Metodologie w onomastyce a kultura

• Authors: Mariusz Rutkowski

Title variants

EN

The Methodologies in onomastics and culture

Abstracts

EN

The relationship between names and culture is multidimensional, and it also leaves a distinct mark on the practice of name research. The paper will present onomastic methods in the context of revealing the relationship between names and culture. Culture in its broadest sense is present in almost all onomastics research, but some of these methods more consciously expose it in such a way that it becomes methodologically dominant. The emphasis will be placed on these methodologies, their tools, ways of describing names, and results of the research in the form of conclusions of a culturewide character. The cultural categories of “name-ness” will be highlighted as crucial for the onymic categorization of reality, and therefore postulated as crucial for the cultural research of names.

PL

Związki między nazwami a kulturą są wielowymiarowe, odciskają one również wyraźne piętno na praktyce badania nazw. W referacie zostaną przedstawione metody onomastyczne w kontekście ujawniania relacji między nazwami a kulturą. Szeroko pojęta kultura jest obecna niemal we wszystkich badaniach onomastycznych, ale niektóre z tych metod bardziej świadomie ją eksponują w taki sposób, że staje się dominantą metodologiczną. Akcent zostanie położony na te właśnie metodologie, ich narzędzia, sposoby opisu nazw i efekty badań w postaci wniosków o charakterze ogólnokulturowym. Wskazana zostanie kategorie kulturowa „nazwowości” jako kluczowa dla onimicznego kategoryzowania rzeczywistości, a w związku z tym postulowana jako kluczowa przy kulturowych badaniach nazw.

Keywords

PL

metodologia; badanie nazw własnych; teoria onomastyczna; kategorie kulturowe; nazwowość

EN

methodology; study of proper names; onomastic theory; cultural categories; namehood

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Onomastica
• Year: 2022
• Volume: 66
• Pages: 37-50

