Kresy południowo-wschodnie Rzeczypospolitej w badaniach i twórczości Stanisława Sławomira Nicieji

• Authors: Marceli Kosman

Title variants

EN

The south-east borderland of the Republic of Poland in research and output of Stanisław Nicieja

RU

Юго-восточные кресы (окраины) Речи Посполитой в исследованиях и творчестве Станислава Славомира Ничеи

Abstracts

RU

Работа посвящена исследованиям пограничных территорий (называемых Кресами) в юго-восточной части польского государства в межвоенный период (1918 − 1939), которые были утрачены в пользу Советского Союза после 1945 г. Первоначально по политическим причинам цензура не позволяла публиковать работ по этой теме, особенно до 1956 г. („октябрьский переворот” после ликвидации сталинизма) и полностью до восстановления полного суверенитета в 1989 г. К числу ведущих исследователей и одновременно талантливых писателей, занимающихся такой проблематикой, принадлежит историк из г. Ополе Станислав Славомир Ничея (1948 г.р.), автор фундаментальных работ в области истории польского некрополя в утраченном Польшей Львове (Лычаковское кладбище). Исследователь связан с Опольским университетом, где четвертый срок исполняет обязанности ректора. В Опольской области поселились многие жители Кресов до 1945 г., чьи воспоминания и материалы значительно обогатили основной материал книг Ст. Ничеи. В статье в шести частях поочередно обсуждаются судьбы этих людей, научная биография исследователя, а также его самые важные работы, касающиеся пограничных местностей и уничтожения многовековой культуры. Среди научных трудов ведущее место занимает запланированный на 30 томов (до сих пор было издано 6 томов) цикл, посвященный временам великолепия и уничтожения их жителей. Автор озаглавил цикл Кресовая Атлантида (Kresowa Atlantyda), обращаясь к уничтожению в древние времена легендарного греческого острова-государства. Воспроизводит это польский Львов, Станиславов и несколько десятков других мест, запечатленных в национальной истории.

EN

The theme of the dissertation is the research on the territories of the borderland (called Kresy) in the South-East of the Polish State in the interwar period (1918– 1939), that have been lost to the Soviet Union after 1945. Initially for political reasons prevented censorship publication on this topic, so it was especially to 1956 (untill October and liquidation of Stalinism) and completely aftergaining full sovereignty in 1989. The leading researchers and talented writers in this field is a historian from Opole Stanisław Sławomir Nicieja (born 1948), author of fundamental works on historical Polish cemeteries in lost Polish Lviv (cemetery on Łyczaków). Explorer is associated with the University of Opole, where was for four tenures a Rector. On Upper Silesia settled many of the inhabitants of the borderlands prior to 1945, whose memories and materials much enriched the material basis for the books of Nicieja. Article discusses in six sections their fortunes in a new homeland, the profile of a scientific investigator, and his most important works on the borderland villages and destruction of celturies-old culture. In this output leading position occupies today the anticipated for 30 volumes (not yet released 6) series, devoted the times of splendor and destruction their inhabitants. He geve it the title Kresowa Atlantyda, referring to the destruction of the legendary city in ancient times. It evokes Polish Lviv, Stanisławów and dozens of other towns durable stored in national history.

Keywords

EN

Poland; Ukraine; lost lands; political and ethnical borders; extermination of the population; devastation of culture

RU

Польша; Украина; утраченные земли; политические и этнические границы; уничтожение населения; уничтожение культуры

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Studia Orientalne
• Year: 2015
• Issue: 2(8)
• Pages: 85-126

