Projekt badawczy (ETNO) EUROJOS a program etnolingwistyki kognitywnej

• Authors: Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka, wychodząc z założenia, że wartości leżą u podłoża językowego obrazu świata i stanowią o tożsamości wspólnotowej (zbiorowej), postuluje badanie ludowego słowiańskiego systemu aksjologicznego (świata wartości ważnych dla ludowych tradycji słowiańskich). Projekt pod nazwą (ETNO)EUROJOS – paralelny do międzynarodowego programu EUROJOS, realizowanego pod kierunkiem Jerzego Bartmińskiego na bazie języków ogólnych (standardowych) i tradycji ogólnonarodowych – miałby na celu analizę wartości wspólnych nosicielom słowiańskiej kultury ludowej. Na poziomie kultur ludowych narody słowiańskie są sobie dużo bliższe niż na poziomie kultur ogólnonarodowych, kształtowanych przez elity. Na podstawie sondażu przeprowadzonego wśród wybitnych badaczy różnych tradycji słowiańskich, można wstępnie przyjąć, że wartościami ważnymi dla Słowian są: zdrowie i życie, rodzina i ród/pokrewieństwo, dom, ziemia, praca i pracowitość, miłość, piękno, szczęście, mądrość, szczerość, uczciwość, wierność, sprawiedliwość, wolność, honor, wiara (wyznanie) i Bóg. Opis tych wartości mógłby zostać oparty na założeniach metodologicznych lubelskiego Słownika stereotypów i symboli ludowych.

EN

An observation is made that the linguistic worldview is grounded in values, which play a decisive role in the shaping of a given community’s (collective) identity. Therefore, it is postulated that the folk Slavic axiological system (the world of values cherished in folk Slavic traditions) be investigated. The project called (ETHNO)EUROJOS – parallel to EUROJOS, an international research programme headed by Jerzy Bartmiński and based on standard language varieties and “national” traditions – would thus be concerned with the values common to Slavic folk cultures. It has been shown that Slavic nations are much closer to one another at the level of folk cultures than at the level of national, elite-shaped cultures. A survey among distinguished researchers in various Slavic traditions reveals that the values important for Slavs are: health and life, family and kinship, home, land, work and diligence, love, beauty, happiness, wisdom, frankness, integrity, faithfulness, justice, freedom, honour, faith (religion) and God. A description of these values could follow the methodological assumptions of the Lublin Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols.

Keywords

PL

etnolingwistyka kognitywna; językowy obraz świata; wartości; badania porównawcze; kultura tradycyjna

EN

cognitive ethnolinguistics; linguistic worldview; values; comparative research; traditional culture

