As publicystyki polskiej przełomu XIX i XX w. Aleksander Świętochowski i jego związki z prasą

• Authors: Marta Cichocka

Abstracts

EN

From the age of 23 until his death at the age of 89, thus for more than half a century, Aleksander Świętochowski was associated with the Polish press. He was an author of texts, editor and publisher, owner of three magazines: „Prawda” („The Truth”), „Kultura Polska” („Polish Culture”), and „Humanista Polski” („The Polish Humanist”). Despite numerous additional activities in the public sphere - literary, social and educational, political - biographers unanimously believe that, above all, he was a journalist and in this role he had no equal. The aim of the article is to show life of „ The Apostle of Truth” through the prism of his relations with the press. The main theme has been set in the broader context of the political realities of the time. Due to the wide time span, the professional career dynamics of the protagonist and the evolution of his image were taken into account. Świętochowski’s approach to work, as well as his view on the surrounding reality, has been analyzed and an attempt has been made to assess the motives behind his decisions related to his profession.

Keywords

PL

pozytywizm; prasa; Aleksander Świętochowski; biografistyka

EN

positivism; press; Aleksander Świętochowski; biography

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2018
• Issue: 6
• Pages: 7-33

Dates

published

2018

Contributors

author

Marta Cichocka

References

• Mikulski L., Świętochowski A., cykl: Praca u podstaw, „Przegląd Tygodniowy” 1873, cz. I, (Ogólne pojęcie), nr 10; cz. II, Gmina, nr 11, cz. III, Szkółki wiejskie, nr 12, cz. IV, Jeszcze szkółki wiejskie, nr 14, cz. V, Parafia, nr 16, cz. VI, (Gminne kasy pożyczkowe i oszczędność), nr 18, cz. VII, Średnia wiejska inteligencja, nr 24.
• Prus B., Słówko o krytyce pozytywnej. (Poemat realistyczny w 6 pieśniach), „Kurier Codzienny” 1890, nr 310.
• Świętochowski A., „Kultura Polska” 1912, nr 1, 3, 12.
• Świętochowski A., Bezpłodne słowianofilstwo, „Prawda” 1881, nr 24.
• Świętochowski A., Bismarkiada, „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 38.
• Świętochowski A., Budowa na bagnie, „Tygodnik Ilustrowany” 1919, nr 14.
• Świętochowski A., Chaos, „Prawda” 1905, nr 11.
• Świętochowski A., Chłop śmie mówić, „Kultura Polska” 1908, nr 5.
• Świętochowski A., Co ja myślę o moim narodzie, „Prawda” 1906, nr 29.
• Świętochowski A., cykl: Błędne koła, cz. I - III, „Prawda” 1881, nr 5-6, 8.
• Świętochowski A., cykl: Nowe Drogi, „Przegląd Tygodniowy” 1874, Zasady i cele, nr 3, Wychowanie człowieka, nr 6, Równouprawnienie wyznań i płci, nr 8, Wychowanie ludowe, nr 13, Wychowanie klasy średniej, nr 19, 24.
• Świętochowski A., cykl: Pokłosie, „Kultura Polska” 1910, nr 5, 10.
• Świętochowski A., cykl: Walka o byt, cz. III, Klasyfikacja wyznaniowa, „Prawda” 1883, nr 4.
• Świętochowski A., cykl: Walka o byt, cz. IV, , Patenty obywatelstwa, „Prawda” 1883, nr 7.
• Świętochowski A., Czy europejska wojna jest możliwa i komu potrzebna?, „Przegląd Tygodniowy” 1876, nr 29.
• Świętochowski A., Czy to jest państwo nowoczesne, „Gazeta Warszawska” 1920, nr 100-101.
• Świętochowski A., Dla dzisiejszego socjologa i przyszłego historyka, „Przegląd Tygodniowy” 1877, nr 33;
• Świętochowski A., Genealogia teraźniejszości, „Prosto z Mostu” 1935, nr 5-17.
• Świętochowski A., Gody ciągłe czy wieczne?, „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 43.
• Świętochowski A., Grzechy powszednie, cz. IV, Pułkownikostwo, „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 50.
• Świętochowski A., Humanista Polski, „Kultura Polska” 1912, nr 12.
• Świętochowski A., I Brutus, „Prawda” 1903, nr 41.
