Socjologia historyczna polskich zmian społecznych. Od powstania Solidarności do transformacji systemowej

• Authors: Agnieszka Kolasa-Nowak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Do historycznego punktu startowego przemian ustrojowych, jakim był ruch Solidarności, sięga się w refleksji nad polską transformacją bardzo rzadko. Ani dorobek koncepcyjny, ani wymiar społeczny tego fenomenu nie został zaliczony do wartościowych zasobów nowego projektu ustrojowego. Wyjaśnienie natury tych procesów przez osadzenie ich w kontekście historycznym jest elementem niezbędnym do zrozumienia zmiany systemowej. Socjologia historyczna może dostarczyć inspiracji w postaci propozycji metodologicznych i może pobudzać rodzimą refleksję nad wychodzeniem z komunizmu przez proponowanie ram interpretacyjnych i sposobów wyjaśniania tych wydarzeń. Poszerzenie perspektywy przez włączenie modelowych procesów społecznych z nowożytnej historii Europy Zachodniej wzbogaci interpretacje naszych przemian społecznych i kulturowych od 1980 r. 

EN

It has been very rare to start analyzing the post-communist transformation from the Solidarity movement. Neither the conceptual achievements, nor the social dimension of this popular collective experience has been treated as a valuable resource for the new post-communist project. Historical sociology can provide inspiration in the form of methodological proposals and stimulate reflection by giving a framework of interpretation to explain the processes. Extending the model by incorporating the perspective of vast social processes of modern history of Western Europe will enrich the interpretations of Polish social and cultural change since 1980. 

Keywords

PL

postkomunizm; ruch społeczny Solidarność; transformacja systemowa; socjologia historyczna

EN

post-communism; Solidarity social movement; systemic transformation; historical sociology

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
• Year: 2015
• Volume: 40
• Issue: 2

