Dzieciństwo i młodość a socjalizacja polityczna Mariana Jurczyka

• Authors: Michał Siedziako

Title variants

EN

The childhood and youth of Marian Jurczyk and his political socialization

Abstracts

PL

Artykuł omawia biografię Mariana Jurczyka w kontekście sformułowanej na gruncie badań nad socjalizacją polityczną teorii pierwszeństwa. Autor w pierwszej kolejności analizuje życiorys tytułowej postaci w okresie dzieciństwa i młodości. Następnie omawia działalność związkową i polityczną Jurczyka w okresie, kiedy stał się on postacią publiczną i pełnił szereg ważnych funkcji, m.in. przewodniczącego regionalnej „Solidarności” w Szczecinie, senatora RP oraz prezydenta Szczecina. Wskazuje przy tym na te jej elementy, które świadczyły o tym, w jaki sposób został ukształtowany jako dziecko i młody człowiek w ramach swojej socjalizacji politycznej.

EN

The article discusses the biography of Marian Jurczyk in the context of the „primary principle” formulated on the basis of research on political socialization. The author first analyses the biography of the title character during his childhood and youth. Then he discusses Jurczyk’s trade union and political activities during the period when he became a public figure and performed a number of important functions, including: chairman of the regional „Solidarity” in Szczecin, senator of the Republic of Poland and the president of Szczecin. He points out those of its elements that testified to the way he was shaped as a child and young person as part of his political socialization.

Keywords

PL

Marian Jurczyk; socjalizacja polityczna; Szczecin; liderzy „Solidarności”; antysemityzm; postawy i poglądy antyniemieckie

EN

Marian Jurczyk; political socialization; Szczecin; the leaders of the „Solidarity” movement; anti-Semitism; anti-German attitudes and views

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2023
• Issue: 11
• Pages: 181-234

