Wkład słuchaczy Szkoły Głównej w Warszawie w rozwój bibliografii polskiej

• Authors: Alicja Matczuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Streszczenie: Szkoła Główna w Warszawie (1862–1869) mimo krótkotrwałej działalności wykształciła wielu wybitnych bibliografów, którzy wnieśli trwały wkład w rozwój bibliografii i nauki polskiej. Do grona tego należeli m.in.: Adam A. Kryński, Piotr Chmielowski, Stanisław Czarnowski, Feliks Kucharzewski i Adolf Suligowski. Prowadzone przez nich badania bibliograficzne, w ujęciu ogólnym i specjalnym, przyczyniły się nie tylko do stworzenia podstawy rozwoju niektórych dyscyplin naukowych, ale także do kształtowania świadomości i kultury bibliograficznej społeczeństwa polskiego. Specjalnością słuchaczy Szkoły Głównej były bibliografie dziedzinowe tworzone na potrzeby naukowe, jak również z pobudek patriotycznych. Ich działalność bibliograficzna znalazła rozwinięcie w okresie międzywojennym. W nurcie zainteresowań bibliograficznych słuchaczy Szkoły były także bibliografie zawartości czasopism, osobowe i zagadnień. Ich dokonania na gruncie bibliografii polskiej miały z reguły charakter pionierski,gdyż w szerokim i retrospektywnym ujęciu rejestrowały bogaty materiał dotyczący przeszłości Polski. Trzeba też docenić wysiłek słuchaczy Szkoły Głównej, którzy mimo bardzo trudnych warunków politycznych starali się stworzyć odpowiedni warsztat bibliograficzny, warunkujący rozwój poszczególnych dyscyplin naukowych. Swego rodzaju ewenementem w skali kraju był fakt, że grono słuchaczy Szkoły Głównej zdominowało działalność bibliograficzną w ujęciu dziedzinowym i zagadnieniowym w drugiej połowie XIX i na początku XX w. Zawdzięczamy im pierwsze polskie bibliografie dziedzinowe z zakresu archeologii, językoznawstwa, techniki czy prawa, które stanowią do dziś ważny element warsztatu naukowego badaczy.

EN

Abstract: Despite the relatively short period of functioning, the Main School in Warsaw (1862–1869) has educated many notable bibliographers, including, inter alia, Adam A. Kryński, Piotr Chmielowski, Stanisław Czarnowski, Feliks Kucharzewski, or Adolf Suligowski who greatly con14 Alicja Matczuk tributed to the development of Polish bibliography and science. Bibliographic research, carried out by them, not only provided the foundation for the development of scientific disciplines but also shaped awareness and bibliographic culture of the Polish society. Beyond dealing with the issue of journal content or single-author bibliographies, the alumni of the Main School specialized mostly in subject bibliographies, aimed at satisfying scientific and patriotic needs, further developed in the 1920s and 1930s. These were pioneering attempts as they were connected with the comprehensive sources related to the history of Poland. Moreover, these bibliographers managed to create high quality of their works. As a result bibliographers associated with the Main School monopolized bibliographic activity in Poland in the 19th and early 20th centuries, issuing the first subject bibliographies in archeology, linguistics, technology and law.

Keywords

PL

Szkoła Główna, bibliografia – XIX w., Warszawa

EN

the Main School, bibliography – twentieth century, Warsaw

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Folia Bibliologica
• Year: 2020
• Volume: 62

