Polish Education in the Face of the Climate Crisis – Didactic Analyses and Recommendations

• Authors: Magdalena Ochwat
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą wprowadzenia do praktyki szkolnej nowego nurtu interdyscyplinarnego – humanistyki ekologicznej. W związku z dokonującym się zwrotem ku Ziemi, trwającymi klimatycznymi strajkami młodzieżowymi i zainteresowaniami uczniów tematem globalnego ocieplenia planety, warto profilować czytanie, zwracając uwagę na relację człowieka ze środowiskiem. Ponadto konieczne staje się wprowadzenie do edukacji nowych treści, dzięki którym możliwy będzie namysł nad wspólną przyszłością oraz krytyka arogancji i krótkowzroczności człowieka.

EN

The article is an attempt to introduce into the school practice a new interdisciplinary trend – ecological humanities. As we observe the return on Earth, ongoing youth climate strikes and students’ increased interest taken in global warming, reading of the current literature canon should be profiled in order to emphasise the relationship between a human and the environment. Additionally, it is essential to introduce new content to education, as it will enable a critique of human arrogance and short-sighted approach, as well as a more profound reflection on the future.

Keywords

PL

humanistyka ekologiczna; globalne ocieplenie; klimatyczny strajk młodzieżowy; środowisko

EN

ecological humanities; global warming; youth climate strike; environment

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
• Year: 2020
• Issue: 5

Dates

published

2020

online

2020-12-31

Contributors

author

Magdalena Ochwat

References

• LITERATURA
• Andersen, H.Ch. (1980). Imbryk. W: tegoż, Baśnie (s. 183–184). Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Armstrong, F. (reż.). (2009). Wiek głupoty (The Age of Stupid). Wielka Brytania.
• Bator, J. (2017). Purezento. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Bauman, Z. (2009). Nieludzkość jest w ludzkiej mocy – cz. 1. Gazeta Wyborcza. Pobrane z: https://wyborcza.pl/1,76842,6612492,Nieludzkosc_jest_w_ludzkiej_mocy___cz__1.html [dostęp: 10.01.2020].
• Bińczyk, E. (2017). Odrobina krytycznego dystansu. Historia środowiska na temat debaty o antropocenie. AVANT, nr 3, 205–218.
• Bińczyk, E. (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ciastoch, M. (2019). „Jesteśmy przerażeni Waszą biernością” – w piątek młodzi sparaliżują miasta. 6 żądań wobec polskich polityków. Pobrane z: https://noizz.pl/ekologia/20-wrzesnia-mlodziezowy-strajk-klimatyczny-postulaty-strajku-do-politykow/c5818e8 [dostęp: 20.01.2020].
• Czapliński, P., Bednarek, J.B., Gostyński, D. (2017). Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich. Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Czopczyk, D. (2020). Czym jest zero waste. Pobrane z: http://zero-waste.pl/czym-jest-zero-waste [dostęp: 20.01.2020].
• Díaz, S., Settele, J., Brondízio, E., Ngo, H.T., Guèze, M., …, Zayas, C. (2019). Summary for policymakers of the global assessment report on biodiversity and ecosystem services of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services. Pobrane z: https://ipbes.net/sites/default/files/downloads/spm_unedited_advance_for_posting_htn.pdf [dostęp: 20.01.2020].
• Domańska, E. (2008). Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami. Kultura Współczesna, nr 3, 9–21.
• Domańska, E. (2013). Humanistyka ekologiczna. Teksty Drugie, nr 1–2, 13–32.