Dates

published

2023

Contributors

author

Michał Siedziako

• https://orcid.org/0000000307990222

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie, sygn.: 0010/2707; 0013/263; 0019/1426; 0060/1, t. 1.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, sygn.: 1297/21, t. 2; 514/4, t. 31.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn.: 3529.
• Archiwum Państwowe w Warszawie – Oddział Dokumentacji Płacowej i Osobowej w Milanówku, Stocznia Szczecińska S.A. Szczecin, sygn.: T-859-1967-062251.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Kolekcja Polskiej Literatury Współczesnej, Magazyn Rękopisów, sygn.: 19131.
• Wybory parlamentarne 1997. Marian Jurczyk kandydat na senatora RP. Tradycja i postęp – dla Polski, ulotka wyborcza, kopia w zbiorach autora.
• „Dziennik Szczeciński” 1993, 1994
• „Gazeta na Pomorzu” 1998, 1999
• „Gazeta Wyborcza” 1999
• „Kurier Szczeciński” 1996
• „Obraz” 1984
• „Polityka” 1996, 1998
• „Rzeczpospolita” 1998
• „Szczecin z Niedzieli na Niedzielę” 1998
• „Trybuna” 1999
• „Życie” 2000
• Ustawa z dnia 25 II 1948 r. o powszechnym obowiązku przysposobienia zawodowego, wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego młodzieży oraz o organizacji spraw kultury fizycznej i sportu, „Dziennik Ustaw” 1948, nr 12, poz. 90.
• Relacja Alfredy Michoń z 23 października 2019 r.
• Relacja Andrzeja Jurczyka z 15 lipca 2021 r.
• Relacja Andrzeja Jurczyka z 23 października 2019 r.
• Relacja Andrzeja Milczanowskiego z 7 lipca 2021 r.
• Relacja Czesława Jurczyka z 22 października 2019 r.
• Relacja Genowefy Jurczyk z 19 lutego 2019 r.
• Relacja Grażyny Adamskiej z 28 maja 2019 r.
• Relacja Jana Tarnowskiego z 16 kwietnia 2021 r.
• Relacja Mariana Jurczyka z 7 czerwca 2010 r.
• Relacja Piotra Krzystka z 26 marca 2021 r.
• Relacja Władysława Dziczka z 20 marca 2019 r.
• Relacja Zbigniewa Zalewskiego z 15 czerwca 2021 r.
• Brytyjczycy o statusie Szczecina. Tajny Raport Rohana Butlera (1965), wstęp i oprac. J. Tebinka, R. Techman, Szczecin 2016.
• Giertych J., Tragizm losów Polski, Pelplin, b. d. w.
• Gontarczyk P., Tajny współpracownik „Święty”. Dokumenty archiwalne sprawy Mariana Jurczyka, Warszawa 2005.
• Górski D., Refleksja przewodniczącego Rady Miasta Szczecina, [w:] Kronika Szczecina 1999, nr XVIII, red. K. Kozłowski et. al., Szczecin 2000.
• Krajowa Komisja Porozumiewawcza NSZZ „Solidarność”. Posiedzenie w dniach 31 III– –1 IV 1981 r., Warszawa 1987.
• Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje, t. 2: Dokumenty, wstęp K. Osiński, P. Rybarczyk, wybór i oprac. R. Gajos, K. Osiński, P. Rybarczyk, Bydgoszcz–Gdańsk–Warszawa 2013.
• Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje, t. 3: Kryzys bydgoski 1981 w relacjach świadków, oprac. A. Dębska, M. Kowalczyk, Warszawa 2013.
• Marszałek J., Jurczyk kontra Wałęsa, Warszawa 1995.
• Pęknięty dzban. Wybór dokumentów Związku „Solidarność” 1988–1990, oprac. M. Zagajewski, Szczecin 1991.
• Szczecin w dokumentach polskiej służby dyplomatycznej 1945–1950, wstęp, wybór i oprac. R. Techman, Szczecin 1996 („Źródła do dziejów Pomorza Zachodniego”, t. VII).
• Szejnert M., Zalewski T., Szczecin: Grudzień–Sierpień–Grudzień, Szczecin 2008.
• Szkoła życia. Rozmowa z Marianem Jurczykiem, [w:] J. Jankowska, Portrety niedokończone. Rozmowy z twórcami „Solidarności” 1980–1981, wstęp i oprac. A. Friszke, Warszawa 2003.
• Zieliński P., Marian Jurczyk. Zły prezydent. Wywiad – rzeka, Szczecin 2008.
• Białecki T., Problemy demograficzne Szczecina w latach 1945–2010, [w:] Od polonizacji do europeizacji Pomorza Zachodniego, red. M. Machałek, J. Macholak, E. Włodarczyk, Warszawa–Szczecin 2012.
