Edukacja wspierająca rozwój młodzieży i jej uwarunkowania – raport z badań na pograniczu południowym

• Authors: Alina Szczurek-Boruta

Abstracts

PL

Tekst ten włącza się w debatę nad zadaniami pedagogiki, edukacji na rzecz wspierania rozwoju młodzieży. Jego celem jest prezentacja wiedzy i doświadczeń badawczych nad zadaniami rozwojowymi i pograniczem oraz pobudzanie do dyskusji, której rezultatem może być bardziej świadome ujmowanie i wykorzystywanie tych kategorii w pedagogice. Autorka przedstawia raport z badań młodzieży na pograniczu południowym. Wyniki tych badań, w dwóch okresach pomiarowych, wskazały z jednej strony na względne podobieństwo zadań rozwojowych, konstruowania tożsamości młodzieży żyjącej na pograniczu południowym, z drugiej zaś – na różnice w poziomie ich wypełniania. Wypełnianie zadań rozwojowych, konstruowanie tożsamości młodzieży i ich uwarunkowania to ważny obszar pedagogiki. Pozwala na rozpoznanie rzeczywistych barier rozwoju indywidualnego w płaszczyźnie społecznej i kulturowej oraz skutecznych czy też nieskutecznych strategii ich przekraczania.

EN

The undertaken study is aimed at presenting the knowledge and research experiences concerning developmental tasks and the borderland, as well as stimulating the discussion which might result in a more conscious approach and application of these categories in the context of pedagogy. The author presents a report from some studies conducted in the Southern borderland. The text becomes a part of the debate on the tasks of pedagogy – the education aimed at supporting the development of youth. The research into fulfilling developmental tasks, shaping youth’s identity and its many determinants constitute an important field of pedagogy. These studies enable the recognition of the real barriers for individual development in the social and cultural dimension, as well as the efficient or inefficient strategies of overcoming them.

Keywords

PL

młodzież; zadania rozwojowe; tożsamość; edukacja; pogranicze

EN

youth; developmental tasks; identity; education; borderland

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2018
• Issue: 3(121)
• Pages: 142-158