Dates

published

2015

Contributors

author

Marceli Kosman

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Bereszyński Z., Polskie Opole (1945–2010), [w:] Opole – dzieje i tradycja, red. B. Linek, K. Tarka, U. Zajączkowska, Opole 2011.
• Czerner O., Lwów na dawnej rycinie i planie. Wrocław–Warszawa–Kraków 1997.
• Dolińska H.R., Znak pamięci Sybiraków w Katedrze Świętego Krzyża w Opolu, „Nad Odrą. Miesięcznik Społeczno-Kulturalny” 2015, R. XXV, nr 1–6 (203–207).
• Drėma V., Laiskai – S. Lorentz, Listy, Vilnius 1998.
• Dworzak E., Goc M., Pochodzenie terytorialne ludności napływowej i geografia powojennych osiedleń na wsi opolskiej. Zestawienie danych źródłowych z zachowanych rejestrów osiedlonych i protokołów przekazania gospodarstw, „Opolski Rocznik Muzealny” 2011, t. XVIII, cz. 2.
• Eberhardt P., Migracje polityczne na ziemiach polskich (1835–1950), Poznań 2010.
• Iwanow M., Pierwszy naród ukarany. Polacy Związku Radzieckim 1921– –1939, Warszawa–Wrocław 1991.
• Janicki J., Alfabet lwowski, Warszawa 1993.
• Jarocki R., Rozmowy z Lorentzem, Warszawa 1981.
• Kosman M., Autor i jego dzieło, [w:] J. Seredyka, Rozprawy z dziejów XVII i XVIII wieku, Poznań 2003
• Kosman M., Geneza i rozwój Katedry Historii Europy Wschodniej, [w:] Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego. Półwiecze. Katedry i Zakłady Instytutu Historii w latach 1957–2007, red. J. Dorobisz, Opole 2007.
• Kosman M., Kresowej Odysei tom piąty, „Indeks” 2015, nr 1–2 (155–156).
• Kosman M., Księżniczka i chudopachołek. Zofia z Radziwiłłów Dorohostajska – Stanisław Tymiński, Opole 1995.
• Kosman M., Kustosz historycznej pamięci (na 35-lecie pracy naukowej prof. Stanisława Sławomira Nicieji) „Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego” 2008, nr 7–8 (91–92).
• Kosman M., Kustosz pamięci historycznej (na 35-lecie pracy naukowej prof. Stanisława Sławomira Nicieji), „Indeks” 2008, nr 7–8 (91–92).
• Kosman M., Na rozdrożu. Kresy wschodnie z opolskiej perspektywy, „Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego” 2012, nr 7–8 (131–132).
• Kosman M., O bohaterach drugiego planu. „Kresowej Atlantydy” tom czwarty, „Indeks” 2014, nr 5–6 (149–150).
• Kosman M., O kresach w historii i legendzie, cz. I, Poznań 2011.
• Kosman M., O Kresach w historii i legendzie. Studia i szkice z dziejów polskiej granicy wschodniej, cz. II, Poznań 2014.
• Kosman M., Romans Tymińskiego, „Przegląd Humanistyczny” 1997, R. XLI, nr 5 (344).
• Kosman M., Stanisław Lorentz i Vladas Drėma – przyjaźń ponad podziałami, [w:] Kultura polityczna w Polsce, t. VI, cz. 1: Litwa w polskiej tradycji i kulturze politycznej, Poznań 2006, s. 337–346.
• Kosman M., Wileńscy badacze dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego na rozdrożu (po 1945 roku), [w:] Ostatni obywatele Wielkiego Księstwa Litewskiego, red. T. Bujnicki i K. Stępnik, Lublin 2005.
• Kosman M., Z rozważań nad kulturą polityczną w Polsce, cz. I, Poznań 1998.
• Kowalski Z., Lis M., Lata odbudowy, [w:] Opole. Monografia miasta, red. W. Dziewulski, F. Hawranek, Opole 1975.
• Kubis B., Poznawcze i kształcące walory literatury dokumentu osobistego, Opole 2007.
• Maziarz A., Zarys dziejów katedr i zakładów, [w:] Półwiecze. Katedry i zakłady Instytutu Historii w latach 1957–2007, red. J. Dorobisz, Opole 2007.
• Modzelewski K., Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca, Warszawa 2013.
• Nicieja S.S., Alma Mater Opoliensis. Ludzie – fakty – wydarzenia. Księga jubileuszowa w 50. rocznicę Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu i 10. rocznicę powstania Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2004.