• Bożyk S., Kierunki nowelizacji Ustawy Zasadniczej RFN (zarys problematyki), [w:] Aktualne problemy reform konstytucyjnych, red. S. Bożyk, Białystok 2013.
• Cała A., Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła, Warszawa 2012.
• Chrobak P., Kształtowanie się zarządów miasta i prezydiów Rady Miasta Szczecin w latach 1990–2014, [w:] Szczecin, obywatele, samorząd. Przyczynek do retrospekcji 25 lat, red. M. Drzonek, Kraków–Szczecin 2015.
• Chrobak P., Wybory samorządowe w Szczecinie na tle Pomorza Zachodniego w latach 1989–2010. Preferencje wyborcze mieszkańców regionu zachodniopomorskiego, Szczecin 2014.
• Davies J. C., The Family’s Role in Political Socialization, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science” 1965, t. 361, nr 1.
• Halicka B., Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945–1948, tłum. A. Łuczak, Kraków 2015.
• Hildebrandt-Wypych D., Socjalizacja polityczna w przebiegu życia – perspektywa kontynuacji i zmiany, „Studia Edukacyjne” 2018, nr 49.
• Holzer J., „Solidarność” 1980–1981. Geneza i historia, Paryż 1984.
• Hołub J., Brud, smród i prostytucja, czyli jak wyglądały hotele robotnicze w PRL-u, https://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,22622303,brud-smrod-i-prostytucja-czyli-jak-wygladaly-hotele.html, data dostępu: 5 VII 2021 r.
• Januszek D., NSZZ „Solidarność” – problematyka rozłamu, przeobrażeń i przekształceń od stanu wojennego do współczesności, mps pracy magisterskiej przygotowanej pod kierunkiem prof. Mariana Grzędy w Instytucie Filozofii i Politologii Uniwersytetu Szczecińskiego, w zbiorach autora. Jarosz D., Miernik G., Pobór, wcielenie, „pruska dyscyplina”, dezercje. Wstęp do badań nad historią społeczną służby wojskowej w stalinowskiej Polsce (1950–1955), „Polska 1944/45–1989” 2018, t. XVI.
• Jarosz D., Mieszkanie się należy. Studium z peerelowskich praktyk społecznych, Warszawa 2010.
• Karaś D., Sterlingow M., Walentynowicz. Anna szuka raju, Kraków 2020.
• Kent Jennings M., Socjalizacja polityczna, [w:] Zachowania polityczne, t. 1, red. R. J. Dalton, H.-D. Klingemann, red. wyd. polskiego R. Markowski, przekład A. Brzóska, T. Płudowski, A. Stencel, K. Wojtas, Warszawa 2010.
• Kersten K., Rok 1956 – przełom? Kontynuacja? Punkt Zwrotny?, „Polska 1944/1945– –1989. Studia i Materiały” 1997, nr 3.
• Kopeć M., NSZZ „Solidarność”-80. Pierwszych piętnaście lat. Geneza, program, działalność, Szczecin 2011, mps w zbiorach autora.
• Kozłowska U., Stoczniowcy Szczecina w procesie zmian społecznych. Studium socjologiczne Stoczni Szczecińskiej SA, Szczecin 2008.
• Krasucki E., Marian Jurczyk – w poszukiwaniu (straconej?) biografii (1970–1989), [w:] Szczecin – historię tworzą ludzie, red. K. Rembacka, Szczecin 2010.
• Kubaj A., Marian Jurczyk – Lech Wałęsa. Rywalizacja, współdziałanie, konfrontacja, [w:] Szczecin z oddali, red. K. Rembacka, Szczecin 2014.
• Kujawa J., Między propagandą a rzeczywistością – obraz hoteli pracowniczych na przykładzie regionu Kujaw i Pomorza 1950–1980, „Journal of Humanities and Social Sciences” 2020, nr 1 (14).
• Lesiakowski K., Powszechna organizacja „Służba Polsce”. Powstanie, działalność, likwidacja, t. 1, Łódź 2008.
• Łangowski R., Salmonowicz H., Gospodarka morska w estuarium Odry, [w:] Dzieje Szczecina, red. G. Labuda, t. IV: 1945–1990, red. T. Białecki, Z. Silski, Szczecin 1998.
• Machcewicz P., Polski rok 1956, Warszawa 1993.
• Machcewicz P., Rebellious Satellite. Poland 1956, Washington–Stanford 2009.
• Machcewicz P., Zmiana czy kontynuacja? Polska przed i po Październiku ’56, [w:] PRL. Trwanie i zmiana, red. D. Stola, M. Zaremba, Warszawa 2003.