Dates

published

2018

Contributors

author

Alina Szczurek-Boruta

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Bauman, Z. (1996). Socjologia. Tłum. Jerzy Łoziński. 159. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Bazielich, B. (red.) (1995). Śląsk – etniczno-kulturowa wspólnota i różnorodność. Wrocław: Wyd. UW.
• Beniger, J.R. (1986). The Control Revolution. Cambridge: MA.
• Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: WN Scholar.
• Brzezińska, A., Bardziejewska, M., Ziółkowska, B. (red.) (2003). Zagrożenia rozwoju w okresie dorastania. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora.
• Castells, M. (1998). End of Millennium. The Information Age: Economy. Society and Culture, 3. Oxford: Blackwell.
• Castells, M. (2008). Siła tożsamości. Tłum. Sebastian Szymański. Warszawa: WN PWN.
• Cole, L., Hall, I.N. (1964). Psychology of adolescence. New York: Holt, Rinehart and Winston INC.
• Cybal-Michalska, A.(2006). Tożsamość młodzieży w perspektywie globalnego świata. Studium socjopedagogiczne. Poznań: WN UAM.
• Cybal-Michalska, A. (2013). Młodzież akademicka a kariera zawodowa. Kraków: „Impuls”.
• Dyczewski, L. (1993). Kultura polska w procesie przemian. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Erikson, E.H. (1994). Identity and the Life Cycle. New York–London: W.W. Norton & Company.
• Erikson, E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Tłum. M. Żywicki. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
• Ferguson, G.A., Takane, Y. (2004). Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice. Tłum. M. Zagrodzki. Warszawa: PWN.
• Lewowicki, T. (red.) (1994). Poczucie tożsamości narodowej młodzieży. Studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn: Wyd. UŚ, Filia w Cieszynie.
• Janeczek, J., Szczepański, M.S. (red.) (2006). Dynamika śląskiej tożsamości. Katowice: Wyd. UŚ.
• Jasiński, Z., Lewowicki, T., Nikitorowicz, J. (red.) (1998). Potencjał społeczno-kulturowy polskich pograniczy. Opole: Wyd. UO.
• Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
• Generations X Y Z and the others. Pobrane z: http://socialmarketing.org/archives/genera¬tions-xy-z-and-the-others/ (21.03.2018).
• Gładysz, M. (1972). Z zagadnień procesów kulturowych pogranicza etnicznego. W: Prace Etnograficzne, 6.
• Gobal-Klas, T. (2009). Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji, Internetu (s. 299). Warszawa: WN PWN.
• Golka, L.(2016). Uwagi o efekcie pogranicza. W: J. Miluska, Psychologia społeczno-kulturowego pogranicza. Wstęp do koncepcji i badań. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego US MINERWA.
• Guilford, J.P. (1960). Podstawowe metody statystyczne w psychologii i pedagogice. Warszawa: PWN.
• Hartmann, D., Toguchi Swartz, T. (2007). The New Adulthood? The Transition to Adulthood from the Perspective of Transitioning Young Adults. In: Constructing Adulthood: Agency and Subjectivity in Adolescence and Adulthood Advances in Life Course Research, 11, 253–286. Pobrane z: https://thesocietypages.org/files/2013/03/The-New-Adulthood-The-Transition-to-Adulthood-from-the-Perspective-of-Transitioning-Young-Adults-1.pdf.
• Havighurst, R.J. (1972). Developmental Tasks and Education. New York: David McKay Company, INC.
• Havighurst, R.J. (1981). Developmental Tasks and Education. New York–London: Longman.
• Havighurst, R.J., Taba, H. (1963). Adolescent character and personality. New York: Science Editions.
• Hofstede, G. (2000). Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu. Tłum. M. Durska. Warszawa: Polskie Wyd. Ekonomiczne.
• https://sjp.pwn.pl/sjp/uniwersum;2579200.html.
• Hurlock, E.B. [1960] (1985). Rozwój dziecka. Warszawa: PWN.
• Hurrelmann, K. (1994). Struktura społeczna a rozwój osobowości. Wprowadzenie do teorii socjalizacji. Poznań: Wyd. UAM.
• Kłoskowska, A. (1983). Kultura masowa. Krytyka i obrona. Warszawa: PWN.
• Krzysztofek, K., Szczepański, M.S. (2003). Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych. Podręcznik socjologii rozwoju społecznego dla studentów socjologii, nauk politycznych i ekonomii. Katowice: Wyd. UŚ.
• Lewowicki, T. (1995). O badaniach społeczności pogranicza – od parcjalnych opisów ku elementom Teorii Zachowań Tożsamościowych. W: Nikitorowicz, J. (red.), Edukacja międzykulturowa. W kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów (s. 13–27). Białystok: Wyd. „Trans Humana”.
• Lipok–Bierwiaczonek, M. (1994). Więzi kulturowe pogranicza polsko-czeskiego (Śląsk Cieszyński, Śląsk Opawski, Raciborskie). Katowice: Fundacja Przestrzeni Górnego Śląska.
• Malina, A. (2015). Osobowość młodych dorosłych a podejmowanie zadań rozwojowych związanych z rodziną. Polskie Forum Psychologiczne, 20 (4), 559–572.
