Wybrane obszary funkcjonowania kobiet w pandemii COVID-19 w Polsce (na tle krajów Unii Europejskiej)

• Authors: Dorota Zaworska-Nikoniuk

Title variants

EN

Selected areas of women’s functioning during the COVID-19 pandemic in Poland (compared to European Union countries)

Abstracts

PL

Celem badań jest analiza raportów badawczych, artykułów i pamiętników ukazujących sposoby funkcjonowania kobiet podczas pandemii COVID-19. Przedmiotem podjętych przeze mnie analiz były dane o charakterze ilościowym oraz jakościowym ukazujące różnice w funkcjonowaniu kobiet i mężczyzn podczas wspomnianej pandemii wraz z ich realnymi oraz potencjalnymi konsekwencjami z perspektywy równouprawnienia płci. Choć w tekście interesowała mnie głównie sytuacja kobiet, to jednak przyjęta perspektywa równości płci, wymagała ode mnie często (w celu porównawczym) zestawiania danych dotyczących mężczyzn. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie: Jakie zmiany w poszczególnych obszarach społecznego funkcjonowania kobiet wywołała pandemia COVID-19? Zdecydowałam się na zastosowanie badań niereaktywnych, korzystając z metody analizy danych zastanych. Z prowadzonych przeze mnie badań wynika, że pandemia Covid spowodowała niekorzystne zmiany z perspektywy równouprawnienia płci, nie tylko w Polsce, ale również w innych krajach należących do Unii Europejskiej. Kobiety poniosły konsekwencje zdrowotne, odczuwały przemęczenie obowiązkami i ponownie powróciły do stereotypowych ról społecznych. Pomimo obowiązującej w krajach Unii Europejskiej (również w Polsce) próby niwelacji nierówności płci pandemia COVID-19 mocno cofnęła postępy w tych działaniach.

EN

The aim of the research is to analyze research reports, articles and diaries showing how women function during the COVID-19 pandemic. The subject of my analyzes was quantitative and qualitative data showing differences in the functioning of women and men during the pandemic, along with their real and potential consequences from the perspective of gender equality. Although I was mainly interested in the situation of women in the text, the adopted perspective of gender equality required me to often (for comparative purposes) compile data regarding men. The article attempts to answer the question: What changes in particular areas of women’s social functioning have been caused by the COVID-19 pandemic? I decided to use nonreactive research using the method of analyzing existing data. My research shows that the Covid pandemic has caused unfavorable changes from the perspective of gender equality, not only in Poland, but also in other countries belonging to the European Union. Women suffered health consequences, felt exhausted by their duties and returned to stereotypical social roles. Despite the attempts to eliminate gender inequality in European Union countries (including Poland), the COVID-19 pandemic has significantly reversed progress in these activities.

Keywords

PL

rynek pracy; pandemia COVID-19; nauczanie zdalne; równouprawnienie płci; nieodpłatna praca domowa

EN

distance learning; labor market; gender equality; pandemic COVID-19; domestic work house

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2024
• Issue: 1(143)
• Pages: 173-188

