Transgresje kulturowe we współczesnych tekstach literackich dla dzieci

• Authors: Anna warzocha

Abstracts

EN

Literature, also created withchildren in mind, to quote KazimierzBrodziński, is a mirror of the ageand thenation. Reacting to thechange of cultural paradigm, itopens the borders, meets thecurrent needs of theaudience, adapts its repertoire to theirinterests and new narrativepractices. Contemporarytechnologicalubiquity generates anasymmetry of semiotic matter andcommunicative context, whichrealizes displacementsin the areatriad: culture-literature-media, thustriggering transgressions in literarytexts. The questioning oftheconventions of writing and printingcauses modifications in thearchitectural structure of readings, whichbecome non-linear, use thelanguage of old and new media, andfollow the example of audiovisualproductions.  The article highlights selectedtransformations taking place inliterature aimed at the non-adultreader in times ofculture that ischanging the anthropologicaldimension of man in a spectacularand audiovisual way.

PL

Literatura, także tworzona z myślą o dzieciach, odwołując się do słów Kazimierza Brodzińskiego, jest zwierciadłem wieku i narodu. Reagując na zmianę paradygmatu kulturowego otwiera granice, wychodzi naprzeciw aktualnym potrzebom odbiorców, dostosowuje swój repertuar do ich zainteresowań i nowych praktyk narracyjnych. Współczesna wszechobecność technologiczna generuje niesymetryczność materii semiotycznej i kontekstu komunikacyjnego, która realizuje przemieszczenia w obszarowej triadzie: kultura- literatura – media, wywołując tym samym transgresje w literackich tekstach. Kwestionowanie konwencji pisma i druku powoduje modyfikacje w architektonicznej strukturze lektur, które stają się nielinearne, korzystają z języka starych i nowych mediów oraz na ich wzór zajmują się tematyką audiowizualnych produkcji.  Artykuł uwypukla wybrane przeobrażenia dokonujące się w literaturze kierowanej do niedorosłego czytelnika w czasach kultury, która w spektakularny i audiowizualny sposób zmienia antropologiczny wymiar człowieka.

Keywords

EN

culture; cultural transgressions; children's literature; non-linear literature; audiovisual literature; reading

PL

kultura; transgersje kulturowe; literatura dla dzieci; literatura nielinearna; literatura audiowizualna; lektura

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Podstawy Edukacji
• Year: 2021
• Volume: 14
• Pages: 59-70

Dates

published

2021

Contributors

author

Anna warzocha

• UJD w Częstochowie

References

• Archer M., Kultura i sprawczość. Miejsce kultury w teorii społecznej, Warszawa 2019.
• Bauman, Z. Kultura jako praxis, Warszawa 2012.
• Bodzioch – Bryła B., Ku ciału post – ludzkiemu. Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczywistości, Kraków 2011.
• Cassirer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przeł. A. Staniewska, Warszawa 1998.
• Cieślikowski J., Literatura osobna, Warszawa 1985.
• Delsol Ch., Czym jest człowiek. Kurs antropologii dla niewtajemniczonych, przeł. M. Kowalska, Kraków 2011.
• Delsol Ch. Kamienie węgielne. Na czym nam zależy, przeł. M. Kowalska, Kraków 2018.
• Durkheim É., Zasady metody socjologicznej, Warszawa 1968.
• Everett D. L., Język. Narzędzie kultury, przeł. Z. Wąchocka, P. Paszkowski, Kraków 2018.
• Hejmej A., Literatura w społeczeństwie medialnym, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2014, nr 2.
• Herder J. G., Myśli o filozofii dziejów, Warszawa 1962.
• Hopfinger M. Literatura i media. Po1989 roku, Warszawa 2010
• Kasprzak P., Z. A. Kłakówna, P. Kołodziej, A. Regiewicz, J. Waligóra, Edukacja w czasach cyfrowej zarazy. Audiowizualne aspekty kultury w ponowoczesności, Toruń 2016.
• Kawecki W., Ocalić człowieka, ocalić kulturę. Personalistyczna koncepcja teologii kultury, Warszawa 2006
• Kłakówna Z. A. Język polski. Wykłady z metodyki. Akademicki podręcznik myślenia o zawodzie szkolnego polonisty, Kraków 2016.
• Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1983;
• Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, red. A. Kłoskowska, Wrocław 1991;
• Limont W., Analiza wybranych mechanizmów wyobraźni twórczej, Toruń 1996.
• Limont W., Synektyka a zdolności twórcze: eksperymentalne badania stymulowania rozwoju zdolności twórczych z wykorzystaniem aktywności plastycznej, Toruń 1994.
• Lindstrom M., Dziecko reklamy, przeł. A. M. Kawalec, Warszawa 2005.
• Linton R., Pojęcie kultury, [w:] Świat człowieka- świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, red. E. Nowicka, M. Głowacka- Grajper, Warszawa 2007, s. 404.
• Literatura a religia. Wyzwania epoki świeckiej, red. Bielak A., Tischner Ł., Kraków 2020).
• Llosa M. V., Cywilizacja spektaklu, przeł. M. Szafrańska – Brandt, Kraków 2015.
• Szczęsna E., Poetyka mediów. Polisemiotyczność, digitalizacja, reklama, Warszawa 2007.
• Skrendo A. Tadeusz Różewicz i granice literatury. Poetyka i etyka transgresji, Kraków 2002
• Starobiniec A., Wilcza nora, przeł. A. Sowińska, Warszawa 2020.
• Sztompka P., Wyobraźnia wizualna i socjologia, [w:] Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. M. Bogunia – Borowska, P. Sztompka, Kraków 2012.
• Sztompka P., Socjologia. Wykłady o społeczeństwie, Kraków 2021.
• Twenge J. M., iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości, i co to oznacza dla nas wszystkich, przeł. O. Dziedzic, Sopot 2019.
• Warzocha A., Wychowanie do lektury 2.0., Częstochowa 2020.
• Wielecki K., Dobra socjologia w trudnym świecie. Znaczenie teorii Margaret S. Archer w czasach kryzysu cywilizacji i socjologii [w:] Kultura i sprawczość. Miejsce kultury w teorii społecznej, M. Archer, Warszawa 2019.

Identifiers

DOI

10.16926/pe.2021.14.05

Biblioteka Nauki

2031159