• Matuszak, A., Matuszak, Z. (2011). Celowy dobór próby. General and Profesional Education, 2, 33–39.
• Melosik, Z. (2013). Kultura popularna i tożsamość młodzieży. W niewoli władzy i wolności. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Merton, R.K. (1982). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Tłum. E. Morawska, J. Werenstein-Żuławski (s. 225). Warszawa: PWN.
• Miluska, J. (1996). Tożsamość kobiet i mężczyzn w cyklu życia. Poznań: Wyd. UAM.
• Miluska, J. (2016). Psychologia społeczno-kulturowego pogranicza. Wstęp do koncepcji i badań (s. 144). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, WN Wydziału Humanistycznego US MINERWA.
• Muszyńska, J. (2014). Miejsce i wspólnota. Poczucie wspólnotowości mieszkańców północno-wschodniego pogranicza Polski. Studium pedagogiczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Nikitorowicz, J. (1995). Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa. Białystok: Wyd. „Trans Humana”.
• Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2017). Dorastanie. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (s. 258). Warszawa: PWN.
• Parsons, T. (1969). Superego a teoria systemów społecznych. W: Struktura społeczna a osobowość (s. 41–59). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Przetacznik-Gierowska, M., Tyszkowa, M. (2002). Psychologia rozwoju człowieka. zagadnienia ogólne. Warszawa: PWN.
• Price, W.F., Crapo, R.H. (2003). Psychologia w badaniach międzykulturowych. Tłum. A. Nowak. Gdańsk: GWP.
• Pogranicze. Pobrane z: https://sjp.pwn.pl/sjp/uniwersum;2579200.html (29.06.2018).
• Putnam, R. (2008). Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Tłum. P. Sadura, S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Reber, A.S. (2002). Słownik psychologii. Kurcz I., Skarżyńska K. (red. nauk.). Warszawa: Wyd. Naukowe.
• Rifkin, J. (2003). Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizamu, w której płaci się za każdą chwilę życia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Rubacha, K. (2008). Metodologia badań nad edukacją (s. 305–312). Warszawa: Wyd. Akademickie i Profesjonalne.
• Sadowski, A. (1992). Pogranicze. Zarys problematyki. Pogranicze. Studia Społeczne, 1. Białystok: Wyd. UW, Filia w Białymstoku.
• Soanes, C., Hawker, S. (eds.) (2005). Compact Oxford English Dictionary of Current English. Pobrane z: http://www.askoxford.com/?view=uk.
• Szczepański, M.S. (1999). Region pogranicza kulturowego w perspektywie socjologicznej. W: Bukowska-Floreńska I. (red.), Studia etnologiczne i antropologiczne: Kultury regionalne i pogranicza kulturowe a świadomość etniczna, 2. Kultury regionalne i pogranicza kulturowe a świadomość etniczna. Katowice: Wyd. UŚ.
• Szczurek-Boruta, A. (2007). Zadania rozwojowe młodzieży i edukacyjne warunki ich wypełniania w środowiskach zróżnicowanych kulturowo i gospodarczo – studium pedagogiczne. Katowice: Wyd. UŚ.
• Szczurek-Boruta, A. (2008). „Zadania rozwojowe” jako kategoria pedagogiczna – wykorzystanie i perspektywy (s. 35–48). W: Wawrzyniak-Beszterda R. (red.), Wokół zagadnień wychowania – aspekty teoretyczne i przyczynki empiryczne. Zeszyty Naukowe Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Poznań: Wydawnictwo Naukowe.
• Szczurek-Boruta, A. (2008). Zadania rozwojowe (s. 709–713). W: Pilch T. (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Sztompka, P. (1989). Pojęcie struktury społecznej: próba uogólnienia. Studia Socjologiczne, 3.
• Sztompka, P. (2002): Analiza społeczeństwa. Kraków: Wyd. „Znak”.
• Britannica Editors (2002). The Encyclopedia Britannica. Pobrane z: http://www.britannica.com.
• Triandis, H.C. (1991). Psychologia międzykulturowa: rozwój i dokonania. Tłum. A. Bańka. Przegląd Psychologiczny, 34 (1).
• Thomas, R.M. (ed.) (1990). The Encyclopedia of Human Development and Education. Theory, Research, and Studies. Santa Barbara: University of California USA.
• Thomson, J.B. (2001). Media i nowoczesność. Wrocław: Wyd. Astrum.
• Tomaszewski, T. (1966). Aktywność człowieka. W: Maruszewski M., Reykowski J., Tomaszewski T. (red.), Psychologia jako nauka o człowieku. Warszawa: KiW.
• Trempała, J., Olejnik, M. (2016). Badanie rozwoju psychicznego człowieka. W: J. Trempała, Psychologia rozwoju człowieka (s. 134–135). Warszawa: WN PWN.
• Tyszkowa, M. (1988). Rozwój psychiczny jednostki jako proces strukturacji i restrukturacji doświadczenia. W: Tyszkowa M. (red.), Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne. Warszawa: PWN.
• Zuboff, S. Pobrane z: http://www.shoshanazuboff.com/new/about/ (7.04.2018).

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2018.03.09

Biblioteka Nauki

1985708