Dates

published

2024

Contributors

author

Dorota Zaworska-Nikoniuk

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

• https://orcid.org/0000000336454939

References

• Alon, T., Doepke, M., Olmstead-Rumsey, J., Tertilt, M. (2020). The impact of COVID-19 on gender equality. NBER Working Paper, 26947(4), 30–40.
• Babbie, E. (2008). Podstawy badań społecznych. Wydawnictwo PWN.
• Becker, H.S. (2013). Warsztat pisarski badacza. Tłum. P. Tomanek. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bednarowska, Z. (2015). Desk research – wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badan marketingowych i społecznych. Marketing i Rynek, 7, 18–29.
• Bek, D., Sitarz O. & Jaworska-Wieloch A. (2021). Gdy azyl staje się więzieniem – przeciwdziałanie przemocy domowej w warunkach kwarantanny i izolacji. Forum Polityki Kryminalnej, 1, 27–34.
• Biegańska-Banoś, J. & Makara-Strudzińska, M. (2021). Strategie radzenia sobie pielęgniarek podczas pandemii Covid-19. Problemy Pielęgniarstwa, 1, 30–39.
• Borowska-Beszta, B., Bartnikowska, U. & Ćwirynkało, K. (2017). Analiza wtórna jakościowych danych zastanych: przegląd założeń teoretycznych i aplikacji metodologicznych. Jakościowe Badania Pedagogiczne, 1(II), 5–25.
• Bożewicz, M. (2018). Kobiety i mężczyźni w domu. Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Brannon, L. (2002). Psychologia rodzaju. Kobiety i mężczyźni, podobni czy różni. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Bulik, H. (2021). Praca w domu w perspektywie pandemii koronawirusa. W: M. Piekara (red.), Nieodpłatna praca kobiet polskich w czasie pandemii (s. 12–26). Wydawnictwo Gnome.
• Chomczyńska-Rubacha, M. (2006a). Kulturowe konteksty pedagogicznych badań nad edukacją rodzajową. W: M. Chomczyńska-Rubacha (red.), Role płciowe. Kultura i edukacja (s. 7–20). Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
• Covid-19, https://pl.wikipedia.org/wiki/COVID-19.
• Deaux, K., Lewis, L.L. (1984). Structure of Gender Stereotypes: Interrelationships Among Components and Gender Label. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 991–1004.
• Dunatchik, A., Gerson, K., Glass, J., Jacobs, J., Stritzel, H. (2021). Gender, Parenting, and The Rise of Remote Work During the Pandemic: Implications for Domestic Inequality in the United States, Gender & Society, 35(2), 194–205.
• Durlak, D. (2022). Stan psychiczny pielęgniarek w dobie pandemii Covid-19. Pielęgniarstwo Polskie, 3(85), 20–28.
• Eurofound (2020), Living, working and COVID-19, Publications Office of the European Union, Luxembourg, http://eurofound.link/ef20059.
• Gender Equality Index 2017, https://eige.europa.eu/publications-resources/publications/gender-equality-index-2017-measuring-gender-equality-european-union-2005-2015-report.
• Georgiejew, I. (2021). Wpływ pandemii na perspektywy rozwoju zawodowego kobiet w biznesie. Jak pracodawcy mogą wspierać rozwój kobiecych talentów, https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/kobiety-w-biznesie/articles/raport-wplyw-pandemii-naperspektywy-rozwoju-zawodowego-kobiet-w-biznesie.
• Gibbs, G. (2007). Analyzing Qualitative Data. Los Angeles. New Delhi. Singapore and Waschington D.C.
• Grudniewska (2021). Kobiety kontra koronawirus. Jak pandemia zmieniła ich życie i pracę, https://static.im-g.pl/im/6/26955/m26955216,NIEUSTRASZONA-W-PRACY-V2.
• Heaton, J. (2008). Secondary Analysis of Qualitative Data: An Overview. Historical Social Research/Historische Sozialforschung, 33(3), 33–45.
• Hipisz, N. (2013). O roli kobiety w rodzinie. Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Hoyeng, K.B. & Hoyeng, K.H. (1979). The Question of Sex Differences Psychological. Cultural and Biological Issues. Boston.
• Hozer-Koćmiel, M. (2020). Nieodpłatna praca w gospodarstwie domowym. Studium empiryczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
• https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20210225STO98702.
• Hupkau, C. & Petrongolo, B. (2020). Work, care and gender during the COVID-19 crisis, COVID-19 analysis. Centre For Economic Performance, 3, 90–102.
• Hupkau, C. & Petrongolo, B. (2020). Work, care and gender during the COVID-19 crisis, COVID-19 analysis. Fiscal Studies, 41(3), 623–651.
• Jaskulska, S., Jankowiak B. (2020). Postawy nauczycielek i nauczycieli wobec kształcenia na odległość w czasie pandemii Covid-19. Studia Edukacyjne, 57, 90–103.
• Jaskulska, S. (2020). Dobrostan nauczycieli i nauczycielek a ich postawy wobec kształcenia na odległość w czasie pandemii Covid-19. Przegląd Pedagogiczny, 1, 219–232.
