Instytucje ochrony międzynarodowej cudzoziemców w Polsce – rozwiązania polityczne i prawne

• Authors: Katarzyna Chrostowska-Malak

Title variants

EN

Institutions of international protection for foreigners in Poland – political and legal solutions

RU

Институты международной защиты иностранцев в Польше – политические и правовые решения

Abstracts

RU

Вынужденная миграция представляет собой явление, затрагивающее различные части мира. На протяжении всей истории люди были вынуждены покидать свою страну из-за войн, конфликтов, преследований и нищеты в поисках безопасности и средств к существованию. События последних лет, которые переживает Польша (в том числе пандемия COVID-19, пограничный кризис между Польшей и Беларусью, вторжение России в Украину и более ранний миграционный кризис 2015/2016 гг.), привели к изменениям в модели миграции, миграции политики, а также законодательства в этом отношении. Польша становится местом назначения для все большего числа беженцев. Кризисы подвергли испытанию текущую миграционную политику Польши и политику в отношении беженцев. Стало очевидно, что существующих институциональных и правовых решений недостаточно. Кроме того, нелегко сотрудничать и выступать единым фронтом на форуме Европейского союза перед лицом потенциальных угроз, возникающих в результате последовательных волн миграции. Цель этой статьи – представить учреждения, занимающиеся международной защитой иностранцев в Польше, описать сферу их компетенции, а также обсудить необходимость новых решений. Особенно важным аспектом является способность правильно определить данную ситуацию и потребности, чтобы соответственно предоставить (или отказать) конкретную форму защиты.

EN

Forced migration is a phenomenon affecting various parts of the world. Throughout history, people have been forced to leave their own country due to wars, conflicts, persecution and poverty in search of safety and livelihood. The events of recent years that Poland has been experiencing (including the COVID-19 pandemic, the Poland-Belarus border crisis, Russia’s invasion of Ukraine and the earlier migration crisis of 2015/2016) have led to changes in the pattern of migration, migration policy, as well as law in this regard. Poland is becoming a destination for an increasing number of refugees. Crises have put to the test Poland’s current migration and refugee policy. It has become apparent that the existing institutional and legal solutions are insufficient. In addition, it is not easy to cooperate and present a united front on the European Union forum in the face of potential threats resulting from successive migration waves. The purpose of this article is to present the institutions dealing with international protection of foreigners in Poland, describe their scope of competence, as well as discuss the need for new solutions. An aspect of particular importance is the ability to correctly identify a given situation and needs in order to grant (or refuse) a specific form of protection accordingly.

Keywords

EN

foreigners; foreigners’ protection institutions; migration policy; foreigners’ rights; border protection

RU

иностранцы; органы по защите иностранцев; миграционная политика; права иностранцев; охрана границ

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Nowa Polityka Wschodnia
• Year: 2023
• Issue: 1(36)
• Pages: 69-100

