Między poetyką a rzeczywistością: wczesny okres twórczości Anatola Sysa

• Authors: Siergiej Kowalow
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article is dedicated to the early works of Anatol Sys (1959–2005) – one of the founders of the literary community “Тутэйшыя” [“Natives”], a great Belarusian poet with a tragic fate. Even during his lifetime, and especially after the death of Anatol Sys, many myths and legends about his extraordinary personality and work began to appear. One of these such myths is the idea that there are no early, student poems in his works, which would testify to the poet’s later work on mastering literary skills and artistic comprehension of reality. The author of the article analyses poems from the poet’s manuscript archive found in 2011 by Ales Bialiatski and Eduard Akulin and comes to the conclusion that most of Anatol Sys’ student poems written from 1978 to 1982 are artistically imperfect student texts with clear signs of imitation of Maksim Bagdanovich. Only a few poems, such as Я ўваходжу ў каляю... [I’m Getting in the Rut...], Застолле [Feast], У сасновым лесе [In the Pine Forest], and Усявышняму [To the Almighty] can be considered as indications of future wonderful works from the collections of poems Агмень [Hearth] (1987), Пан Лес [Mr. Forest] (1988) and the unpublished collection Ягамосць [Gentleman] (early 1990s). The paper demonstrates the evolution of Sys’ work from keeping in line with the principles of poetics and traditional versification, to the presence of the tragedy of Belarusian history and modernity – from copying poetic samples and templates to existential experience of reality and its reflection through original artistic images.

PL

Artykuł poświęcony jest wczesnej twórczości Anatola Sysa (1959–2005) – jednego z założycieli grupy literackiej „Tutejsi”, wybitnego poety o tragicznym losie. Niezwykła osobowość i twórczość Anatola Sysa już za życia poety zaczęły obrastać licznymi mitami i legendami, które przybrałyna sile po jego śmierci. Jednym z mitów jest przekonanie o braku w twórczości Sysa wczesnych, uczniowskich wierszy, które świadczyłyby o pracy poety nad opanowaniem warsztatu literackiego i artystycznym odzwierciedlaniem rzeczywistości. Autor artykułu analizuje wiersze z rękopiśmiennego archiwum poety, odnalezionego w 2011 roku przez Alesia Bialackiego i Eduarda Akulina, i dochodzi do wniosku, że większość studenckich wierszy Anatola Sysa napisanych w latach 1978–1982 to teksty artystycznie niedoskonałe, z wyraźnym naśladownictwem twórczości Maksima Bahdanowicza. Jedynie w nielicznych wierszach, takich jak: Я ўваходжу ў каляю... [Wchodzę w koleinę…], Застолле [Uczta], У сасновым лесе [W sosnowym lesie], Усявышняму [Wszechmogącemu], można dostrzec zapowiedź znakomitych utworów ze zbiorów Агмень [Ognisko] (1987), Пан Лес [Pan Las] (1988) і nieopublikowanego tomu Ягамосць [Jegomość] (początek lat 90. ХХ wieku). Artykuł pokazuje ewolucję twórczości Anatola Sysa od uczniowskiego podporządkowania się zasadom poetyki i tradycyjnej wersyfikacji, do uobecnienia tragizmu białoruskiej historii i  współczesności, od kopiowania poetyckich wzorców i szablonów,do egzystencjalnego doświadczenia rzeczywistości i ukazania jej przy pomocy charakterystycznych obrazów artystycznych i asocjacji poetyckich. 

RU

Артыкул прысвечаны ранняй творчасці Анатоля Сыса (1959-2005) – аднаго з заснавальнікаў літаратурнай суполкі „Тутэйшыя”, выдатнага паэта з трагічным лёсам. Яшчэ пры жыцці, а асабліва пасля смерці Анатоля Сыса ягоная неардынарная асоба і творчасць пачалі абрастаць шматлікімі міфамі і легендамі. Адзін з такіх міфаў – уяўленне пра адсутнасць у ягонай творчаcці ранніх, вучнёўскіх вершаў, якія б сведчылі пра настойлівую працу паэта па авалоданню літаратурным майстэрствам і філасофскае спазнанне рэчаіснасці.Аўтар артыкула аналізуе вершы са знойдзенага ў 2011 г. Алесем Бяляцкім і Эдуардам Акуліным рукапіснага архіву паэта і прыходзіць да высновы, што большасць студэнцкіх вершаў Анатоля Сыса, напісаных у 1978-1982 гг., з’яўляюцца недасканалымі ў мастацкіх  адносінах вучнёўскімі тэкстамі з выразнымі прыкметамі наследавання Максіму Багдановічу.  Толькі ў асобных вершах, такіх як ...Я ўваходжу ў каляю..., Застолле, У сасновым лесе, Усявышняму можна разгледзіць прадвесце будучых выдатных твораў са зборнікаў Агмень (1987), Пан Лес (1988) і неапублікаванага зборніка Ягамосць (пачатак 90-х гг. ХХ ст.).