Dates

published

2015

online

2016-03-11

Contributors

author

Agnieszka Kolasa-Nowak

References

• Adamski W., Aspiracje – interesy – konflikt, „Studia Socjologiczne” 1985, nr 2.
• Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa 2006.
• Bourdieu P., Passeron J.-C., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 2006.
• Buchner-Jeziorska A., Ludzie w gospodarce. Próba rekonstrukcji koncepcji nowego ładu społeczno-ekonomicznego w Polsce, „Studia Socjologiczne” 1993, nr 3–4.
• Buchowski M., The Specter of Orentalism in Europe: From Exotic Other to Stigmatized Brother, “Anthropological Quarterly” 2006, No. 79.
• Chakrabarty D., Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, Poznań 2011.
• Eisenstadt S., Comparative Civilizations and Multiple Modernities, Vol. 1–2, Leiden 2003.
• Eisenstadt S., The Breakdown of Communist Regimes and the Vicissitudes of Modernity, “Deadalus” Spring 1992.
• Elity w Polsce, w Rosji i na Węgrzech. Wymiana czy reprodukcja?, red. I. Szelenyi, D. Treitman, E. Wnuk-Lipiński, Warszawa 1995.
• Eyal G., Szelenyi I., Townsley E.R., Making Capitalism without Capitalists. Class Formation and Elite Struggles in Post-Communist Central Europe, London 1998.
• Fukuyama F., Koniec historii, Poznań 1996 [1989].
• Gandhi L., Teoria postkolonialna. Wprowadzenie krytyczne, Poznań 2008.
• Giza-Poleszczuk A., Brzydkie kaczątko Europy, czyli Polska po czternastu latach transformacji, [w:] Zmiana czy stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji, red. M. Marody, Warszawa 2004.
• Goldstone J.A., Revolutions and Rebellion in the Early Modern World, Berkeley 1991.
• Gurr T., Why Men Rebel, Princeton 1970.
• Kochanowicz J., Modernization from Above. Between Market Romanticism and Statist Utopia, “Polish Sociological Bulletin” 1992, No. 3–4.
• Kochanowicz J., Transformacja polska w świetle socjologii historycznej. Między Trzecim Światem a państwem opiekuńczym, „Kultura i Społeczeństwo” 1998, nr 1.
• Kolasa-Nowak A., Socjolog w badaniu przeszłości. Koncepcja socjologii historycznej Charlesa Tilly’ego, Lublin 2001.
• Kolasa-Nowak A., Socjologia historyczna. Interdyscyplinarność w praktyce badawczej socjologów, [w:] Głosy w sprawie interdyscyplinarności. Socjologowie, filozofowie i inni o pojęciach, podejściach i swych doświadczeniach, red. J. Kurczewska, M. Lejzorowicz, Warszawa 2015.
• Kolasa-Nowak A., Zmiana systemowa w Polsce w interpretacjach socjologicznych, Lublin 2010.
• Krzemiński I., Raciborski J., Socjologowie wobec wielkiej zmiany, [w:] Oswajanie wielkiej zmiany. Instytut Socjologii UW o polskiej transformacji, wyb. i oprac. I. Krzemiński, J. Raciborski, Warszawa 2007.
• Kurczewska J., Socjologia i socjologowie wobec Solidarności, [w:] Solidarność. Wydarzenie, konsekwencje, pamięć, Warszawa 2006.
• Kwaśniewicz W., Socjologia polska (1945–89), [w:] Encyklopedia socjologiczna. Suplement, Warszawa 2005.
• Lutyński J., Niektóre uwarunkowania rozwoju socjologii polskiej i ich konsekwencje, „Studia Socjologiczne” 1987, nr 2.
• Mahoney J,. Path Dependence in Historical Sociology, “Theory and Society” 2000, No. 29.
• Marody M., Antynomie zbiorowej podświadomości, „Studia Socjologiczne” 1987, nr 2.
• Marody M., Mieć aby być, [w:] Społeczeństwo polskie u progu przemian, red. J. Mucha, G. Skąpska, I. Uhl, Wrocław 1991.
• Morawski W., Democracy and the Market on the Threshold of the Great Transformation, “Sisyphus” 1991, Vol. VII.
• Morawski W., Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo. Gospodarka. Polityka, Warszawa 1998.
• Morawski W., Zmiana społeczna jako wyzwanie cywilizacyjne, [w:] Polska 1989–1992. Fragmenty pejzażu, red. M. Grabowska, A. Sułek, Warszawa 1993.
• Narojek W., Perspektywy pluralizmu w upaństwowionym społeczeństwie, Londyn 1986.
• Ost D., Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Polsce, Warszawa 2007.
• Polacy ’81. Postrzeganie kryzysu i konfliktu, red. W. Adamski, Warszawa 1982.
• Przeworski A., Eastern Europe: The Most Significant Event of Our Lifetime?, “Sisiphus” 1991, Vol. 7.
• Rokkan S., Urwin D.W., Economy, Territory, Identity. Politics of West European Peripheries, London – Beverly Hills 1983.