Dates

published

2023

Contributors

author

Katarzyna Chrostowska-Malak

• Politechnika Warszawska

• https://orcid.org/0000000170983960

References

• Boćkowski, D. (2020). Społeczeństwo polskie wobec diaspory czeczeńskiej 1994–2020. Dzieje Najnowsze, 52(1).
• Chlebny, J. (red.), (2020). Prawo o cudzoziemcach. Komentarz. Warszawa: C.H.Beck.
• Chrostowska-Malak, K. (2010). Prawo cudzoziemca do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: RetroArt.
• Chrostowska-Malak, K. (2021). Rozwój praw cudzoziemców w świetle polityki migracyjnej państwa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej.
• Chrostowska-Malak, K. (2022). Kryzys na granicy polsko-białoruskiej w kontekście bezpieczeństwa oraz polityki migracyjnej państwa polskiego. Aspekty prawne. W: W. Śmiałek, Ł. Kuminek, O. Balogh (red.). Bezpieczeństwo Europy Środkowo-Wschodniej. Perspektywa narodowa i międzynarodowa. Poznań: FNCE Wydawnictwo Naukowe.
• Jagielski, J., Pudzianowska, D. (2019). Administracyjnoprawna sytuacja osób fizycznych. W: J. Jagielski, M. Wierzbowski (red.). Prawo administracyjne. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Lewicki, M. (2020). Prawo osobowe. Cudzoziemcy. W: Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, M. Stahl (red.). Prawo administracyjne materialne. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Łodziński, S., Szonert, M. (2017). „Niepolityczna polityka”? Kształtowanie się polityki migracyjnej w Polsce w latach 1989–2016. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2.
• Marszałek-Kawa, J., Plecka, D. (red.). (2018). Leksykon wiedzy politologicznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mikołajczyk, B. (2009). Ochrona uzupełniająca a status uchodźcy. W: B. Mikołajczyk, J. Nowakowska-Małusecka (red.). Prawo międzynarodowe, europejskie i krajowe – granice i wspólne obszary: księga jubileuszowa dedykowana Profesor Genowefie Grabowskiej (372–385). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Sadowski, P. (2019). Wspólny Europejski System Azylowy – historia, stan obecny i perspektywy rozwoju. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Wierzbicki, B. (1993). Uchodźcy w prawie międzynarodowym. Warszawa: PWN.
• AUEA. (2022). Pobrane z: https://european-union.europa.eu/institutions-law-budget/institutions-and-bodies/institutions-and-bodies-profiles/european-union-agency-asylum-euaa_pl.
• Członkowie KE na polsko-ukraińskiej granicy. Pobrane z: https://poland.representation.ec.europa.eu/news/czlonkowie-ke-na-polsko-ukrainskiej-granicy-2022-03-02_pl.
• EMN Inform. (2022). Application of the Temporary Protection Directive (Scope and Registration). Pobrane z: https://ec.europa.eu/home-affairs/news/emn-new-inform-application-temporary-protection-directive-scope-and-registration-2022-07-04_en.
• Łukaszenka podpisał ustawę o zawieszeniu umowy o readmisji z UE. „GazetaPrawna” z 14 października 2021 r. Pobrane z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8271709,lukaszenka-zawieszenie-umowy-readmisja-z-ue.html.
• Nowe zezwolenie na pobyt czasowy dla Białorusinów posiadających tzw. wizy humanitarne… (2022). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/udsc/nowe-zezwolenie-na-pobyt-czasowy-dla-bialorusinow-posiadajacych-tzw-wizy-humanitarne.
• Poland-Belarus border: MEPs alarmed by humanitarian and political crisis. Pobrane z: https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20211110IPR17001/poland-belarus-border-meps-alarmed-by-humanitarian-and-political-crisis.
• Potocki, M. (2021). Jak rozwiązać pat na granicy polsko-białoruskiej? Oto możliwe scenariusze i ich wygrany. „Gazeta Prawna” z dnia 22 sierpnia 2021 r. Pobrane z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8229662,jak-rozwiazac-pat-na-granicy-polsko-bialoruskiej-oto-mozliwe-scenariusze-i-ich-wygrany.html.
• Rajkiewicz, A. (2011). O zaletach i wadach dokumentu „Polityka migracyjna Polski”. Biuletyn migracyjny, 30 (lipiec/sierpień). Pobrane z: www.biuletynmigracyjny.uw.edu.pl/30-lipiec-sierpien2011/o-zaletach-i-wadach-dokumentu-%E2%80%9Epolityka-migracyjnapolski%E2%80%9D.
• Stanowisko wobec Globalnego Porozumienia ONZ na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji z 20.11.2018 r. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/premier/stanowisko-wobec-globalnego-porozumienia-onz-na-rzecz-bezpiecznej-uporzadkowanej-i-legalnej-migracji-.
• Stanowisko Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego w związku z sytuacją na granicy polsko-białoruskiej z dnia 28.10.2021 r. Pobrane z: www.batory.org.pl/oswiadczenie/stanowisko-zespolu-ekspertow-prawnych-fundacji-im-stefana-batorego-w-zwiazku-z-sytuacja-na-granicy-polsko-bialoruskiej/.
• Straż graniczna: ponad 200 prób nielegalnego przekroczenia granicy. PAP. Pobrane z: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C997806%2Cstraz-graniczna-ponad-200-prob-nielegalnego-przekroczenia-granicy.
• Światowy Pakt w sprawie Migracji (Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/mswia/polska-nie-wyrazila-poparcia-dla-globalnego-paktu-ws-uchodzcow.
• Prawie 8 tys. wniosków uchodźczych w 2021 r…. (2022). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/udsc/prawie-8-tys-wnioskow-uchodzczych-w-2021-r.