• Świętochowski A., Jedyny środek, tamże 1909, nr 12.
• Świętochowski A., Kler przeciw oświacie, „Kultura Polska” 1912, nr 9.
• Świętochowski A., Komedia politycznej niewinności, „Przegląd Tygodniowy” 1876, nr 48.
• Świętochowski A., Kosmopolityzm, „Niwa” 1874, nr 50.
• Świętochowski A., Kosmopolityzm, „Przegląd Tygodniowy” 1877, nr 14.
• Świętochowski A., Krzywy liberalizm, „Prawda” 1881, nr 7.
• Świętochowski A., Kto winien, „Polonia” 1938, nr 4745.
• Świętochowski A., Leon XIII i katolicy, „Prawda” 1887, nr 7.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1926, nr 23.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1927, nr 14.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1927, nr 22.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1927, nr 24.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1928, nr 10.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1928, nr 25.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1928, nr 27.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Prawda” 1882, nr 23.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Prawda” 1886, nr 44.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Prawda” 1889, nr 41.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Prawda” 1896, nr 11.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Gazeta Warszawska” 1925, nr 189.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Gazeta Warszawska” 1925, nr 95.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Myśl Narodowa” 1929, nr 27.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Prawda” 1893, nr 39.
• Świętochowski A., Liberum veto, „Prawda” 1905, nr 21.
• Świętochowski A., Liberum veto. Do Pana M. Kohna w Lublinie, „Gazeta Warszawska” 1928, nr 218.
• Świętochowski A., Liberum veto. Farys, „Prawda” 1902, nr 6.
• Świętochowski A., Liberum veto. Herezje kontrrewolucyjne, „Prawda”, nr 36.
• Świętochowski A., Liberum veto. Którzy nie kochają i nie żałują, „Prawda” 1906, nr 47.
• Świętochowski A., Liberum veto. Lud, „Prawda” 1905, nr 17.
• Świętochowski A., Liberum veto. Moralność żydowskiego postępu i klerykalnego konserwatyzmu, „Prawda” 1910, nr 12.
• Świętochowski A., Liberum veto. Po 75 latach, „Prawda” 1905, nr 47/48.
• Świętochowski A., Liberum veto. Przeklęte pokolenie, „Prawda” 1906, nr 41.
• Świętochowski A., Liberum veto. Serce Kościuszki, „Myśl Narodowa” 1927, nr 23.
• Świętochowski A., Liberum veto. Szkoła polska, „Prawda” 1905, nr 40.
• Świętochowski A., Liberum veto. Unia polsko-żydowska, „Prawda” 1910, nr 10.
• Świętochowski A., Liberum veto. W odmęcie, „Prawda” 1906, nr 38.
• Świętochowski A., Liberum veto. Wobec pogromu, „Prawda” 1906, nr 25.
• Świętochowski A., Liberum veto. Wystawa poznańska, „Myśl Narodowa” 1929, nr 23.
• Świętochowski A., Liberum veto. Zatarg polsko-rusiński, „Prawda” 1902, nr 49.
• Świętochowski A., Liberum veto. Zeskromnieliśmy. Zdumieliśmy, „Prawda” 1907, nr 26.
• Świętochowski A., Liberum veto. Zżydziały postęp, „Prawda” 1909, nr 3.
• Świętochowski A., Listy z Paragwaju, tamże 1879, nr 74, 83, 88, 135, 160, 177, 184, 191, 198, 205, 219, 233, 243, 289, 296, 303, 310, 317, 324, 331, 338, 345, 352, 355.
• Świętochowski A., Mea culpa, „Prawda” 1907, nr 5.
• Świętochowski A., Martwe ciała, „Kultura Polska” 1909, nr 2.
• Świętochowski A., My i Wy, „Przegląd Tygodniowy” 1871, nr 44.
• Świętochowski A., Myślę więc jestem, „Prawda” 1881, nr 1.
• Świętochowski A., Narodowość postępu, „Prawda” 1881, nr 3.
• Świętochowski A., Nie tędy, „Przegląd Tygodniowy” 1877, nr 7;
• Świętochowski A., Nie w porę, „Przegląd Tygodniowy” 1872, nr 3.
• Świętochowski A., Nowe drogi, cz. III, Równouprawnienie wyznań i płci, „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 8.