Keywords

EN

Anatol Sys; Maksim Bagdanovich; early poems; versification; imitation; artistic reflection of reality; the tragedy of the Belarusian world

PL

Anatol Sys; Maksim Bahdanowicz; studenckie wiersze; wersyfikacja

RU

Анатоль Сыс; раннія вершы; версіфікатарства; наследаванне; мастацкае адлюстраванне рэчаіснасці; трагізм беларускага свету

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2020
• Volume: 38
• Issue: 1

Dates

published

2020

online

2020-12-21

Contributors

author

Siergiej Kowalow

References

• Sources
• Sys, Anatol. (2007). Liubicie nas takimi, jakimi stvaryli. Hutarka Aliesia Lipaja z Anatoliem Sysom. Dziejasloŭ, 5(30), pp. 265–273. [Сыс, Анатоль. (2007). Любіце нас такімі, якімі стварылі. Гутарка Алеся Ліпая з Анатолем Сысом. Дзеяслоў, 5(30), с. 265–273].
• Sys, Anatoĺ. (2006a). “ A mnie nie treba šliach, dzie skroź padkovy...”. Dziejasloŭ, 2(21), pp. 184–187. [Сыс, Анатоль. (2006а). “А мне не трэба шлях, дзе скрозь падковы...” Дзеяслоў, 2(21), с. 184–187.]
• Sys, Anatoĺ. (2006b). Lion: vybranyja tvory. Minsk: Knihazbor. [Сыс, Анатоль. (2006b). Лён: выбраныя творы. Мінск: Кнігазбор.]
• Sys, Anatoĺ. (2009). “Uzdyh paèzìì ì stogn malìtvy...”. Dziejasloŭ, 5(42), pp. 285–289. [Сыс, Анатоль. (2009). “Уздых паэзіі і стогн малітвы...”, Дзеяслоў, 5(42), с. 285–289.]
• Sys, Anatoĺ. (2010), “A ja tak samarealizujusia... ”. Dziejasloŭ, 5(48), pp. 299–306. [Сыс, Анатоль. (2010) “А я так самарэалізуюся...” Дзеяслоў, 5 (48), с. 299–306.]
• Sys, Anatoĺ. (2016). Bierahi majho junactva: vieršy, parodyi. Minsk: Halijafy. [Сыс, Анатоль. (2016). Берагі майго юнацтва: вершы, пародыі. Мінск: Галіяфы.]
• References
• Biazliepkina, Aksana. (2003). Razam ì paasobku: tavarystva “Tutejšyâ”. Hìstoryja. Asoby. Žanry. Mìnsk: Belaruskì knìgazbor. [Бязлепкіна, Аксана. (2003). Разам і паасобку: таварыства “Тутэйшыя”. Гісторыя. Асобы. Жанры. Мінск: Беларускі кнігазбор].
• Bialiacki, Alieś. (2012). Asvečanyja belaruščynaj. Vìlnia: Viasna. [Бяляцкі, Алесь. (2012). Асвечаныя беларушчынай. Вільня: Вясна.]
• Dubaviec, Siarhiej. (1992). Praktykavannì. Proza, ese, krytyka. Mìnsk: Mastackaja lìtaratura. [Дубавец Сяргей. (1992). Практыкаванні. Проза, эсэ, крытыка. Мінск: Мастацкая літаратура.]
• Halubovič, Lieanìd. (2001). Pan Lios. Krynìca, 6(66), pp. 22–24. [Галубовіч, Леанід. (2001). Пан Лёс. Крыніца, 6(66), с. 22–24.]
• Halubovič, Lieanìd. (2010). “Jak šaravaja malanka”. Naras žyccia ì tvorčascì Anatolia Sysa. In: Halubovič, Lieanìd. Sys ì kuluary. Lìtaraturna-krytyčnyja ese (pp. 4–24). Mìnsk: Lìtaratura ì mastactva. [Галубовіч, Леанід. (2010). “Як шаравая маланка”. Нарас жыцця і творчасці Анатоля Сыса. У: Галубовіч, Леанід. Сыс і кулуары. Літаратурна-крытычныя эсэ (c. 4–24). Мінск: Літаратура і мастацтва.]
• Kowalow, Siergiej. (2018). Wieszcz – błazen – legenda: trajektoria autorska Anatola Sysa. Porównania, 23, pp. 107–126. DOI: 10.14746/por.2018.2.8.
• Mieĺnikaŭ, Andrej. (2017). Anatol Sys. Psaĺmiar epochi pierahnoju. Minsk: Harvest. [Мельнікаў, Андрэй. (2017). Анатоль Сыс. Псальмяр эпохі перагною. Мінск: Харвест.]
• Sapač, Taciana. (2018). Rannija vieršy. Faksimiĺnaje vydannie. Padr. Siarhiej Dubaviec, Viktar Korzun. [Сапач, Тацяна. (2018). Раннія вершы. Факсімільнае выданне. Падр. Сяргей Дубавец, Віктар Корзун. No month or year of publ.]
• Tyčyna, Michaś. (2001). Dalučennie da svajho rodu. Krynica, 6(66), pp. 54–57. [Тычына, Міхась. (2001). Далучэнне да свайго роду. Крыніца, 6(66), c. 54–57.]
• Šnìp, Vìktar. (2001). Dvaccacʹ hadoǔ z Anatoliem Sysom. Krynica, 6(66), pp. 35–37. [Шніп, Віктар. (2001). Дваццаць гадоў з Анатолем Сысом. Крыніца, 6(66), с. 35–37].
• Štejnier, Ivan. (2006). Manaloh Anatolia Sysa. Dziejasloŭ, 2(21), pp. 199–216. [Штэйнер, Іван. (2006). Маналог Анатоля Сыса. Дзеяслоў, 2(21), c. 199–216]
• Šynkarenka, Voĺha. (2001). Svietly moj, bialiutki ty moj chlopčyk.... Krynica, 6(66), pp. 25–30. [Шынкарэнкa, Вольга. (2001). Светлы мой, бялюткі ты мой хлопчык.... Крыніца, 6(66), c. 25–30].

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2020.38.1.129-145