Mechanizmy aktywności twórczej człowieka w świetle interakcyjnej teorii psychologicznej

• Authors: Stanisław Leon Popek
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problematyka prezentowanej rozprawy dotyczy aktualnego i niezmiernie ważnego obszaru wiedzy psychodydaktycznej związanego z istotą społecznego i osobowego rozwoju dzieci, młodzieży i ludzi dorosłych w epoce „społeczeństwa wiedzy i postępu”. Rzeczywistość społeczna charakteryzuje się szybkim postępem naukowo-technicznym, wygasaniem czynności prostych na rzecz aktywności skomplikowanych mentalnie i praktycznie, co pociąga za sobą zapotrzebowanie na ludzi twórczych. W tych warunkach zachodzi konieczność zmiany strategii edukacyjnych na wszystkich szczeblach nauczania. Dlatego też niniejsza rozprawa zarysowuje teoretyczny model osobowości człowieka, a szczególnie zdolności i uzdolnień specjalnych oraz twórczych w ujęciu systemowym, holistycznym i interakcyjnym. Jest to także model uwzględniający różnice indywidualne psychiki ludzkiej, co sprawia, że struktura owych zdolności i uzdolnień jest zróżnicowana, a przy tym daleko odbiega od tradycyjnego schematu opartego na teorii inteligencji. Zarysowany model psychiki ukazuje konieczność przebudowy systemu dydaktycznego, to jest odejścia od strategii podających i reprodukcji wiedzy (systemu szkoły tradycyjnej) na rzecz strategii polimetodycznych (systemu szkoły nowoczesnej, bazującej na interakcji różnic indywidualnych).

EN

The topic of this dissertation concerns immensely current and important field of psycho-didactic knowledge which is linked to the essence of social and personal development of children, young people and adults in the age of „the society of knowledge and progress”.           Nowadays, the social reality is characterized by fast scientific and technological progress, expiration of simple actions in favour of those which are more complicated mentally and practically which brings about the need for creative and innovative people. In such conditions it is necessary to transform the educational strategies on all levels. That is why this dissertation outlines the theoretical model of personality with the special attention being paid to special and creative talents in systemic, holistic and interactive perspectives. This model also takes into consideration the individual differences in human psyches which make the structure of these talents so diverse and remote from the traditional schema based on the theory of intelligence. The delineated model of psyche shows the necessity to reconstruct the didactic system which means the departure from reproductive and presentative  strategies (the traditional school system) and acceptance of the poli-method strategies (modern school system, based on the interaction of individual differences).

Keywords

PL

postawa twórcza; psychologiczna teoria interakcyjna; edukacja

EN

creativity; interactive psychological theory; education

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2016
• Volume: 29
• Issue: 3