• Johnston, M.P. (2014). Secondary Data Analysis: A Method of which the Time Has Come. Qualitative and Quantitative Methods in Libraries, 3, 619–626.
• Jończyk, J. (2022). Wypalenie zawodowe personelu medycznego – krótki przegląd przykładów z okresu pandemii Sars-Cov 2. Nowoczesne Systemy Zarządzania, 17, 25–37.
• Kabza, M.(2022). Ogromna wartość pracy nieodpłatnej, https://forsal.pl/gospodarka/artykuly/8379337,ogromna-wartosc-nieodplatnej-pracy-kobiet.
• Kahn, R.L., Quinn, D.M., Snoeck, J.D. & Roshentahl, R.A. (1964). Organizational stress. Studies in role conflict and ambiquity. New York.
• Kalinowska, E. (1995). Wizerunki dziewczynek i chłopców, kobiet i mężczyzn w podręcznikach szkolnych. Kwartalnik Pedagogiczny, 1–2, 219–253.
• Kopciewicz, L. (2007). Rodzaj i edukacja. Studium fenomenograficzne z zastosowaniem teorii społecznej Pierre’a Bourdieu. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Kopińska, V. (2021). Uwięzienie w konwencji. Jakościowa metasynteza badań na temat zaangażowania obywatelskiego młodych. Przegląd Badań Edukacyjnych, 4(34), 151–179.
• Kowalczyk, O., Zamorska, K. (2022). Społeczno-ekonomiczne funkcjonowanie kobiet zagrożonych wykluczeniem społecznym w trakcie pandemii Covid-19. Atheneum, 74(2), 151–165.
• Kubinowski, D. (2011). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia, metodyka, ewaluacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Mandal, E. (2000). Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Młyński, J. (2020). Rodzina w sytuacji pandemii koronawirusa Covid-19 jako wyzwanie dla polityki lokalnej. W: N. Pikuła, M. Grewiński, E. Zdebska, W. Glac (red.) Wyzwania dla polityki społecznej w kontekście pandemii koronawirusa (s. 69–88). Scriptum.
• Netemeyer, R.G., Boles, J.S., McMurrian, R. (1996). Development and Validation of Work Family Conflict and Work-family conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81, 400–410.
• Pankowska, D. (2005). Wychowanie a role płciowe. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Patton, M.Q. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods. Newbury Park. CA: Sage Publications.
• Rubacha, K. (2008). Metodologia badań nad edukacją. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Sygut, M. (2020). Desk research. W: Encyklopedia Zarządzania, https://mfiles.pl/pl/index.php/Desk_research.
• The Women in Work Index is a weighted average of five indicators that reflect female economic empowerment, including the ability of women to participate in the labour force and access employment, and gender parity in pay, https://www.pwc.co.uk/services/economics/insights/women-in-work-index.html.
• Titkow, A., Duch-Krzysztoszek, D., Budrowska, B. (2004). Nieodpłatna praca kobiet. Mity, realia, perspektywy. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Titkow, A. (2000). Tożsamość polskich kobiet. Ciągłość, zmiana, konteksty. Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Titkow, A. (2012). Figura Matki Polki. Próba demitologizacji. W: E. Korolczuk, E. Hryciuk, Pożegnanie z Matką Polką. Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce (s. 25–40). Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Turner, P.D. (1997). Secondary Analysis of Qualitative Data. Paper presented at the Annual Meeting of the American. Educational Research Association, 3, 24–28.
• Wesoła, B. (2023). Ilu nauczycieli jest zatrudnionych w Polsce? Strefa Edukacji https://strefaedukacji.pl/ile-nauczycieli-jest-zatrudnionych-w-polsce-dane-gus-oraz-daneeurostatu-pokazuja-ze-w-zawodzie-wiecej-jest-kobiet-niz-mezczyzn/ar/c5–17353691.
• Wilkołaska-Żuromska (2021). Raport mama warszawianka. Mama na rynku pracy. Wygrajmy z Covidem, https://um.warszawa.pl/documents/39703/7003459/raport_mama_warszawianka_listopad_2020.pdf/0dbe430a-011f-ec39-d8e2–886437fae9da-?t=163449804511.
• Women in work (2022), https://www.pwc.co.uk/services/economics/insights/women-in-work-index2021.
• Wpływ pandemii Covid na sytuację kobiet https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20210225STO98702/wplyw-pandemii-covid-19-na-sytuacje-kobiet.
• Wskaźnik równości płci, https://pl.wikipedia.org/wiki/Wska%C5%BAnik_r%C3%B3wnouprawnienia_p%C5%82c.
• Włodarczyk, J., Makaruk, K. (2020). Negatywne doświadczenia młodzieży w trakcie pandemii. Raport z badań ilościowych. Wydawnictwo Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
• Zaworska-Nikoniuk, D. (2005). Drogi modyfikowania socjalizacji i wychowania przez feminizm. Wydawnictwo Epistheme.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2024.01.10

Biblioteka Nauki

31342793