• Świętochowski A., O prawach kobiet, „Niwa” 1872, nr 10.
• Świętochowski A., O zadaniu historii, „Nowiny” 1879, nr 191.
• Świętochowski A., Objawy, „Kultura Polska” 1912, nr 11.
• Świętochowski A., Obywatelstwo, „Przegląd Tygodniowy” 1872, nr 27.
• Świętochowski A., Okulary chłopskie, „Humanista Polski” 1914, nr 3.
• Świętochowski A., Opinia publiczna, „Przegląd Tygodniowy” 1872, nr 1.
• Świętochowski A., Organizacje klasowe, „Humanista Polski” 1913, nr 2.
• Świętochowski A., Ostrożnie z ogniem, „Prawda” 1903, nr 5.
• Świętochowski A., Pamiętniki mojej myśli, „Wiadomości Literackie” 1931 i 1932.
• Świętochowski A., Pangermanizm i Pansłowianizm, „Przegląd Tygodniowy” 1876, nr 31.
• Świętochowski A., Papież i rzeczypospolita, „Prawda” 1890, nr 24.
• Świętochowski A., Partia ojczyzny, „Humanista Polski” 1914, nr 10.
• Świętochowski A., Patron obecnej doby, „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 29.
• Świętochowski A., Pod datą dzisiejszą, „Prawda” 1881, nr 2.
• Świętochowski A., Polacy wobec wojny, „Humanista Polski” 1914, nr 9.
• Świętochowski A., Polityka przedmurza, „Prawda” 1881, nr 4.
• Świętochowski A., Polityka własna, „Przegląd Tygodniowy” 1876, cz. I, nr 37; cz. II, nr 38.
• Świętochowski A., Polskość bezpartyjna, „Humanista Polski” 1914, nr 2.
• Świętochowski A., Poszanowanie pracy, „Przegląd Tygodniowy” 1871, nr 41.
• Świętochowski A., Półsłówka, „Przegląd Tygodniowy” 1872, nr 7.
• Świętochowski A., Praca i modlitwa, „Przegląd Tygodniowy” 1872, nr 34.
• Świętochowski A., Praca u podstaw, Parafia, „Przegląd Tygodniowy” 1873, nr 16.
• Świętochowski A., Przyczyny osłabienia, „Kultura Polska” 1910, nr 1.
• Świętochowski A., Przyszli ludzie, „Kurier Warszawski” 1928, nr 1.
• Świętochowski A., Ratowanie nędzy, „Prawda” 1906, nr 15.
• Świętochowski A., Restauracja Kościoła, „Prawda” 1885, nr 29.
• Świętochowski A., Socjalizm i jego błędy, „Nowiny” 1878, nr: 110, 112, 115-117, 119.
• Świętochowski A., Stary i nowy Faust, „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 49.
• Świętochowski A., Stuletni rozwój tolerancji przekonań, „Nowiny” 1879, nr 11-12.
• Świętochowski A., Średniowieczny Kapitol, „Prawda” 1881, nr 33.
• Świętochowski A., Tradycja i historia wobec postępu, „Przegląd Tygodniowy” 1872, nr 19.
• Świętochowski A., Trzeźwi i pijani, „Przegląd Tygodniowy” 1872, nr 32.
• Świętochowski A., Tymczasem głos na puszczy, „Polonia” 1938, nr 4801.
• Świętochowski A., Upadek niecnoty, „Kultura Polska” 1911, nr 8.
• Świętochowski A., Walka o byt, cz. I, Praca, „Prawda” 1883, nr 1.
• Świętochowski A., Walka o byt, cz. II, Socjologia szlachecka, „Prawda” 1883, nr 2.
• Świętochowski A., Walka o byt, cz. V, Przystosowanie się, „Prawda” 1883, nr 8.
• Świętochowski A., Wymowa nadużyć, „Kultura Polska” 1908, nr 12.
• Świętochowski A., Wynaturzenie instytucji, „Kultura Polska” 1911, nr 7.
• Świętochowski A., Z obozu jezuickiego, „Prawda” 1893, nr 18.
• Świętochowski A., Zadania naszej kultury, „Kultura Polska” 1908, nr 1.
• Świętochowski A., Zaścianek kultury, „Kultura Polska” 1910, nr 5.
• Świętochowski A., Zjednoczenie usiłowań, „Humanista Polski” 1914, nr 8.
• Świętochowski A., Zły duch między nami, „Przegląd Tygodniowy” 1878, nr 24.
• Świętochowski A., Zmienione pytanie, „Prawda” 1881, nr 22.
• Świętochowski A., Źródło siły, „Polonia” 1937, nr 4706.
• Świętochowski A., Żyd w karczmie i Żyd w szkole, „Prawda” 1881, nr 48.
• Świętochowski A., Żydo-Polska, „Tygodnik Ilustrowany” 1913, nr 8.
• Świętochowski A., Żydowskie złoto, „Przegląd Tygodniowy” 1877, nr 48.
• Jeske-Choiński T., Pozytywizm warszawski i jego główni przedstawiciele, Warszawa 1885. Szymański A. (dr A. Ski), Wszelka moralność jest moralną. (Uwagi z powodu „Źródeł moralności” p. A. Świętochowskiego), Warszawa 1912.
