Relacje szlachty wielkopolskiej z Żydami w świetle akt sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego z lat 1668–1763

• Authors: Kamila Bulińska

Title variants

EN

Relations between the Wielkopolska nobility and the Jews in the light of records of the sejmiks of Poznań and Kalisz provinces from 1668–1763

Abstracts

EN

The article is an attempt to define the relationship between the nobility of Great Poland and the Jews on the basis of the issued local parliaments records of the Poznań and Kalisz voivodeships in the years 1668–1763.

Keywords

PL

szlachta; Żydzi; Wielkopolska; sejmiki; Rzeczpospolita szlachecka; relacje szlachecko-żydowskie

EN

nobility; Jews; Wielkopolska; sejmiki; Commonwealth of nobility; noble-Jewish relations

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Historia Slavorum Occidentis
• Year: 2022
• Issue: 2 (33)
• Pages: 35-68

Dates

published

2022

Contributors

author

Kamila Bulińska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000317732016

References

• Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1: 1572–1632, wyd. W. Dworzaczek, vol. 1: 1572–1616, Poznań 1957, vol. 2: 1616–1632, Poznań 1961.
• Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego. Lata 1668–1675, wyd. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, A. Kamieński, Poznań 2018
• Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego. Lata 1676–1695, wyd. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, A. Kamieński, Poznań 2018. Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732, wyd. M. Zwierzykowski, Poznań 2008.
• Akta sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego. Lata 1733–1763, wyd. M. Zwierzykowski, Warszawa 2015.
• Liczba głów żydowskich w Koronie z taryfy roku 1765, wyd. J. Kleczyński, F. Kluczycki, Kraków 1898
• Materiały źródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich dawnego województwa krakowskiego z lat 1674–1696, t. 1: Lata 1674–1683, oprac. A. Kaźmierczyk, Kraków 1995; t. 2: Lata 1684–1696, oprac. A. Kaźmierczyk, Kraków 2009
• Materiały źródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich lubelskich, oprac. H. Gmiterek, t. I: 1697–1733, Lublin 2001; t. II: 1669–1697, Lublin 2003; t. III: 1633– –1669, Lublin 2006; t. IV: 1587–1632, Lublin 2014
• Schorr M., Żydzi w Przemyślu do końca XVIII. wieku. Opracowanie i wydawnictwo materiału archiwalnego, Lwów 1903
• Sejmy i sejmiki koronne wobec Żydów. Wybór tekstów źródłowych, A. Michałowska-Mycielska, Warszawa 2006
• Volumina legum, V, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860
• Żydzi polscy 1648–1772. Źródła, A. Kaźmierczyk, Kraków 2001.
• Allerhand L., Żydzi Lwowa. Opowieść, Kraków–Warszawa 2010
• Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia państwa i prawa polskiego, Warszawa 1976
• Bednaruk W., Sejmiki lubelskie w okresie stanisławowskim (1764–1794), Lublin 2011
• Bokajło W., Projekt włączenia Żydów do społeczeństwa obywatelskiego w okresie Sejmu Czteroletniego, [w:] W kręgu historii i politologii. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Stanisławowi Dąbrowskiemu, red. K. Dziubek, Wrocław 2002, s. 81–92
• Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986
• Brańczyk M., Hugo Kołłątaj wobec kwestii żydowskiej w okresie Sejmu Czteroletniego, [w:] Cztery lata nadziei. 200. Rocznica Sejmu Wielkiego, red. H. Kocój, Katowice 1988
• Chodyła Z., Nowy szacunek zaludnienia Wielkopolski i wskaźników jego struktury u schyłku XVIII wieku, [w:] Przemiany demograficzne Europy środkowej w czasach nowożytnych, Zielonogórskie spotkania z demografią I, red. H. Kurowska, Zielona Góra 2001, s. 87–129
