Modele prawny i pozaprawny uprawnień w stanach nadzwyczajnych

• Authors: Anita Adamczyk

Title variants

EN

Legal and Extra-Legal Models of States of Emergency

Abstracts

PL

Instytucja stanów nadzwyczajnych nabrała nowego wymiaru wraz z rozwojem państw o ustroju demokratycznym. Ich cechą jest epizodyczność i jurydyzacja. Stany te mogą być wywołane przez czynniki egzogeniczne i/lub endogeniczne. Wprowadzane są w celu przeciwdziałania zagrożeniu bezpieczeństwa państwa, jego integralności oraz dbałości o dobro narodu. W okresie ich trwania wzrasta rola władzy wykonawczej, a prawa i wolności obywatelskie zostają ograniczone. W artykule nacisk położony został na modele uprawnień władzy w stanach nadzwyczajnych. Zaprezentowano podejścia Davida Dyzenhausa oraz Orena Grossa i Fionnuala Ní Aoláin. W artykule postawiono tezę głoszącą, że źródła uprawnień władz w okresie stanów ekstraordynaryjnych mają nie tylko podłoże prawne, ale także umiejscowione są poza prawem.

EN

The institution of states of emergency has acquired a new dimension with the development of states with a democratic system. Their feature is episodic and juridical. These states can be triggered by exogenous and/or endogenous factors. They are introduced in order to counteract the threat to the security of the state, its integrity and care for the welfare of the nation. During their duration, the role of the executive increases and civil rights and freedoms are restricted. In the article emphasis is placed on the models of the powers of government in states of emergency. The approaches of David Dyzenhaus and Oren Gross and Fionnual Ní Aoláin are presented. The thesis of the article is that the sources of power of the authorities in the period of extraordinate states have not only a legal basis, but are also located outside the law.

Keywords

PL

stany nadzwyczajne; model środków pozaprawnych; model prawny

EN

states of emergency; extra-legal measures model; legal model

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2022
• Issue: 6(70)
• Pages: 155-170

Dates

published

2022

Contributors

author

Anita Adamczyk

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000228510200

References

• Brzeziński M., Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach, Warszawa 2007.
• Complak K., Stany nadzwyczajne á la française oraz á la polonaise, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22.
• Complak K., Stany nadzwyczajne w amerykańskiej i polskiej konstytucji, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. XXXI.
• Criddle E.J., Fox-Decent E., Human Right, Emergencies, and the Rule of Law, „Human Rights Quarterly” 2012, nr 34.
• Dobrzeniecki K., Prawo wobec sytuacji nadzwyczajnej. Między legalizmem a koniecznością, Toruń 2018.
• Dyzenhaus D., The Constitution of Law. Legality in a Time of Emergency, Cambridge 2006.
• Eckhardt K., Hierarchizacja praw i wolności jednostki w świetle konstytucyjnej regulacji stanu nadzwyczajnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 2.
• Eckhardt K., Stany nadzwyczajne jako instytucja polskiego prawa konstytucyjnego, Przemyśl–Rzeszów 2012.
• Ferejohn J., Pasquino P., The Law of the Exception: A Typology of Emergency Powers, „International Journal of Constitutional Law” 2004, vol. 2 (2).
• Gross O., Chaos and Rules: Should Responses to Violent Crises Always Be Constitutional?, „The Yale Law Journal” 2003, vol. 112 (5).
• Gross O., Ni Aolain F., Law in Times of Crisis. Emergency Powers in Theory and Practice, Cambridge 2006.
• Konstytucji Stanów Zjednoczonych, tłum. i wstęp A. Pułło, Warszawa 2002.
• Lafrance S., Bedi S., Leao H., Constitutional Theories Of Emergency Powers And Their Limits: Perspectives from Vietnam, India And Canada, „Vietnamese Journal of Legal Sciences” 2021, vol. 4 (1).
• Machiavelli N., Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, Warszawa 2009.
• Morss J.R., Facts, Threats and Reds: Common Law Constitutionalism and the Rule of Law, „Deakin Law Review” 2009, vol. 14 (1).
• Peretiatkowicz A., Teoria prawa i państwa H. Kelsena, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937, nr 4.
• Poole T., Constitutional exceptionalism and the common law, „I-CON” April 2009, vol. 7 (2).
• Prokop K., Modele stanów nadzwyczajnych, Białystok 2012.
• Ramraj V., Emergency Powers and Constitutional Theory, „Legal Philosophy between State and Transnationalism Seminar Series” 2008, nr 40.
• Scheuerman W.E., Emergency Powers and the Rule of Law After 9/11, „The Journal of Political Philosophy” 2006, vol. 14 (1).
• Schmitt C., Teologia polityczna, [w:] Teologia polityczna i inne pisma, tłum. M.A. Cichocki, Kraków 2000.
• Silverstein G., Can Constitutional Democracies and Emergency Power Coexist?, „Tulsa Law Review” 2010, vol. 45 (4).
• Witiiig P., Das Extra-Legal Measures Model of Emergency Powers von Gross: Eine neue Antwort auf die Herausforderung des Rechts in extremen Konfliktsituationen?, [w:] Festschrift für Bernd Schünemann zum 70. Geburtstag am 1. November 2014, red. R. Hefendehl, T. Hörnle, L. Greco, Berlin 2015.
• Włoch W., Dwa modele relacji wolności i bezpieczeństwa, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2015, nr 2.
• Questiaux N., Study of the implications for human rights of recent developments concerning situations known as the states of siege or emergency, United Nations Economic and Social Council, E/CN.4/Sub.2/l982/15 27 July 1982.

Identifiers

DOI

10.15804/ppk.2022.06.11

Biblioteka Nauki

2162181