Dates

published

2022

Contributors

author

Mariusz Rutkowski

• University of Warmia and Mazury in Olsztyn

• https://orcid.org/0000000171135074

References

• Anusiewicz, J. (1994). Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki [Cultural linguistics. An outline of the problematic]. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Bartmiński, J. (2008). Etnolingwistyka, lingwistyka kulturowa, lingwistyka antropologiczna? [Ethnolinguistics, cultural linguistics, anthropological linguistics?]. Język a Kultura, 20, 15–33.
• Biolik, M. (red.). (2003). Metodologia badań onomastycznych [Methodology of onomastic research]. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego.
• Burszta, W. (1986). Język a kultura w myśli etnologicznej [Language and culture in ethnological thought]. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
• Furdal, A. (1990). Językoznawstwo otwarte [Open linguistics]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Furdal, A. (2011). Językoznawstwo otwarte - dziś [Open linguistics - today]. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, 67, 291–298.
• Jameson, F. (1998). The Cultural Turn. Selected Writings on the Postmodern 1983–1998. London–New York: Verso.
• Kaleta, Z. (1995a). Świat ludzkich wartości odzwierciedlony w nazwach własnych osób (nazwiska zachodnioeuropejskie i słowiańskie) [The world of human values reflected in the proper names of persons (Western European and Slavic names)]. Slavia Occidentalis, 52, 27–34.
• Kaleta, Z. (1995b). Świat ludzkich wartości odzwierciedlony w nazwach własnych osób (Semantyka imion staropolskich z członami -mir, -mysł, -sław na tle indoeuropejskim) [The world of human values reflected in proper names of persons (Semantics of Old Polish names with -mir, -mysł, -sław against the Indo-European background]. Slavia Occidentalis, 53, 7–13.
• Kaleta, Z. (1998a). Teoria nazw własnych. [Theory of proper names]. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia (s. 15–44). Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
• Kaleta, Z. (1998b). Kierunki i metodologia badań. Terminologia [Research directions and methodology. Terminology]. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia (s. 45–81). Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
• Kaleta, Z. (1998c). Nazwisko w kulturze polskiej [Surname in Polish culture]. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Lech-Kirstein, D. (2015). Zwrot kulturowy w badaniach onomastycznych [The cultural turn in onomastic research]. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 30, 85–95.
• Malec, M. (1987). Wpływ kultury zachodnioeuropejskiej na imiennictwo staropolskie [Influence of Western European culture on Old Polish naming]. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 33, 137–141.
• Malec, M. (1988). Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce jako odbicie uniwersalistycznych cech ówczesnej kultury [Christian names in medieval Poland as a reflection of the universalist features of the culture of the time]. W: K. Zierhoffer (red.), V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. Księga referatów (s. 197–202). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Malec, M. (2001). Imię w polskiej antroponimii i kulturze [The given name in Polish anthroponymy and culture]. Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN.
• Matusiak-Kempa, I. (2019). Nomen omen. Studium antroponimiczno-aksjologiczne [Nomen Omen. An anthroponymic-axiological study]. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• McLuhan, M. (1964). Understanding Media: The extensions of man. New York: McGraw-Hill.
• Milewski, T. (1969). Indoeuropejskie imiona osobowe [Indo-European personal names]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Mrózek, R. (2000). Współczesna lingwistyka a sfera onimiczna języka [Modern linguistics and the onymic sphere of language]. W: M. Czachorowska i Ł.M. Szewczyk (red.), Onomastyka polska a nowe kierunki językoznawcze (s. 31–39). Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP.
• Mrózek, R. (2004). Nazwy własne jako przedmiot badawczy onomastyki [Proper names as a research subject of onomastics]. W: R. Mrózek (red.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej (s. 9–19). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Mrózek, R. (2016). Kontynuacyjno-innowacyjna aktualizacja zadań onomastyki [Continuing and innovative date of onomastics tasks]. Onomastica, 60, 27–35.
• Rejter, A. (2019). Nazwy własne w kon/tekstach kultury [Proper names in con/texts of culture]. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Rospond, S. (1967). Słownik nazwisk śląskich [Dictionary of Silesian surnames]. Cz. 1: A–F. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2016). Neurobiologia nazywania. O anomii proprialnej i apelatywnej [The neurobiology of naming: On proper and common name anomia]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Rutkowski, M. (2007). Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji [Proper names in the structure of metaphor and metonymy. The process of deonymization]. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Rutkowski, M. (2016). Status obiektów i zasięgi funkcjonowania nazw a ogólne tendencje nazwotwórcze [The status of name-objects, the social range of names and general naming tendencies]. Onomastica, 60, 13–26.
• Sharifian, F. (2016). Lingwistyka kulturowa [Cultural linguistics]. Etnolingwistyka, 28, 31–57.
• Skowronek, K. (1997). Polskie nazwiska a kultura. Propozycja badań kognitywnych [Polish names and culture. A proposal for cognitive research]. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, 53, 145–156.
• Skowronek, K. (2001). Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne [Contemporary Polish surname: a statistical-cognitive study]. Kraków: DWN.
• Skowronek, K. (2016). Nazwy własne jako symptomy kultury (na przykładzie tytułów poradników autoterapeutycznych) [Proper names as symptoms of culture (based on the example of autotherapeutic guide books titles)]. Onomastica, 60, 47–67.
• Taszycki, W. (1946). Słowiańskie nazwy miejscowe. Ustalenie podziału [Slavic place names. Establishing a division]. Kraków: PAU.
• Wejland, A.P. (2012). Poza kulturę, poza antropologię? [Beyond culture, beyond anthropology?]. Przegląd Socjologiczny, 61(3), 91–101.
• Włoskowicz, W. (2015). Trójelementowy model znaczenia onimicznego i pojęciowy model onomastykonu [The triple model of onymic meaning and the conceptual model of onomasticon]. Onomastica, 59, 57–76.

Identifiers

DOI

10.17651/ONOMAST.66.5

Biblioteka Nauki

2167460