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2013
• Volume: 25

Dates

published

2013

online

2013-01-06

Contributors

author

Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska

References

• Abramowicz Maciej, Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech, 2009, Językowo-kulturowy obraz świata Słowian na tle porównawczym. Założenia programu „A” (10 VI 2009), „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 21, s. 341--342.
• Adamowski Jan, 1992, Językowy portret „lądu” w polskiej kulturze ludowej, „Etnolingwistyka” 5, s. 83--94.
• Adamowski Jan, 1999, Kategoria przestrzeni w folklorze. Studium etnolingwistyczne, Lublin.
• Bartmiński Jerzy, 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa, [w:] Konotacja, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 169--183.
• Bartmiński Jerzy, 1989a, Projekt i założenia ogólne słownika aksjologicznego, [w:] Język a Kultura, t. 2, red. Jerzy Bartmiński, Jadwiga Puzynina, Wrocław, s. 293--312.
• Bartmiński Jerzy, 1989b, Projekt listy haseł do słownika aksjologicznego, [w:] Język a Kultura, t. 2, red. Jerzy Bartmiński, Jadwiga Puzynina, Wrocław, s. 313--315.
• Bartmiński Jerzy, 1994, Jak zmienia się stereotyp Niemca w Polsce? Profile i ich historycznokulturowe uwarunkowania, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5, s. 81--101.
• Bartmiński Jerzy, 1998, Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu „matki”, [w:] Język a Kultura, t. 12, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. Janusz Anusiewicz i Jerzy Bartmiński, s. 63--83.
• Bartmiński Jerzy, 2001, O językowym obrazie świata Polaków końca XX wieku, [w:] Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, red. Stanisław Dubisz i Stanisław Gajda, Warszawa, s. 27--53.
• Bartmiński Jerzy, 2003, Miejsce wartości w językowym obrazie świata, [w:] Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 59--86.
• Bartmiński Jerzy, 2005, Koncepcja językowego obrazu świata w programie slawistycznych badań porównawczych, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 40, Warszawa, s. 259--280.
• Bartmiński Jerzy, 2006, Semantyka i polityka. Nowy profil polskiego stereotypu Ukraińca, [w:] Przemiany języka na tle przemian współczesnej kultury, red. Kazimierz Ożóg, Ewa OronowiczKida, Rzeszów.
• Bartmiński Jerzy, 2008, Kakie cennosti učavstvujut v formirovanii kartiny mira Slavjan?, [w:] Etnolingvistička proučavan’a srpskog i drugich slovenskich jezika. U čast akademika Svetalne Tolstoj, red. Predrag Piper, Ljubinko Radenković, Beograd, s. 59--70.
• Bartmiński Jerzy, 2009a, Aspects of Cognitive Ethnolinguistics, London.
• Bartmiński Jerzy, 2009b, O Programie Rozwoju Polskiej Humanistyki, „Pauza Akademicka”, nr 33/34, s. 1.
• Bartmiński Jerzy, 2010, Jaké hodnoty spoluutvářejí obraz světa Slovanů?, „Slovo a Slovestnost”, nr 4, s. 329--339.
• Bartmiński Jerzy, 2011, Czy istnieje europejski kanon wartości?, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 23, s. 15--18.
• Bartmiński Jerzy, (red.), 1993, Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich, Lublin, 1993.
• Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech, 2008, Jak badać językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów?, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 20, s. 11--27.
• Bartmiński Jerzy, Grzeszczak Monika, 2010, Der Begriff ODPOWIEDZIALNOŚĆ im semantischen Netz des Polnischen (zwischen dem Objektivismus der rechtlichen Relationen und dem subjektiven Pflichtgwefühl), [w:] Wahrheit, Recht, Verantwortung. Norme- und Wertbegriffe im interkulturellen Kontext. Akten der internationalen Arbeitstagung ,,Normen und Wertbegriffe in der Verständigung zwischen Ost- und Westeuropa”, 20–21. März 2009 in Bukarest, Bucureşti, s. 79--113.
• Bartmiński Jerzy, Mazurkiewicz-Brzozowska Małgorzata, red., 1993, Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne, Lublin, UMCS.
• Bartmiński Jerzy, Lappo Irina, Majer-Baranowska Urszula, 2002, Stereotyp Rosjanina i jego profilowanie we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 14, s. 105--151.