• Chodyła Z., Osadnictwo i zaludnienie powiatu konińskiego w latach 1789–1791, Rocznik Koniński 19 (2015), s. 7–97
• Chodyła Z., Spis majątku ruchomego i nieruchomego oraz długów Żydów poznańskich z lat 1786 i 1792, Kronika Miasta Poznania 1 (2009), s. 7–24
• Cieśla M., Żydowscy przestępcy w dawnej Rzeczypospolitej, [w:] Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, red. A. Karpiński i in., t. 2: Społeczeństwo a przestępczość, Warszawa 2009, s. 239–258
• Cieśla M., Żydzi a Rzeczpospolita, [w:] MY I ONI. Społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, W. Kriegseisen, Warszawa 2016, s. 259–285.
• Dzieje Wielkopolski, I: Do roku 1793, red. J. Topolski, Poznań 1969
• Geremek B., Żydzi w społeczeństwie chrześcijańskim – od segregacji do ekskluzji, [w:] Tegoż, O średniowieczu, Warszawa 2012, s. 238–287
• Guldon Z., Ludność żydowska w miastach małopolskich w drugiej połowie XVII wieku, [w:] Żydzi w Małopolsce. Studia z dziejów osadnictwa i życia społecznego, red. F. Kiryk, Przemyśl 1991, s. 85–98
• Guldon Z., Osadnictwo żydowskie i liczebność Żydów na ziemiach Rzeczypospolitej w okresie przedrozbiorowym, Czasy Nowożytne 4 (1998), s. 23–36.
• Guldon Z., Źródła i metody szacunków liczebności ludności żydowskiej w Polsce w XVI– –XVIII wieku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej (1986), nr 2, s. 249–263
• Guldon Z., Żydzi i Szkoci w Polsce w XVI–XVIII wieku: studia i materiały, Kielce 1990.
• Guldon Z., Wijaczka J., Ludność żydowska w Wielkopolsce w 2. połowie XVII wieku, [w:] Żydzi w Wielkopolsce na przestrzeni dziejów, J. Topolski, K. Modelski, Poznań 1995
• Guldon Z., Wijaczka J., Osadnictwo żydowskie w województwie poznańskim i kaliskim w XVI–XVII wieku, Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego (1992), nr 2–3
• Guldon Z., Wijaczka J., Żydzi wśród chrześcijan w miastach wielkopolskich w okresie przedrozbiorowym, Nasza Przeszłość 79 (1993)
• Hundert G.D., Żydzi w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku. Genealogia nowoczesności, Warszawa 2007
• Kaźmierczyk A., Polscy biskupi wobec Żydów w XVIII wieku, [w:] Rzeczpospolita wielu wyznań, red. A. Kaźmierczyk, A.K. Link-Lenczowski, M. Markiewicz, Kraków 2004
• Kaźmierczyk A., Sejmy i sejmiki szlacheckie wobec Żydów w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1994
• Kaźmierczyk A., Sprawa Jakuba Becala, żydowskiego faktora Jana III Sobieskiego w końcu XVII wieku, Studia Historyczne 35 (1992), nr 2, s. 155–171
• Kaźmierczyk A., Żydzi w dobrach prywatnych w świetle sądowniczej i administracyjnej praktyki dóbr magnackich w wiekach XVI–XVIII, Kraków 2002
• Kędelski M., Ludność ziemi wschowskiej w drugiej połowie XVIII wieku, Rocznik Leszczyński 8 (1987), s. 57–76
• Kędelski M., Stan i struktura wyznaniowa ludności powiatu kościańskiego w drugiej połowie XVII wieku, Rocznik Leszczyński 9 (1989), s. 43–61
• Kołodziej R., Zwierzykowski M., Bibliografia parlamentaryzmu Rzeczypospolitej szlacheckiej, Poznań 2012
• Kozyrski R., Sejmik szlachecki ziemi chełmskiej 1648–1717, Lublin 2006
• Kozyrski R., Żydzi w dokumentach sejmiku ziemi chełmskiej w drugiej połowie XVII i na początku XVIII wieku, Rocznik Chełmski, 9 (2003), s. 365–381
• Król A., Sejmik ziem lwowskiej, przemyskiej i sanockiej w Sądowej Wiszni za panowania Wazów (1587–1668), Przemyśl 2018
• Krupa J., Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej za panowania Augusta II wobec problemów zatrudniania przez Żydów czeladzi chrześcijańskiej (1697–1733), Studia Judaica 2 (1999), nr 1, s. 11–23
• Krupa J., Żydzi w Rzeczypospolitej w czasach Augusta II (1697–1733), Kraków 2009