• UNHCR. (2022). Pobrane z: https://www.unhcr.org/ukraine-emergency.html.
• Wspólne oświadczenie IOM i UNHCR dotyczące działań na granicy polsko-białoruskiej. Pobrane z: https://poland.iom.int/pl/news/wspolne-oswiadczenie-iom-i-unhcr-dotyczace-dzialan-na-granicy-polsko-bialoruskiej.
• Wizytacja Komisarz Praw Człowieka Rady Europy i przedstawicieli RPO na granicy polsko-białoruskiej. Pobrane z: https://bip.brpo.gov.pl/index.php/pl/content/wizytacja-komisarz-praw-czlowieka-rady-europy-i-przedstawicieli-rpo-na-granicy.
• Zgodziły się wszystkie kraje UE z wyjątkiem Polski. Warszawa blokuje unijne porozumienie. (2022). „Do Rzeczy” z 31 stycznia 2022. Pobrane z: https://dorzeczy.pl/kraj/258043/polska-blokuje-unijne-porozumienie-ws-prawa-azylowego.html.
• Decyzja Rady z dnia 4 marca 1996 r. w sprawie procedury postępowania w sytuacjach nagłych i niecierpiących zwłoki, w odniesieniu do podziału obowiązków w związku z przyjmowaniem i zezwalaniem na pobyt czasowy wysiedleńców, Dz.Urz. WE L 63 z 13 marca 1996 r.
• Decyzja wykonawcza Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzająca istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/ WE i skutkująca wprowadzeniem tymczasowej ochrony, OJ L 71, 4.3.2022.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich, OJ L 348, 24.12.2008.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/EU z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony, Dz. Urz. UE L 337/9 z 20.12.2011 r.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (tzw. dyrektywa proceduralna), OJ L 180, 29.6.2013.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/33/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia norm dotyczących przyjmowania wnioskodawców ubiegających się o ochronę międzynarodową (tzw. dyrektywa recepcyjna), OJ L 180, 29.6.2013.
• Dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami, OJ L 212, 7.8.2001.
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej podpisana w Nicei dnia 7 grudnia 2000 roku, (wersja skonsolidowana), Dz.Urz. UE C 202 z 7.06.2016 r.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn.zm.
• Konwencja dotycząca statusu uchodźców sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r., Dz.U. z 1991 r., nr 119, poz. 515.
• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3,5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r., nr 61, poz. 284 z późn.zm.
• Protokoł nowojorski dotyczący statusu uchodźców sporządzony dnia 31 stycznia 1967 r. w Nowym Jorku Dz.U. z 1991 r. poz. 517.
• Rezolucja Rady z dnia 25 września 1995 r. w sprawie podziału obowiązków w odniesieniu do przyjmowania i zezwalania na pobyt czasowy wysiedleńców, Dz.Urz. C 262 z 7 października 1995 r.
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2022 r. w sprawie obywatelstw, których posiadanie uprawnia cudzoziemców do ubiegania się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 186 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, Dz. U. poz. 1335.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, OJ L 180, 29.6.2013.
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen), Dz. Urz. UE L 77 z 23.03.2016.
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana: Dz.Urz.UE C 202 z 7 czerwca 2016 r.).
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 kwietnia 2016 r. w sprawie polityki imigracyjnej Polski, M.P.2016, poz. 270.
• Umowa między Unią Europejską a Republiką Białorusi o ułatwieniach wizowych i readmisji podpisana 8 stycznia 2020 r., Dz.U.UE.L.2020.181.3.
• Ustawa z dnia 18 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 735.
• Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej, t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1776 z późn.zm.
• Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, t.j. z 2020 r., poz. 305 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny, t.j. Dz. U. 2021 poz. 2345.
• Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1264, 1383.
• Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 2354.
• Polityka migracyjna Polski – diagnoza stanu wyjściowego, dokument opracowany przez rządowy Zespół do spraw migracji, Warszawa 2021 (dokument diagnostyczny).
• Polityka migracyjna Polski – kierunki działań 2021-2022, (projekt) dokument nie uchwalony przez Radę Ministrów w październiku 2021.
• Polityka migracyjna Polski, projekt z 10 czerwca 2019 r. opracowany przez Zespół do Spraw Migracji Redakcja: Departament Analiz i Polityki Migracyjnej MSWiA.
• Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane działania, przyjęta przez Radę Ministrów 31 lipca 2012 r. (26.10.2016 r. odwołano dokument).
• Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej zatwierdzona na wniosek Prezesa RM przez Prezydenta RP w dniu 12 maja 2020 r.
• Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju (SOR) do roku 2020 (z perspektywą do 2030) przyjęta przez Radę Ministrów 14 lutego 2017 r.
• Stanowisko wobec Globalnego Porozumienia ONZ na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji z 20.11.2018 r. – z komunikatu Centrum Informacyjnego Rządu. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/premier/stanowisko-wobec-globalnego-porozumienia-onz-na-rzecz-bezpiecznej-uporzadkowanej-i-legalnej-migracji-.

Identifiers

DOI

10.15804/npw20233604

Biblioteka Nauki

15833748