• Makowski A., W poszukiwaniu koniunktury. Osadnictwo jako czynnik awansu cywilizacyjnego Pomorza Zachodniego po drugiej wojnie światowej, [w:] Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim. Mity i rzeczywistość, red. K. Kozłowski, Szczecin 2003.
• Maziakowski B., Marian Jurczyk in the so-called „trial of eleven” (1981–1984), „Przegląd Zachodniopomorski” 2020, z. 4.
• Między śmiercią Stalina a powrotem Gomułki. Studia, red. S. Ligarski, M. Mazur, Szczecin–Warszawa 2020.
• Mikulska-Jaśkiewicz S., Dzieje miejscowości i parafii Garnek, b.m. i d.w. [Garnek 2003].
• Osiński K., Rybarczyk P., Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje, t. 1: Monografia, Bydgoszcz–Gdańsk–Warszawa 2013.
• Podgórzańska R., Legenda a rzeczywistość. Lokalny wymiar przywództwa na przykładzie Mariana Jurczyka, [w:] Model przywództwa: wymiar lokalny, krajowy, międzynarodowy, red. A. K. Piasecki, Kraków 2006.
• Rosenbaum S., Nowe społeczeństwo rodzi się w hotelu robotniczym, „CzasyPismo” 2016, nr 2 (10).
• Rykowski Z., Władyka W., Polska próba. Październik ’56, Kraków 1989.
• Semczyszyn M., „Ogólnie jest klimat dość pozytywny. Działalność Służby Bezpieczeństwa wobec wizyty Jana Pawła II w Szczecinie w 1987 r., [w:] Solidarność z błoń. Wokół nauczania społecznego Jana Pawła II, red. M. Drzonek, M. Siedziako, Szczecin 2011.
• Sielezin J. R., Płaszczyzna konfrontacji politycznej między „Solidarnością” a władzą w latach 1980–1981, Wrocław 2005.
• Słabek H., Obraz robotników polskich w świetle ich świadectw własnych i statystyki 1945–1989, Warszawa–Kutno 2004.
• Sobkowiak L., Socjalizacja polityczna, [w:] Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław 2003.
• Sobkowiak L., Świadomość i socjalizacja polityczna, [w:] Studia z teorii polityki, t. I, red. A. W. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wrocław 1999.
• Śpiewak P., Żydokomuna: interpretacje historyczne, Warszawa 2012.
• Wasburn P. C., Adkins Covert T. J., Making Citizens. Political Socialization Research and Beyond, Cham 2017.
• Wierzbicki M., Związek Młodzieży Polskiej i jego członkowie. Studium z dziejów funkcjonowania stalinowskiej organizacji młodzieżowej, Warszawa 2006.
• Wieviorka M., Żydzi, Polska, Solidarność, przekład i oprac. M. Warchala, „Wolność i Solidarność” 2019–2020, nr 11–12.
• az, Śledztwo w „sprawie Euroinvest Saller”, https://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/7,34939,1887379.html.
• Kowalewska J., jar, Łodzianin wiceprezydentem Szczecina, https://wyborcza.pl/7,75248,1901098.html, dostęp: 20 X 2023 r.
• Sprawozdanie stenograficzne z 14. posiedzenia Senatu RP 17–19 VI 1998 r., cz. 1, http://ww2.senat.pl/k4/dok/sten/014-t/141g.htm.
• Sprawozdanie stenograficzne z 16. posiedzenia Senatu RP 14–16 VII 1998 r., cz. 3, http://ww2.senat.pl/k4/dok/sten/016-t/163g.htm
• Stachurska A., Ich produkty sprzedawano w USA, Francji, Anglii… i na Tumskiej. Jak powstawały Zakłady Dziewiarskie Cotex?, https://petronews.pl/ich-produkty-sprzedawano-w-usa-francji-anglii-i-na-tumskiej-jak-powstaly-zaklady-dziewiarskiecotex/.
• Ustawa Zasadnicza Republiki Federalnej Niemiec z dnia 23 maja 1949 r. [tekst uwzględniający zmiany do 2010 r.], tłum. B. Banaszak, A. Malicka, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/niemcy2011.html.
• Zadworny A., Jak zwykle źle wyszło z Jurczykiem. Komentarz po zbojkotowanej sesji, https://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/7,34939,16286736,jak-zwykle-zle-wyszlo-z-jurczykiem-komentarz-po-zbojkotowanej.html, dostęp: 30 X 2023 r.

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2023.06

Biblioteka Nauki

31342667