• Esbud (2016). Recykling a upcykling – zobacz różnice. Pobrane z: https://esbud.pl/recykling-a-upcykling-zobacz-roznice [dostęp: 2.01.2020].
• Graham-McLay, Ch. (2020). New Zealand schools to teach students about climate crisis, activism and ‘eco anxiety’. The Gurdian. Pobrane z: www.theguardian.com/world/2020/jan/13/new-zealand-schools-to-teach-students-about-climate-crisis-activism-and-eco-anxiety [dostęp: 21.01.2020].
• Hatley, K. (1993). A Neo-Humanist Model of Education. New Renaissance, vol. 4/1, 10–13.
• Jackson, T. (2015). Dobrobyt bez wzrostu. Ekonomia dla planety o ograniczonych możliwościach. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Jaskółowa, E. (2012). Nauczanie interpretacji w kontekście nowej podstawy programowej. W: G. Tomaszewska, B. Kapela-Bagińska, Z. Pomirska (red.), Jestem – więc czytam. Między pragmatyzmem a wolnością (s. 229–239). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Kamenetz, A. (2019). Most Teachers Don’t Teach Climate Change; 4 In 5 Parents Wish They Did. NPR. Pobrane z: www.npr.org/2019/04/22/714262267/most-teachers-dont-teach-climate-change-4-in-5-parents-wish-they-did [dostęp: 23.01.2020].
• King, T. (2013). Pacyfik northwest upcycling i ancient japanese kintsukuroi. Pobrane z: https://hammerandhand.com/field-notes/pacific-northwest-upcycling-ancient-japanese-kintsukuroi [dostęp: 20.01.2020].
• Kojzar, K. (2019). Najpierw natura, potem matura. non / fiction – nieregularnik reporterski, nr 6, 33–41.
• Koziołek, R. (2015). Dobrze się myśli literaturą. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Kultura Współczesna (2007), nr 4: Odpady w kulturze/kultura odpadów.
• Latour, B. (2009). Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Nycz, R. (2017). Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki. Warszawa: IBL PAN.
• Ogłoza, E. (2014a). Antonimia w podręczniku i „Dzbanek do herbaty” Hansa Christiana Andersena. W: D. Krzyżyk, B. Niesporek-Szamburska (red.), Językowe, literackie i kulturowe ścieżki edukacji polonistycznej (tradycja i współczesność). Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Helenie Synowiec w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej (s. 183–194). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Ogłoza, E. (2014b). Wokół opowieści Hansa Christiana Andersen. O radości czytania. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Ojciec Święty Franciszek (2015). Encyklika Laudatio si’. W trosce o wspólny dom. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Pacewicz, P. (2020). RPO: Uczcie o zmianach klimatu! MEN: Uczymy o dziurze ozonowej i korozji. OKO: Co to ma do rzeczy? OKO.press. Pobrane z: https://oko.presrpo-uczcie-o-zmianach-klimatu-men-uczymy-o-dziurze-ozonowej-oko-press-analizuje-szkolny-program/?fbclid=IwAR1nhfD7YJG7_ygtFYDkvxGSK6u72yeNz5dmrKC4uxylnDZiZGWQTJnYaUo [dostęp: 21.01.2020].
• Parker, G. (2019). Globalny kryzys. Wojna, zmiany klimatyczne i katastrofa w XVII wieku. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V.
• Pessel, W.K. (2008). Antyrecyklingowe studium z antropologii codzienności. Łomża: Oficyna Wydawnicza Stopka.
• Pomian, K. (2010). Kryzys przyszłości. W: K. Michalski (red.), Rozmowy w Castel Gandolfo (T. 1; s. 207–219). Warszawa–Kraków: Centrum Myśli Jana Pawła II, Wydawnictwo Znak.
• Raport Międzyrządowej Platformy ds. Różnorodności Biologicznej i Funkcji Ekosystemu (IPBES) przy ONZ.