• Nicieja S.S., Alma Mater Opoliensis. Ludzie, fakty, wydarzenia. Księga jubileuszowa w 50. rocznicę Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu i 10. rocznicę powstania Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2004.
• Nicieja S.S., Casus Stanisława Wasilewskiego (posłowie), [w:] S. Wasilewski, Życie polskie w XIX wieku, oprac. red. oraz wstęp J. Tazbir, Warszawa 2008.
• Nicieja S.S., Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986, Wrocław–Warszawa–Kraków 1988.
• Nicieja S.S., Cmentarz Obrońców Lwowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
• Nicieja S.S., Kino „Muza” – świat mej pamięci i fascynacji, „Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego” 2007, nr 7–8 (81–82).
• Nicieja S.S., Kino „Muza” – świat moich wspomnień i fascynacji, cz. II, „Indeks” 2007, nr 9–10 (83–84).
• Nicieja S.S., Kino „Muza”. Świat moich wspomnień i fascynacji, cz. IV: Przystanek Opole, „Indeks” 2008, nr 3–4 (87–88).
• Nicieja S.S., Kino „Muza”: Świdnica – liceum, kasztany i skrzypce, cz. III, „Indeks” 2008, nr 1–2 (85–86).
• Nicieja S.S., Kresowa Atlantyda, t. VI: Stryj, Kuty, Rybno, Baniłów, Kniaże, Zatłucze, Opole 2015.
• Nicieja S.S., Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych, t. V, red. H.
• Nicieja, oprac. graficzne B. Szybkowski, Opole 2014.
• Nicieja S.S., Kresowe Trójmiasto: Truskawiec–Drohobycz–Borysław, Opole 2009.
• Nicieja S.S., Lwowskie Orlęta. Czyn i legenda, Warszawa 2009.
• Nicieja S.S., Lwów ogród snu i pamięci. Dzieje Cmentarza Łyczakowskiego oraz ludzi tam spoczywających w latach 1786–2010, Opole 2011.
• Nicieja S.S., Stanisławów – trzecie miasto Galicji, [w:] Przez Kresy i historię po obrzeża polityki. Profesorowi Marcelemu Kosmanowi w półwiecze pracy naukowej, t. I, red. I. Hofman, W. Maguś, Toruń 2011
• Nicieja S.S., Stanisławów–Opole, „Indeks” 2010, nr 3–4 (107–108).
• Nicieja S.S., Wędrowiec staropolskich szlaków, „Indeks” 2008, nr 7–8 (91– –92).
• Nicieja S.S., Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu 1950–1990, Opole 1990.
• Nicieja S.S., Wzgórze Uniwersyteckie w Opolu. Ludzie i zabytki – fakty i legendy, Opole 2008.
• Nicieja S.S., Z Drohobycza do Opola. Jubileusz 70-lecia dr Marty Hatalskiej, „Indeks” 2015, nr 5–6 (159–160).
• Nicieja S.S., Z Kijowa na Piccadilly. Wokół biografii Tadeusza Zabłockiego- -Gwasza, Opole 1994.
• Olszański T., Kresy kresów – Stanisławów, Warszawa 2008.
• Podhorodecki L., Dzieje Lwowa. Warszawa 1993.
• Rzońca J., Katedra Historii Krajów Europy Środkowo-Wschodniej, [w:] Półwiecze. Katedry i zakłady Instytutu Historii w latach 1957–2007, red. J. Dorobisz, Opole 2007.
• Inwentarze majątku ruchomego Krzysztofa Dorohostajskiego, marszałka wielkiego litewskiego, [w:] Przez Kresy i historię po obrzeża polityki. Profesorowi Marcelemu Kosmanowi w półwiecze pracy naukowej, red. J. Hofman, W. Magnus, t. I. Toruń 2011.
• Seredyka J., Kunigaikštytė. Zofija Radvilaitė – Dorohostaiska ir Stanisłovas Tyminskis, Vertė iš lenkų kalbos Vytautas Deksnys, Vilnius 2010.
• Szostkiewicz A., „Tylko Polski mi żal”. Za co poległy Lwowskie Orlęta – młodziutcy obrońcy miasta przed Ukraińcami w 1918 r.?, „Polityka”, 25.06.2005, nr 25 (2509).
• Tarka K., Litwini w Polsce 1944–1997, Opole 1998.
• Tazbir J., Miejsca obronne, przez grzeczność twierdzami zwane, „Nowe Książki” 2007, nr 3.
• Wędrowiec staropolskich szlaków (mowa rektora Uniwersytetu Opolskiego, prof. Stanisława Sławomira Nicieni, nad grobem prof. Jana Seredyki na cmentarzu na Półwsi w Opolu, 20 sierpnia 2008 r.),„Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego” 2008, nr 7–8 (91–92).
• Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, t. III, red. nauk. J. Kapuściński, Warszawa 2000.
• Złota Księga Nauk Humanistycznych 2004, red. K. Pikoń, Gliwice 2004.

Identifiers

DOI

10.15804/so2015206

Biblioteka Nauki

2183728