Strategie konstruowania własnej przyszłości i orientacja życiowa a planowanie perspektywy zawodowej u progu dorosłości

• Authors: Anna Stachyra-Sokulska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Decyzje dotyczące edukacji i rozwoju zawodowego stanowią większość podejmowanych przez młodzież samodzielnie decyzji. Zauważa się, iż istotny wpływ ma na nie konstruowanie przyszłości oraz orientacja życiowa, rozumiana jako dyspozycyjny optymizm bądź pesymizm. Celem pracy jest ukazanie związku strategii konstruowania przyszłości i orientacji życiowej oraz decyzji edukacyjnych i zawodowych osób u progu dorosłości, a także sprawdzenie, jakie czynniki wpływają na wybory edukacyjne młodych ludzi. Badani uczniowie klas maturalnych liceów ogólnokształcących (134 osoby, w tym 81 kobiet i 53 mężczyzn). Zastosowano ankietę własnego autorstwa, Test Orientacji Życiowej LOT-R oraz Kwestionariusz Strategii Konstruowania Przyszłości (KSKP) Celiny Timoszyk-Tomczak. Uzyskane wyniki wskazują, że osoby u progu dorosłości wybierają realistyczną strategię konstruowania przyszłości. W wykształceniu młodzi ludzie upatrują szansy na zdobycie dobrze płatnej pracy. Wśród obaw związanych z rozwojem zawodowym pojawiają się trudności w znalezieniu zajęcia zgodnego z wykształceniem oraz duża konkurencja na rynku pracy.

EN

Decisions concerning education and professional development constitute the majority of young people’s independently taken decisions. These choices are significantly influenced by planning one’s future and life orientation – understood as dispositional optimism or pessimism. The aim of this study is to show the relationship between future planning strategies, life orientation and educational and occupational decisions of young people, as well as to find factors influencing these decisions. The sample consisted of 134 students of the final high school grades (81 participants were female, 53 participants were male). Future Constructing Strategies Questionnaire, Life Orientation Test (LOT-R) and a survey were administered. The results indicate that students prefer to construct their future using realistic strategy. They perceive education as a means of getting a well-paid job. Difficulties with finding a job in their field and high competition in the labor market are their most common concerns related to professional development.

Keywords

PL

orientacja życiowa; perspektywa zawodowa; wybory edukacyjne; strategie konstruowania przyszłości

EN

life orientation; career perspective; educational choices; future constructing strategies

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2018
• Volume: 31
• Issue: 3

