Elżbieta Oraczowa / Elizaweta Oracz. Eugenia Żmijewska wobec Elizy Orzeszkowej

• Authors: Tadeusz Budrewicz
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Eugenia Żmijewska (1865–1923) wrote the short story Dwa spotkania [Two Meetings], from an idea which was provided to her by Eliza Orzeszkowa. The article presents the relations between the writers: 1) on the biographical level (correspondence, critical and literary articles and memoirs); 2) at the textual level (analysis of Two Meetings and Żmijewska’s novel Jutro [Tomorrow], whose protagonist is Orzeszkowa). The analysis of the first editions and reprints of Żmijewska’s works shows frequent rewriting. This makes us doubt the theory of the faithful fulfilment of Orzeszkowa’s testament as a writer. A comparison between Żmijewska’s journalism and her novels proves that through the literary creation of the character of Orzeszkowa she presented her own views.

FR

bbb

PL

Eugenia Żmijewska (1865–1923) napisała opowiadanie Dwa spotkania, do którego pomysł dała jej Eliza Orzeszkowa. Artykuł przedstawia relacje obu pisarek:1) w płaszczyźnie biograficznej (korespondencja, artykuły krytycznoliterackie i wspomnieniowe); 2) w płaszczyźnie tekstowej (analiza Dwóch spotkań i powieści Żmijewskiej Jutro, której bohaterką jest Orzeszkowa). Analiza pierwodruków i przedruków utworów Żmijewskiej wykazuje częste przeredagowania. Każe to wątpić w tezę o wiernym wypełnieniu pisarskiego testamentu Orzeszkowej. Porównanie publicystyki Żmijewskiej z jej powieściami dowodzi, że przez kreację literacką postaci Orzeszkowej prezentowała własne poglądy.

Keywords

EN

Eliza Orzeszkowa; Eugenia Żmijewska; novel; biography; character

FR

PL

Eliza Orzeszkowa; Eugenia Żmijewska; powieść; biografia; postać

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2020
• Volume: 38
• Issue: 2

Dates

published

2020

online

2020-12-29

Contributors

author

Tadeusz Budrewicz

References

• Sources
• Orzeszkowa, Eliza. (1955). Listy zebrane. T. II. Jankowski, Eugeniusz (ed.). Wrocław: Ossolineum.
• Orzeszkowa, Eliza. (1958). Listy zebrane. T. IV. Jankowski, Eugeniusz (ed.). Wrocław: Ossolineum.
• Orzeszkowa, Eliza. (1971). Listy zebrane. T. VIII. Jankowski, Eugeniusz (ed.). Wrocław: Ossolineum.
• Żmijewska, Eugenia. (1906a). Czterdzieści lat pracy. Eliza Orzeszkowa. Dziennik Kijowski, 3, p. 2.
• Żmijewska, Eugenia. (1906b). Przez lat czterdzieści. Eliza Orzeszkowa. Świat, 5, pp. 15–16.
• Żmijewska, Eugenia. (1907a). Co mamy od Niej? Bluszcz, 2, pp. 16–17.
• Żmijewska, Eugenia. (1907b). Kobieta polska w dziennikarstwie. Bluszcz, 50, p. 572.
• Żmijewska, Eugenia. (1907c). Orędownictwo cierpienia w powieściach Orzeszkowej. Bluszcz, 223, pp. 253–254.
• Żmijewska, Eugenia. (1910a). Dozwolili. Nowa Reforma, 340, p. 1.
• Żmijewska, Eugenia. (1910b). Podzwonne nad grobem Elizy Orzeszkowej. Bluszcz, 22, p. 230.
• Żmijewska, Eugenia. (1910c). Przed pogrzebem. Grodno, niedziela, 22 maja. Słowo, 228, p. 2.
• Żmijewska, Eugenia. (1910d). Wspomnienie. Słowo, 220, p. 2.
• Żmijewska, Eugenia. (1912). Jutro. Powieść współczesna. Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Żmijewska-Szreniawa, Eugenia. (1914). Dwa spotkania – Skończone – Dozwolili. Zbiór nowel. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Żmijewska, Eugenia. (1915). Po wszystkim. In: Jednodniówka (pp. 7–18). Kijów: Księgarnia L. Idzikowskiego.
• Żmijewska, Eugenia. (1921). Serduszko. Warszawa: Niemira Stanisław.
• References
• Budrewicz, Tadeusz. (2019). Milknące echa. Głosy znad trumny Orzeszkowej. In: Tadeusz Budrewicz, Pogrzeby pisarzy polskich XX wieku (pp. 112–134). Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.
• Danek, Danuta. (2012). Urodzona w pustym gnieździe: Melancholia i pamięć nieświadoma Elizy Orzeszkowej. In: Danuta Danek, Śmierć wewnętrzna: Literatura w świetle doświadczenia psychoanalitycznego (pp. 127–179). Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Dzikowski, Stanisław. (1909). Kobieta pracująca umysłowo. Tygodnik Mód i Powieści, 49, p. 6.
• Eremus, Katarzyna. (2016). Co działo się u wód? – uzdrowiska i kurorty w Ironii życia i Za cudze winy Natalii Krzyżanowskiej oraz Serduszku Eugenii Żmijewskiej. In: Katarzyna Eremus (ed.), Palenie cygar, muzyka, przejażdżki… Czas wolny w literaturze XIX i XX wieku (pp. 9–37). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Głuszek, Aleksander. (2015). „Przecież młodość na to dana, żeby kochać”. Pensjonarska miłość w „Płomyku” Eugenii Żmijewskiej. In: Katarzyna Eremus, Tadeusz Linkner (eds.), Paląca ciekawość istoty myślącej: Nauczycielki, guwernantki… i nie tylko (pp. 95–104). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Jankowski, Edmund. (1988). Eliza Orzeszkowa. Warszawa: PIW.
• Kępa, Sylwia. (2016). Obraz pensjonarki w literaturze popularnej początku XX wieku na podstawie powieści „Płomyk: Z pamiętnika instytutki” Eugenii Żmijewskiej. In: Michał Kuran (ed.), Starość i młodość w literaturze i kulturze (pp. 103–111). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Mucha, Danuta. (2013). Idee totalitarne w wybranych powieściach XIX wieku dla młodzieży. Studia Słowianoznawcze, 10, pp. 427–465.
• Poniatowska, Izabela. (2014). Modernizm bez granic: Wielkie tematy nowoczesności w polskich powieściach popularnych drugiej połowy XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ratajczak, Wiesław. (2014). Dwór polski – tragiczny bohater prozy postyczniowej. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej, 31, pp. 11–22.
• Sadlik, Magdalena. (2006). Z Krutohorbów do Małdejek. O trylogii Eugenii Żmijewskiej. In: Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś (eds.), Kresowianki. Krąg pisarek heroicznych (pp. 209–218). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Stępnik, Katarzyna. (1998). Ostatnia opowieść Orzeszkowej. In: Maria Kalinowska, Elżbieta Kiślak (eds.), Lustra historii (pp. 151–157). Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Wiśniewska, Iwona. (2014). Kalendarium życia i twórczości Elizy Orzeszkowej. Tom II: 1897–1910. Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Zacharska, Jadwiga. (1994). Lektury pensjonarek – bohaterek powieści przełomu wieków. In: Ewa Paczoska, Jolanta Sztachelska (eds.), Książka pokolenia: w kręgu lektur polskich doby postyczniowej (pp. 138–148). Białystok: Wydawnictwo LUK.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2020.38.2.109-124