• Rychard A., Społeczeństwo w transformacji: koncepcja i próba syntezy, [w:] Społeczeństwo w transformacji. Ekspertyzy i studia, red. A. Rychard, M. Federowicz, Warszawa 1993.
• Rzeczywistość polska i sposoby radzenia sobie z nią, red. M. Marody, A. Sułek, Warszawa 1987.
• Said E.W., Orientalizm, Poznań 2005.
• Skocpol T., States and Social Revolutions. A Comparative Analysis of France, Russia and China, Cambridge 1979.
• Sosnowska A., Teorie zmiany i rozwoju społecznego a zmiany w Europie Wschodniej. O potrzebie perspektywy globalnej, „Kultura i Społeczeństwo” 1998, nr 1.
• Sosnowska A., Tu, tam – pomieszanie, „Studia Socjologiczne” 1997, nr 4.
• Sosnowska A., Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947–1994), Warszawa 2004.
• Staniszkis J., Ciągłość i zmiana, „Kultura i Społeczeństwo” 1992, nr 1.
• Staniszkis J., Głos w dyskusji “Challenges to Pluralism and Democracy. Views from Inside and Outside”, “Sisyphus” 1991, t. 7.
• Staniszkis J., Postkomunizm: próba opisu, [w:] W biegu czy w zawieszeniu? Ludzie i instytucje w procesie zmian, red. K. Frieske, W. Morawski, Warszawa 1994.
• Staniszkis J., W poszukiwaniu paradygmatu transformacji, Warszawa 1994.
• Sułek A., Dlaczego socjologia nie przewidziała Solidarności i co z tego wynikło, [w:] Solidarność. Wydarzenie, konsekwencje, pamięć, Warszawa 2006.
• Sułek A., Zmiana ustroju w Polsce a zmiany w życiu polskiej socjologii, [w:] Polska 1989–1992. Fragmenty pejzażu, red. M. Grabowska, A. Sułek, Warszawa 1993.
• Szacki J., Liberalizm po komunizmie, Kraków 1994.
• Szmatka J., Uhl I., Polskie społeczeństwo i socjologia – perspektywy i alternatywy rozwoju, [w:] Społeczeństwo polskie u progu przemian, red. J. Mucha, G. Skąpska, I. Uhl, Wrocław 1991.
• Sztompka P., Civilizational Incompetence: The Trap of Post-Communist Societies, “Zeitshrift für Soziologie” 1993, Jg. 22, heft 2.
• Sztompka P., Miejsce socjologii polskiej w świecie, [w:] VII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny. Materiały, red. E. Wnuk-Lipiński, Warszawa 1987.
• Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, Kraków 2005.
• Tilly C., From Mobilization to Revolution, Reading: Addison-Wesley Publishing Company 1978.
• Tilly C., Rewolucje europejskie 1492–1992, Warszawa 1997 [1993].
• Tilly C., The Contentious French. Four Centuries of Popular Struggle, Cambridge 1986.
• Tilly C., Tilly L., Tilly R., The Rebellious Century 1830–1930, London 1975.
• Tiryakian E.A., Modernisation: Exhumetur in Pace (Rethinking Macrosociology in the 1990s), “International Sociology” 1991, Vol. 6, No. 2, DOI: dx.doi.org/10.1177/026858091006002004.
• Wallerstein I., The Modern World System, Vol. 1, New York 1974.
• Wallerstein I., The Modern World System, Vol. 2, New York 1980.
• Wallerstein I., The Modern World System, Vol. 3, San Diego 1989.
• Wallerstein I., The Modern World System, Vol. 4, Berkeley 2011.
• Wertenstein-Żuławski J., Strategia przetrwania i jej koszty. Polskie społeczeństwo lat osiemdziesiątych, [w:] Społeczeństwo polskie u progu przemian, red. J. Mucha, G. Skąpska, I. Uhl, Wrocław 1991.
• Wnuk-Lipiński E., Ziółkowski M., Pierwsza dekada niepodległości. Próba socjologicznej syntezy, Warszawa 2001.
• Załęski P., Społeczeństwo obywatelskie według „Solidarności” i PZPR, [w:] Rozdroża praktyki i idei społeczeństwa obywatelskiego, red. W. Misztal, A. Kościański, Warszawa 2011.
• Zarycki T., Interdyscyplinarny model stosunków centro-peryferyjnych. Propozycje teoretyczne, „Studia Regionalne i Lokalne” 2007, nr 1.
• Zarycki T., Kapitał kulturowy na peryferiach, „Kultura i Społeczeństwo” 2009, Vol. LIII, z. 1.
• Zarycki T., Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych, Warszawa 2009.
• Ziółkowski M., O imitacyjnej modernizacji społeczeństwa polskiego, [w:] Imponderabilia okresu wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji, red. P. Sztompka, Kraków 1999.
• Ziółkowski J., Przemówienie inauguracyjne Przewodniczącego PTS, [w:] VII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny. Materiały, red. E. Wnuk-Lipiński, Warszawa 1987.
• Ziółkowski M., Tworzenie teorii a badanie rzeczywistości, [w:] VII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny. Materiały, red. E. Wnuk-Lipiński, Warszawa 1987.

Identifiers

DOI

10.17951/i.2015.40.2.19