Dates

published

2020

online

2021-06-15

Contributors

author

Alicja Matczuk

• Instytut Nauk o Kulturze

References

• Andrysiak E., Alfons Parczewski: życie i twórczość: bibliografia, Kalisz 1992.
• Andrysiak E., Książka i ludzie książki w życiu i pracy Alfonsa Parczewskiego, Kalisz 2005.
• Benedyktowicz W., Hipolit Skimborowicz dziennikarz – bibliograf
• bibliotekarz, „Roczniki Uniwersytetu Warszawskiego” 1964, t. 5, s. 44–54.
• Biernacka M.M., Wykłady Karola Estreichera w Szkole Głównej w Warszawie 1865–1868. Studium bibliologiczne, Warszawa 1989.
• Bocheński A., Z dziejów polskiej bibliografii lekarskiej, „Biuletyn Głównej Biblioteki Lekarskiej” 1968, nr 7/8, s. 553–567.
• Chrzanowski I., Chmielowski Piotr, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 343–344.
• Cygańska J., Centnerszwer Gabriel, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 107–108.
• Czachowska J., Rozwój bibliografii literackiej w Polsce, Wrocław 1979.
• Dembowska M., Metoda bibliografii polskiej K. Estreichera, wyd. 2 rozsz. i uzup., Warszawa 1970.
• Drzewiecki H., Zarys dziejów notariatu w Polsce, Warszawa 1927.
• Dusińska H., Polska bibliografia medycyny, „Biuletyn Głównej Biblioteki Lekarskiej” 1986, nr 339, s. 23.
• Dziki S., Treichel I., Czarnowski Stanisław Jan, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 141–143.
• Gabriel Centnerszwer, „Tygodnik Ilustrowany” 1917, nr 10, s. 49.
• Fita S., Pokolenie Szkoły Głównej, Warszawa 1980.
• Hulewicz J., Rola Szkoły Głównej w Warszawie w życiu kulturalnym społeczeństwa polskiego w drugiej połowie XIX wieku (W setną rocznicę powstania), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1962, nr 1, s. 7–19.
• Iwańczyk P., Co kryje w sobie pierwszy tom „Prac Filologicznych? Polska bibliografia językoznawcza w dobie zaborów, [w:] Glottodydaktyka polonistyczna. Materiały z konferencji naukowej „Stereotypy w nauczaniu języka polskiego jako obcego”, red. J. Ignatowicz-Skowrońska, M. Kobus, Szczecin 2013, s. 123–137.
• Jaworska J., Bartoszewicz Julian, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 39–40.
• Kacprzak M.M., Literatura staropolska w Szkole Głównej, [w:] Szkoła Główna – kręgi wpływów, red. U. Kowalczuk, Ł. Książyk, Warszawa 2017, s. 126–130.
• Kieffer-Kostanecka M., Niemirowski Adam, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 627–628.
• Kmiecik Z., Przegląd periodyków fachowych w Królestwie Polskim (1864–1885), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1971, t. 10, z. 1, s. 33–34.
• Koredczuk B., Kształtowanie się definicji i zakresu bibliologii w polskich encyklopediach i słownikach XIX i XX wieku, [w:] Oblicza kultury książki. Prace i studia z bibliologii i informacji naukowej, red. M. Komza, K. Migoń, M. Skalska-Zlat, A. Żbikowska-Migoń, Wrocław 2005, s. 53–75.
• Koredczuk B., Udział inteligencji prawniczej Królestwa Polskiego w kształtowaniu kultury książki (1815–1915), Wrocław 2011.
• Korpała J., Dzieje bibliografii w Polsce, Warszawa 1969.
• Korpała J., Karol Estreicher [st.] twórca „Bibliografii polskiej”, Wrocław 1980.
• Korpała J., Krótka historia bibliografii polskiej, Wrocław 1986.
• Korpała J., Znaczenie „Bibliografii polskiej” Karola Estreichera, Kraków 1970.
• Kryński A.A., Józef Przyborowski, „Tygodnik Ilustrowany” 1882, nr 13, s. 162–163.
• Krzywicki J., Katedra bibliografii. Profesor Karol Estreicher, [w:] Szkoła Główna w Warszawie
• (1862–1869), t. 1: Wydział Filologiczno-Historyczny, Kraków 1900, s. 251–258.
• Kuryłowicz M., Z historii notariatu w Polsce, „Rejent” 1999, r. 9, nr 8, s. 66–77.
• Lepalczyk I., Dickstein Samuel, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 171–172.
• Lepalczyk I., Suligowski Adolf, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 866–867.
• Maksymowicz E., Parczewski Alfons, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 659–660.
• Matczuk A., Adam Antoni Kryński jako twórca bibliografii językoznawstwa polskiego, „Prace Filologiczne” 2019, t. 73, s. 245–262.
• Matczuk A., Działalność Samuela Dicksteina w zakresie polskiej retrospektywnej bibliografii matematycznej, „Wiadomości Matematyczne” 2017, t. 53, nr 2, s. 336–343.
• Matczuk A., Polskie bibliografie nauk humanistycznych i społecznych. Historia i metodyka, Lublin 2015.
• Matczuk A., Potyczki bibliografów z cenzurą w okresie zaborów, „Folia Toruniensia” 2017, t. 17, s. 75–104.
• Matczuk A., Przyczynek do dziejów bibliografii prawniczej w Polsce. Adolfa Suligowskiego „Bibliografia prawnicza polska XIX i XX wieku”, [w:] Z książką przez wieki, red. A. Krawczyk, Lublin 2002, s. 281–307.
• Motz W., Przyborowski Józef, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 724–725.
• Nałęcz Z., Bibliographie juridique polonaise – esquisse historique, etat actual, „Droit Polonais Contemporia” 1985, nr 1 /4, s. 95–97.
• Piłatowicz J., Feliks Kucharzewski (1849–1935) historyk techniki, Warszawa 1998.
• Połońska-Szczepanowicz J., Bieliński Józef, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 65–66.
• Sawoniak H., Sprawność informacyjna bibliografii polskich w XIX wieku (do 1918), [w:] H. Sawoniak, Biblioteki współczesne, bibliografia, informacja naukowa, wyb. i wstęp A.W. Jarosz, Z. Żmigrodzki, Katowice 1995, s. 145–169.
• Słodkowska E., Instytut Bibliograficzny w Polsce, „Biuletyn Instytutu Bibliograficznego” 1964, t. 7, nr 4, s. 257–328.
• Skalska-Zlat M., Bibliografia w Polsce 1945–1996. Naukoznawcza analiza dyscypliny, Wrocław 2002.
• Starnawski J., Warsztat bibliograficzny historyka literatury polskiej, wyd. 3 zmien., Warszawa 1982.
• Szkoła Główna. Kręgi wpływów, red. U. Kowalczuk, Ł. Książyk, Warszawa 2017.
• Suligowski A., Józef Szeliga Bieliński. Jego działalność i prace, Warszawa 1931.
• Topińska M., Glücksberg Maksymilian, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 267.
• Zamachowska M., Józef Bieliński, lekarz wileński, historyk medycyny i zasłużony badacz dziejów Uniwersytetu Wileńskiego, „Forum Bibliotek Medycznych” 2015, r. 8, nr 2, s. 484–488.
• Zawistowska K., Kucharzewski Feliks, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa–Łódź 1972, s. 482.
• Znajomski A., Bibliografie zespołów osobowych – instytucji. Stan i potrzeby, [w:] Bibliografia. Teoria–praktyka–dydaktyka, red. J. Woźniak-Kasperek, M. Ochmański, Warszawa 2009, s. 117–129.
• Żebrowski R., Działalność Samuela Dicksteina na niwie naukowej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1989, nr 4, s. 59–77.

Identifiers

DOI

10.17951/fb.2020.62.13-43