Dates

published

2016

online

2017-06-28

Contributors

author

Stanisław Leon Popek

References

• Amabile T.M. (1983), Brilliant but cruel: perception of negative evaluators, “Journal of Experimental Social Psychology”, 19, 146–156.
• Bartelanffy L. von (1984), Ogólna teoria systemów, Warszawa: PWN.
• Bernsztajn M.S. (1961), Nauczanie i wychowanie dzieci uzdolnionych w USA, „Nowa Szkoła”, 9.
• Bruner J.S. (1966), W poszukiwaniu teorii nauczania, Warszawa: PiW.
• Cattell R.B. (1971), Abilities, their structure, growth and action, Boston: Houghton Miffin Company.
• Dewey J. (1988), Jak myślimy, Warszawa: PWN.
• Estes W.K. (1974), Learning theory and intelligence, “Am Psychologist”, 29.
• Estes W.K. (1976), Intelligence and Cognitive Psychology, [w:] L.B. Resnick (red.), The Nature of Intelligence, Nowy Jork: Hillsdale College.
• Feldman D.H. (1974), Universal to unique, [w:] S. Rosner, L. Abt (red.), Essays on Creativity, Croton-on-Hudson–New York: North River Press.
• Feldman D.H. (1980), Beyond Universals in Cognitive Development, New Jersey: Publishing Corporation Norwood.
• Feldman D.H. (1990), Four frames for the study of creativity, “Creativity Research Journal”, 3 (2).
• Gelb M.J. (2000), Myśleć jak geniusz, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Guilford J.P. (1978), Natura inteligencji człowieka, Warszawa: PWN.
• Jung C.G. (1995), Podstawy psychologii analitycznej, Warszawa: Wydawnictwo Wrota.
• Kozielecki J. (1976), Czynności myślenia, [w:] T. Tomaszewski (red.), Psychologia, Warszawa: PWN.
• Kozielecki J. (1997), Transgresja i kultura, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Kupisiewicz C. (1960), Kształcenie samodzielności intelektualnej uczniów poprzez rozwiązywanie problemów na przykładzie fizyki, chemii i geometrii, Warszawa: PWN.
• Kuśpit M., Tychmanowicz A., Zdybel J. (2015), Twórczość. Kreatywność. Innowacyjność, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• László E. (1972), Introduction to Systems Philosophy, Warszawa: PWN.
• Lech K. (1964), System nauczania, Warszawa: PWN.
• Meyer J.D., Salovey P. (1995), Emotional intelligence and the construction and regulation of feeling, “Applied and Preventive Psychology”, 4, 197–208.
• Meyer J.D., Carrichi J., Forgas J.P. (2001), Emotional intelligence and everyday life, Nowy Jork: Psychology Press.
• Mönks F.J. (1990), Poradnictwo i wspieranie szczególnie zdolnych uczniów, „Annales UMCS”, sec. J, Pedagogia–Psychologia, vol. III.
• Nęcka E. (2003), Inteligencja. Geneza, struktura, funkcje, Gdańsk: GWP.
• Nosal C. (1992), Diagnoza typów osobowości, Warszawa: PWN.
• Okoń W. (1962), W poszukiwaniu systemu dydaktyczno-wychowawczego, „Nowa Szkoła”, 7/8, 36–41.
• Okoń W. (1976), Podstawy wykształcenia ogólnego, Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
• Okoń W. (1995), Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Obuchowski K. (1985), Adaptacja twórcza, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• Obuchowski K. (1993), Człowiek intencjonalny, Warszawa: PWN.
• Popek S. (1984), Metodyka zajęć plastycznych w klasach początkowych, Warszawa: WSiP.
• Popek S. (1988), Zdolności i uzdolnienia – podstawy teoretyczne, [w:] S. Popek (red.), Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa: WSiP, 9–39.
• Popek S. (1989), Zdolności i uzdolnienia a skuteczność procesu nauczania młodzieży w świetle ocen szkolnych, [w:] A. Gurycka (red.), Podmiotowość w doświadczeniach wychowawczych dzieci
• i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo UW, 72–89.
• Popek S. (1990), Kwestionariusz Twórczego Zachowania KANH, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Popek S. (1996), Zdolności i uzdolnienia jako osobowościowe właściwości człowieka, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Popek S. (2003), Człowiek jako jednostka twórcza, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Popek S. (2010), Psychologia twórczości plastycznej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Popek S. (2015), W kręgu aktywności twórczej, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Popek S. (2016), W cieniach mistrzów, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Renzulli J.S. (1977), Enrichment triad model, Wethersfield: Creative Learning Press.
• Sternberg R.J. (1988), A three-faced model of creativity, [w:] R.J. Sternberg (red.), The Nature of Creativity, Cambridge: CUP, 125–147.
• Strelau J. (1977), Inteligencja człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Szewczuk W. (2000), Podstawy psychologii, Warszawa: WSSE, Fundacja Innowacja.
• Śliwerski B. (2012), Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Taracha M. (2010), Inteligencja emocjonalna a wykorzystanie potencjału intelektualnego, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Torrance E.P. (1962), Guiding creative talent, Upper Saddle River: Prentice Hall.
• Urban K. (1982), Vom Genie Zum Hochbegabten, [w:] K. Urban (red.), Hochbegabten Kinder, Heidelberg: Schindele, 17–31.
• Urban K. (1988), Recent trends in creativity research and theory, Monachium: European Conference of the European Council for High Ability.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2016.29.3.7