• Kulejewska-Topolska Z., Nowe lokacje miejskie w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wieku. Studium historyczno-prawne, Poznań 1964
• Leszczyński A., Ekspensy kahału opatowskiego na sejmiki szlacheckie województwa sandomierskiego w 1752 r., Czasopismo Prawno-Historyczne 38 (1986), s. 185–197
• Leszczyński A., Sejm Żydów Koronnych 1623–1764, Warszawa 1994.
• Link-Lenczowski A.K., Ludność żydowska w świetle uchwał sejmikowych XVI–XVIII w., [w:] Żydzi w dawnej Rzeczypospolitej, red. A.K. Link-Lenczowski, Wrocław 1991, s. 154–161.
• Link-Lenczowski A., Żydzi w Rzeczypospolitej – między Wschodem a Zachodem, [w:] Między Zachodem a Wschodem. Studia z dziejów Rzeczypospolitej w epoce nowożytnej, red. J. Staszewski, K. Mikulski, J. Dumanowski, Toruń 2002, s. 395– –400
• Mahler R., Żydzi w dawnej Polsce w świetle liczb, Przeszłość Demograficzna Polski 1 (1967), s. 132–154
• Michałowska-Mycielska A., Między demokracją a oligarchią. Władze gmin żydowskich w Poznaniu i Swarzędzu (od połowy XVII do końca XVIII wieku), Warszawa 2000
• Michałowska-Mycielska A., Sejm Żydów litewskich (1623–1764), Warszawa 2014
• Muszyńska J., Dyspartyment pogłównego żydowskiego w Koronie w 1717 roku, Czasy Nowożytne 5 (1998), s. 119–131
• Pawiński A., Rządy sejmikowe w Polsce 1572–1795 na tle stosunków województw kujawskich, Warszawa 1978.
• Polski słownik judaistyczny, red. Z. Borzymińska, R. Żebrowski [dostęp on-line]
• Prochaska A., Sejmik wiszeński wobec Żydów, Przewodnik Naukowy i Literacki 46(48) (1920), s. 755–768
• Rybarski R., Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III, Warszawa 1939
• Schiper I., Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich, Warszawa 1937.
• Sempołowska S., Żydzi w Polsce, Warszawa 1906
• Suchojad H., Z problematyki stosunku sejmików małopolskich do ludności żydowskiej w drugiej połowie XVII w., [w:] Żydzi w Małopolsce. Studia z dziejów osadnictwa i życia społecznego, red. F. Kiryk, Przemyśl 1991, s. 99–112
• Suproniuk J., Żydzi w miastach wielkopolskich, [w:] Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, red. H. Rutkowski, M. Słoń, t. 4: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, red. K. Chłapowski, M. Słoń, cz. II: Komentarz, indeksy, Warszawa 2017, s. 150–176
• Tollet D., Historia Żydów w Polsce od XVI wieku do rozbiorów, Warszawa 1999
• Tollet D., Ludność żydowska i prawa gmin, [w:] Żydzi w Wielkopolsce na przestrzeni dziejów, red. J. Topolski, K. Modelski, Poznań 1999, s. 9–17
• Topolski J., Uwagi o strukturze gospodarczo-społecznej Wielkopolski w XVIII wieku, czyli dlaczego na jej terenie nie było żydowskich karczmarzy, [w:] Żydzi w Wielkopolsce na przestrzeni dziejów, red. J. Topolski, K. Modelski, Poznań 1999, s. 71–82
• Trawicka Z., Sejmik województwa sandomierskiego w latach 1572–1696, Kielce 1985
• Ujma M., Sejmik lubelski 1572–1696, Warszawa 2003
• Włodarczyk J., Sejmiki łęczyckie, Łódź 1973
• Zarubin P., Żydzi w świetle akt sejmiku brzesko-litewskiego na podstawie wybranych przykładów z 2. poł. XVII w. i czasów saskich, Kwartalnik Historii Żydów 6 (2006), nr 3, s. 327–340
• Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w., Poznań 2003
• Zwierzykowski M., Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, Poznań 2010
• Zwierzykowski M., Szlachcic w osiemnastowiecznym Poznaniu. Uwarunkowania obecności wielkopolskiej szlachty w obrębie miasta, Kronika Miasta Poznania, 1 (2018), s. 80–104
• Żydzi polscy. Dzieje i kultura, red. M. Fuks, Warszawa 1982
• Żydzi w Polsce: dzieje i kultura. Leksykon, red. J. Tomaszewski, A. Żbikowski, Warszawa 2001

Identifiers

DOI

10.15804/hso220202

Biblioteka Nauki

2120074