• Rathje, W. (2004). Archeologia zintegrowana. Paradygmat śmietnikowy. Czas Kultury, nr 4, 4–21.
• Rejmer, M. (2019). Ziemia śmieci. W: B. Chomątowska, P. Dunin-Wąsowicz, N. Goerke, Z. Mikołejko, W.K. Pessel, …, U. Zajączkowska, Każdemu jego śmietnik. Szkice o śmieciach i śmietniskach (s. 43–53). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Richman-Abdou, K. (2019). Kintsugi: The Centuries-Old Art of Repairing Broken Pottery with Gold. Pobrane z: https://mymodernmet.com/kintsugi-kintsukuroi [dostęp: 20.01.2020].
• Ricoeur, P. (2010). Kryzys – zjawisko swoiście nowoczesne? W: K. Michalski (red.), Rozmowy w Castel Gandolfo (T. 1; s. 166–181). Warszawa–Kraków: Centrum Myśli Jana Pawła II, Wydawnictwo Znak.
• Scanlan, J. (2005). On Garbage. London: Reaktion Book.
• Skubała, P. (2015). Żyjemy w świecie zależności. Aura, nr 2, 30–31.
• Sloterdijk, P. (2011). Kryształowy pałac. O filozoficzną teorię globalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Svenska Akdemien (2019). Przemowa noblowska Olgi Tokarczuk. Pobrane z: www.nobelprize.org/uploads/2019/12/tokarczuk-lecture-polish.pdf [dostęp: 17.01.2020].
• Ślósarz, A. (2018). Dydaktyka „nowej humanistyki”: szanse i nieuniknione zagrożenia. W: R. Cudak, K. Pospiszil (red.), Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy – koncepcje – perspektywy (T. 1: Literatura polska i perspektywy nowej humanistyki; s. 139–156). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Tischner, J. (2010). Kryzys myślenia. W: K. Michalski (red.), Rozmowy w Castel Gandolfo (T. 1; s. 200–206). Warszawa–Kraków: Centrum Myśli Jana Pawła II, Wydawnictwo Znak.
• Tokarczuk, O. (2008). Bieguni. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Tomaszewska, G., Szczukowski, D. (red.). (2018). Adaptacje. Szkolne użycia ponowoczesnych (anty)teorii literatury. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Travis-Groves, C. (2013). Kintsukuroi – more beautiful for having been broken. Pobrane z: www.camiimac.com/good-juju-today-blog/kintsukuroi-more-beautiful-for-having-been-broken [dostęp: 20.01.2020].
• UN CC:Learn (2013). Resource Guide for Advanced Learning on Integrating Climate Change in Education at Primary and Secondary Level (s. 5). Pobrane z: www.uncclearn.org/sites/default/files/inventory/resource_guide_on_integrating_cc_in_education_primary_and_secondary_level.pdf [dostęp: 21.01.2020].
• Waśko, A. (2019). O edukacji literackiej (nie tylko dla polonistów). Kraków: Wydawnictwo Arcana.
• Wągrowska, K. (2017). Życie zero waste. Żyj bez śmieci i żyj lepiej. Kraków: Wydawnictwo Znak Litera Nova.
• Weisman, A. (2007). Świat bez nas. Gliwice: Wydawnictwo C.K.A.
• Wójcik-Dudek, M. (2009). Baśń – powracająca lektura. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, t. 20, 30–37.
• Zbierzchowski, C. (2020). Chłopi 2050, czyli Agronauci w czasach katastrofy klimatycznej. Pobrane z: www.storytel.com/pl/pl/books/1225490-Chlopi-2050-czyli-Agronauci-w-czasach-katastrofy-klimatycznej [dostęp: 20.01.2020].
• AKTY PRAWNE
• Accord de Paris (2015). https://unfccc.int/sites/default/files/french_paris_agreement.pdf [dostęp: 10.07.2020].
• United Nations Framework Convention on Climate Change (1992). https://unfccc.int/resource/docs/convkp/conveng.pdf [dostęp: 10.07.2020].
• STRONY INTERNETOWE
• http://klimatdlaziemi.pl/index.php?id=141&lng=pl [dostęp: 20.01.2020].

Identifiers

DOI

10.17951/en.2020.5.185-204