• Świętochowski A., Aforyzmy, Warszawa 1979.
• Świętochowski A., Czcigodni Polacy. Charaktery. Książka do czytania dla młodzieży, Warszawa 1924.
• Świętochowski A., Dumania pesymisty, oprac. E. Paczoska, Warszawa 2002.
• Świętochowski A., Genealogia teraźniejszości, Warszawa 1957.
• Świętochowski A., Historia chłopów polskich w zarysie. W Polsce niepodległej, t. 1, Lwów-Poznań 1925; Historia chłopów polskich w zarysie. W Polsce podległej, t. 2, Lwów-Poznań 1928.
• Świętochowski A., Nowele i opowiadania. Wybór, oprac. S. Sandler, Wrocław 1965.
• Świętochowski A., O prawach człowieka i obywatela. O prawach mniejszości, Warszawa 1907.
• Świętochowski A., Publicystyka społeczna i oświatowa, oprac. Z. Kmiecik, Warszawa 1987.
• Świętochowski A., Siedem grzechów głównych, oprac. J. Rudzki, Warszawa 1959.
• Świętochowski A., Utopie w rozwoju historycznym, Warszawa 1910.
• Świętochowski A., Wskazania polityczne, [w:] Ognisko: książka zbiorowa wydana dla uczczenia 25 letniej pracy T. T. Jeża, Warszawa 1882 roku, s. 48-54.
• Świętochowski A., Wspomnienia, Warszawa-Wrocław-Kraków 1966.
• Aleksander Świętochowski. Obrazy kultury polskiej, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Lublin 2011.
• Brykalska M., Aleksander Świętochowski jako wydawca i redaktor „Prawdy” (1881- -1900), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1972, nr 11, z. 3.
• Brykalska M., Aleksander Świętochowski, t. 1 i 2, Warszawa 1987.
• Brykalska M., Meandry myśli humanistycznej. O aforyzmach Aleksandra Świętochowskiego, [w:] A. Świętochowski, Aforyzmy, Warszawa 1979.
• Jasińska J., Bunt Syzyfa. Portret człowieka niepokornego w Nałęczach i Twince Aleksandra Świętochowskiego, [w:] Aleksander Świętochowski. Obrazy kultury polskiej, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Lublin 2011.
• Lindmajer M., O felietonistyce Aleksandra Świętochowskiego na przykładzie „Liberum veto”: zarys problemu, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska” 2004, z. 2, s. 45-59.
• Lindmajer-Borkowska M., Tradycja i historia wobec postępu w publicystyce społeczno-politycznej Aleksandra Świętochowskiego, [w:] Marzyciele i realiści. O roli tradycji w polskiej myśli politycznej od upadku powstania styczniowego do XXI wieku, red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2009. Marzyciele i realiści. O roli tradycji w polskiej myśli politycznej od upadku powstania styczniowego do XXI wieku, red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2009.
• Mazan B., Wczesne dramaty Aleksandra Świętochowskiego. „Niewinni”, „Ojciec Makary”, „Piękna”. Zarys monograficzny, Łódź 1991.
• Mocyk A., Drygałowie i Nałęcze. Świętochowski o rodzinie, [w:] Aleksander Świętochowski. Obrazy kultury polskiej, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Lublin 2011.
• Osiński D. M., Aleksander Świętochowski w poszukiwaniu formy. Biografia myśli, Warszawa 2011.
• Pietrzak M., Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku na przykładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego, Łódź 2013.
• Płachecki M., 15 stycznia 1872, [w:] Aleksander Świętochowski. Obrazy kultury polskiej, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Lublin 2011.
• Rusek A. M., „Ukształcić człowieka”. Aleksandra Świętochowskiego poglądy na edukację, [w:] Aleksander Świętochowski. Obrazy kultury polskiej, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Lublin 2011.
• Tobera M., Poseł prawdy (Aleksander Świętochowski), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1991, 30/3-4.
• Wacławczyk W., Prawa człowieka w publicystyce Aleksandra Świętochowskiego, „Studia Społeczno-Polityczne” 2010, nr 7.

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2018.01

Biblioteka Nauki

1963272