• Bartmiński Jerzy, Majer-Baranowska Urszula, 1996, Dunaj w polskim folklorze, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 8, s. 167--184.
• Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska Stanisława 1994, Stereotyp słońca w polszczyźnie ludowej, „Etnolingwistyka” 6, s. 95--143.
• Bartmiński Jerzy, Żuk Grzegorz, 2009, Pojęcie RÓWNOŚCI i jego profilowanie we współczesnym języku polskim, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 21, s. 47--67.
• Bączkowska Grażyna, 1988, Korowaj, „Etnolingwistyka” 1, s. 79--99.
• Bielińska-Gardziel Iwona, 2009, Stereotyp rodziny we współczesnym języku polskim, Warszawa.
• Brzozowska Małgorzata, 2009, PATRIOTYZM i NACJONALIZM w polskim dyskursie ideologicznym, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 21, s. 103--120.
• Czyżewski Feliks, 1988, ‘Zmora’, „Etnolingwistyka” 1, s. 133--143.
• Feoktistova Ljubov. A., 2009, „Kar’era” i „kar’erizm” v istorii russkogo i pol’skogo jazykov, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 21, s. 153--169.
• Grzeszczak Monika, 2009, Definicja kognitywna pojęcia DEMOKRACJI w języku polskim, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 21, s. 69--84.
• Krawczuk Ałła, 2008, Nowe profile ukraińskiego stereotypu Polaka (na podstawie ankietowania studentów lwowskich), „Postscriptum” 1 (1), s. 147--170.
• Lappo Irina, Majer-Baranowska Urszula, 2013, Projekt konwersatorium EUROJOS z roku 2001 (w druku w tym samym tomie „Etnolingwistyki”, s. 329--331).
• Maćkiewicz Jolanta, 1990, Morze, „Etnolingwistyka” 3, s. 77--94.
• Majer-Baranowska Urszula, 1988, Stereotyp językowy ‘płaczu’ w polszczyźnie ludowej, „Etnolingwistyka” 1, s. 101--131.
• Majer-Baranowska Urszula, 2003, „Podmiot” jako wartość, [w:] Język w kręgu wartości, red. Jerzy Bartmiński, s. 243--259.
• Mazurkiewicz Małgorzata, 1989, Drogie kamienie w ludowym językowym obrazie świata, [w:] „Język a Kultura” t. 2, Wrocław, s. 165--183.
• Mazurkiewicz Małgorzata, 1990, Marmur. Dwie wersje artykułu hasłowego do „Słownika ludowych stereotypów językowych”, „Etnolingwistyka” 3, s. 71--75.
• Niebrzegowska Stanisława, 1990, Gwiazdy w ludowym językowym obrazie świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin, s. 147--166.
• Niebrzegowska Stanisława, 1992, „Nów” w polskiej kulturze ludowej i gwarach, „Etnolingwistyka” 5, s. 73--82.
• Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2007, Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin.
• Nepop-Ajdaczyć Lidia, 2007, Polska etnolingwistyka kognitywna, Kijów.
• Nowosad-Bakalarczyk Marta, Szadura Joanna, 2009, Z prac Komisji Etnolingwistycznej Komitetu Językoznawstwa PAN, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 21, s. 336--340.
• Popowska-Taborska Hanna, 2010, W poszukiwaniu językowego obrazu świata. Dom, praca, wolność, a także honor i Europa w kaszubskich dialektach i powstającym kaszubskim języku literackim, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 22, s. 53--71.
• SSiSL – Słownik stereotypów i symboli ludowych. Koncepcja całości i redakcja Jerzy Bartmiński, zastępca redaktora: Stanisława NiebrzegowskaBartmińska, t. 1, Kosmos, cz. 1, Niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie, Lublin 1996, cz. 2, Ziemia, woda, podziemie, Lublin 1999; cz. 4, Świat, światło, metale, Lublin 2012.
• Tyrpa Anna, 2006, Etnolingwistyka ludowa, narodowa, porównawcza – koncepcje neofilologów i polonistów, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 18, s. 105--116.
• Vaňkova Irena, 2010, Úvodem: na cestě kognitivní (Etno)lingvistice, „Slovo a Slovesnost” 71, nr 4, s. 245--249.
• Zinken Joerg, 2009, The Ethnolinguistic School of Lublin and Anglo-American cognitive linguistics, [in:] Bartmiński Jerzy, 2009, Aspects of Cognitive Ethnolinguistics, London, s. 1--5.
• Żywicka Beata, 2007, Miejsca i wartości. Zmiany w językowym obrazie przestrzeni we współczesnej polszczyźnie, Lublin.

Identifiers

DOI

10.17951/et.2013.25.267