Dates

published

2018

online

2019-02-26

Contributors

author

Anna Stachyra-Sokulska

References

• Arnett J.J. (2000), Emerging Adulthood. A Theory of Development from the Late Teens Through the Twenties, “American Psychologist”, Vol. 55(5), DOI: https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469.
• Bańka A. (2008), Nowe kierunki rozwoju współczesnego poradnictwa zawodowego, www.doradca-zawodowy.ecorys.pl (dostęp: 4.09.2017).
• Basuil D.A., Casper W.J. (2012), Work-family planning attitudes among emerging adults, “Journal of Vocational Behavior”, Vol. 80(3), DOI: https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.017.
• Brzezińska A., Appelt K., Ziółkowska B. (2008), Psychologia rozwoju człowieka, [w:] J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2, Gdańsk: GWP.
• Crites J. (1976), A comprehensive model of career development in early adulthood, “Journal of Vocational Behavior”, Vol. 9(1), DOI: https://doi.org/10.1016/0001-8791(76)90012-9.
• Czerwińska-Jasiewicz M. (1997), Decyzje młodzieży dotyczące własnej przyszłości. Uwarunkowania psychospołeczne, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Wydziału Psychologii UW.
• Diemer M.A., Hsieh C. (2008), Sociopolitical development and vocational expectations among lower-SES adolescents of color, “Career Development Quarterly”, Vol. 56(3), DOI: https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2008.tb00040.x.
• Erikson E. (1968), Identity, Youth, and Crisis. New York: Norton.
• Erikson E.H. (1979), Dimensions of a New Identity. The 1973 Jefferson Lectures in the Humanities, New York: W.W. Norton & Company, Inc.
• Havighurst R.J. (1972), Developmental Tasks and Education, New York: Longman.
• Hejnicka-Bezwińska T. (1991), Orientacje życiowe młodzieży. Bydgoszcz: Wydawnictwo IN.
• Juczyński Z. (2001), Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Katra G. (1995), Programy życiowe młodzieży licealnej. Ich charakterystyka i związki, [w:] J. Trempała (red.), Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
• Kracke B. (2002), The role of personality, parents and peers in adolescent career exploration, “Journal of Adolescence”, Vol. 25(1), DOI: https://doi.org/10.1006/jado.2001.0446.
• Liberska H. (1993), Perspektywy czasowe młodzieży w Polsce, „Kwartalnik Polskiej Psychologii Rozwojowej”, nr 1.
• Łaguna M. (2009), Rola przekonań o sobie w planowaniu podjęcia pracy za granicą, „Psychologia Społeczna”, nr 4.
• Łukasiewicz J., Stefanek A. (2017), Plany życiowe gimnazjalistów w kontekście percepcji relacji rodzinnych, [w:] M.Z. Stepulak, M. Dubis (red.), Wychowanie jako wartość, Lublin: Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe WSEI.
• Markiewicz K., Kaczmarek B.L.J., Kostka-Szymańska M. (2010), Cechy osobowości a decyzje adolescentów dotyczące planów edukacyjnych i zawodowych, „Psychologia Rozwojowa”, nr 15(3).
• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (2018), Sytuacja młodych na rynku pracy w 2017 r., www.mpips.gov.pl/analizy-i-raporty/raporty-sprawozdania/rynek-pracy/sytuacja-na-rynku-pracy-osob-mlodych/rok-2017 (dostęp: 30.04.2018).
• Nurmi J.-E. (1994), The development of future orientation in life-span context, [w:] Z. Zaleski (red.), Psychology of Future Orientation, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Oleś P. (2011), Psychologia człowieka dorosłego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Poprawa R. (1996), Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem, [w:] G. Dolińska-Zygmunt (red.), Elementy psychologii zdrowia, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Rogers M.E., Creed P.A., Glendon A.I. (2008), The role of personality in adolescent career planning and exploration: A social cognitive perspective, “Journal of Vocational Behavior”, Vol. 73(1), DOI: https://doi.org/10.1016/j.jvb.2008.02.002.
• Saka N., Gati I., Kelly K.R. (2008), Emotional and personality-related aspects of career decision-making difficulties, “Journal of Career Assessment”, Vol. 16(4), DOI: https://doi.org/10.1177/1069072708318900.
• Savickas M.L. (2005), The theory and practice of career construction, [w:] S.D. Brown, R.W. Lent (eds.), Career Development and Counseling: Putting Theory and Research to Work, New York: Wiley & Sons.
• Schmid K.L., Phelps E., Lerner R.M. (2011), Constructing positive futures: Modeling the relationship between adolescents’ hopeful future expectations and intentional self regulation in predicting positive youth development, “Journal of Adolescence”, Vol. 34(6), DOI: https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2011.07.009.
• Schwarzer R. (1994), Optimism, vulnerability, and self-beliefs as health-related cognitions: A systematic overview, “Psychology and Health”, Vol. 9(3), DOI: https://doi.org/10.1080/08870449408407475.
• Seginer R., Noyman M.S. (2005), Future orientation, identity and intimacy: Their relations in emerging adulthood, “European Journal of Developmental Psychology”, Vol. 2(1), DOI: https://doi.org/10.1080/17405620444000201.
• Skorikov V. (2007), Continuity in adolescent career preparation and its effects on adjustment, “Journal of Vocational Behavior”, Vol. 70(1), DOI: https://doi.org/10.1016/j.jvb.2006.04.007.
• Timoszyk-Tomczak C. (2003), Strategie konstruowania własnej przyszłości, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwesytetu Szczecińskiego.
• Tokar D., Fischer A., Subich L. (1998), Personality and vocational behavior: A selective review of the literature, 1993–1997, “Journal of Vocational Behavior”, Vol. 53(2), DOI: https://doi.org/10.1006/jvbe.1998.1660.
• Zaleski Z. (1994), Psychology of Future Orientation, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2018.31.3.177-194