Kobiety, koty, księżyc. O prozie Leo Lipskiego

• Authors: Aleksandra Szester
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The aim of the article is to present images of women in Leo Lipski’s modern emigration prose (in the works Niespokojni [Anxious] and Piotruś [Peter]). These representations are analysed in the context of patterns distributed by patriarchal culture (femmes fatales), with particular emphasis on aesthetic conventions produced in early modernity. Lipski references conventional imagery of the misogynised male-centric discourse, encoding gender differences using stereotypical attributes and associations such as lunar and animalistic topics. On the other hand, however, in these novels there is a clear erosion of schematic imagery, created on the basis of misogynist discourse, the writer intercepts and inverts modernist clichés, creating from them a complex symbolic structure, the specificity of which in many respects differs from that of early modernist literature. The analysis leads to the conclusion that Lipski is not so much trying to restore the planes of the male-female understanding in his prose as he is questioning them, and instead proposes, as a (self)therapeutic form, the possibility of paradoxical fulfilment of love through the story, which problematises and reveals the reasons for the fiasco of feelings, as well as points to the crevices of authenticity opening up in the reality of the literary game, where the world of eroticism is an important element.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wizerunków kobiet w nowoczesnej prozie emigracyjnej Leo Lipskiego (w utworach Niespokojni, Piotruś). Reprezentacje te analizowane są w kontekście wzorców dystrybuowanych przez kulturę patriarchalną (femmes fatales), ze szczególnym uwzględnieniem konwencji estetycznych wytworzonych we wczesnej nowoczesności. Lipski odwołuje się do konwencjonalnych wyobrażeń, jakie przyświecały zabarwionemu mizoginią dyskursowi męskocentrycznemu, koduje różnice płciowe przy użyciu stereotypowych atrybutów i skojarzeń, takich jak topika lunarna i animalistyczna. Z drugiej jednak strony w powieściach tych dochodzi do wyraźnej erozji schematycznych wyobrażeń, wytworzonych na gruncie dyskursu mizoginistycznego; pisarz przechwytuje i przenicowuje modernistyczne klisze, tworząc z nich skomplikowaną strukturę symboliczną, której specyfika pod wieloma względami odbiega od tej, jaka dominowała w literaturze wczesnego modernizmu. Analizy zmierzają do wniosku, że Lipski nie tyle próbuje w swojej prozie restytuować płaszczyzny porozumienia męsko-kobiecego, ile stawia je pod znakiem zapytania, a zamiast nich proponuje jako formę (auto)terapeutyczną możliwość paradoksalnego spełnienia miłosnego przez problematyzujące i odsłaniające przyczyny fiaska uczuć opowiadanie, które wskazuje także na szczeliny autentyzmu otwierające się w rzeczywistości literackiej gry, gdzie istotnym elementem jest świat erotyki.

Keywords

EN

Leo Lipski; modern prose; femme fatale; misogynist discourse; emigration prose

PL

Leo Lipski; proza nowoczesna; femme fatale; dyskurs mizoginistyczny; proza emigracyjna

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
• Year: 2020
• Volume: 38
• Issue: 2

Dates

published

2020

online

2020-12-29

Contributors

author

Aleksandra Szester

References

• Sources
• Lipski, Leo. (2015a). Niespokojni. In: Leo Lipski, Powrót (pp. 25–150). Paryż: Instytut Literacki Kultura. Kraków: Instytut Książki. Dział Wydawnictw.
• Lipski, Leo. (2015b). Piotruś. In: Leo Lipski, Powrót (pp. 199–256). Paryż: Instytut Literacki Kultura. Kraków: Instytut Książki. Dział Wydawnictw.
• References
• Cuber, Marta. (2011). Trofea wyobraźni. O prozie Leo Lipskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Czernianin, Halina, Czernianin, Wiktor. (2017). Zarys teorii psychoanalitycznej Zygmunta Freuda (1856–1939) w perspektywie psychologii literatury. Przegląd Biblioterapeutyczny, 1, pp. 13–34.
• Dauksza, Agnieszka. (2013). Emancypacja kobiet w przestrzeni miejskiej przełomu XIX i XX wieku. In: Katarzyna Badowska, Agnieszka Janiak-Staszek (eds.), Ulica, zaułek, bruk. Z problematyki miasta w literaturze drugiej połowy XIX i początku XX wieku (pp. 167–188). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Gosk, Hanna. (1998). Jesteś sam w swojej drodze. O twórczości Leo Lipskiego. Izabelin: Świat Literacki.
• Hadamik, Zofia. (2003). Femme fatale jako byt fantazmatyczny. O demonicznych postaciach kobiecych w filmie w pierwszej połowie XX wieku i ich późniejszych reminiscencjach. Kwartalnik Filmowy, 41–42, pp. 113–149.
• Jaworska-Witkowska, Monika. (2014). Nienasycenie i „niewygasła żywotność” Archetypu Wielkiej Matki. Misterium „rodzącego łona” jako symbol uniwersalizmu tworzenia. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji, 9, pp. 63–83.
• Jędrzejewska, Iwona. (2017). Człowiek, bardziej, człowiek... kobieta. O modelu kobiecości w pisarstwie Leo Lipskiego. młodaHumanistyka.com, 3, pp. 1–21.
• Maciejowska, Agnieszka. (2015). Słowo wstępne. In: Leo Lipski, Powrót (pp. 5–23). Paryż: Instytut Literacki Kultura. Kraków: Instytut Książki. Dział Wydawnictw.
• Masłowska, Ewa. (2014). Pierwiastek żeński w antropokosmicznym zespole płodności: woda – ziemia – księżyc – kobieta (w polskiej kulturze ludowej). Kultura i Społeczeństwo, 2, pp. 37–57.
• Miłoszewska-Kiełbiewska, Anna. (2015). Obraz kobiety XX i XXI wieku w wybranych polskich czasopismach i poradnikach dobrego wychowania. Downloaded from: https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/1445/A%20Miloszewska-Kielbiewska%20-%20Praca%20doktorska.pdf?sequence=1 (access: 11.12.2019).
• Neumann, Erich. (2008). Archetyp Wielkiej Matki. Wstęp kobiecości do fenomenologii. Warszawa: KR.
• Nycz, Ryszard. (2001). Literatura jako trop rzeczywistości: poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej. Kraków: Universitas.
• Olszewski, Krzysztof. (2002). Metafory „odbicia w wodzie” jako klucz do odczytania „Pamiętnika z Tosy” Ki no Tsurayukiego. Kreowanie fikcji literackiej w utworze a problem przekładu. In: Anna Krasnowolska (ed.), Języki orientalne w przekładzie (pp. 215–225). Kraków: Wydawnictwo Oddziału Polskiej Akademii Nauk.
• Sawicka, Jolanta. (2002). Symbolika lunarna w średniowiecznej poezji liturgicznej. Pamiętnik Literacki, 3, pp. 5–35.
• Schulz, Bruno. (1934). Sklepy cynamonowe. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
• Zielińska, Barbara. (1998). W kloace świata. O “Piotrusiu” Leo Lipskiego. Teksty Drugie, 1/2, pp. 37–54.

Identifiers

DOI

10.17951/ff.2020.38.2.177-190