Kształcenie nauczycieli na Kielecczyźnie w latach 1989–2005

• Authors: Lidia Pawelec
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wydarzenia roku 1989 stały się źródłem przemian we wszystkich dziedzinach życia politycznego, społecznego, ekonomicznego i kulturalno-oświatowego. Radykalne zmiany, jakie nastąpiły na początku lat 90., stały się źródłem nowych problemów edukacyjnych. Konieczne stało się określenie na nowo idei, zadań i celów edukacji oraz sformułowanie planu ich realizacji. Stan edukacji, będący efektem poprzedniego systemu politycznego, wymagał konkretnych działań naprawczych. Brak odpowiedniego wykształcenia nauczycieli był problemem Kielecczyzny. Wskutek przemian ustrojowych system edukacji zaczął być dostosowywany do wymogów cywilizacyjnych przełomu XX i XXI w. Konieczne okazały się nie tylko zmiany w strukturze kształcenia dzieci i młodzieży, lecz także kształcenia nauczycieli. Chodziło o stworzenie takich warunków, aby studia nauczycielskie były wybierane przez młodzież najzdolniejszą, która identyfikuje się z zawodem nauczyciela. Władze oświatowe dostrzegły również konieczność kształcenia nauczycieli tych specjalności, które by zaspokoiły aktualne potrzeby oświaty. Nauczyciele przedszkoli i szkół podstawowych mieli zdobywać kwalifikacje zawodowe w kolegiach w ramach wyższych studiów zawodowych. Planowano też wprowadzenie dwuprzedmiotowego kształcenia nauczycieli oraz dostosowanie systemu ich doskonalenia do zmian zachodzących w oświacie. W latach 1996–2000 struktura wykształcenia nowo przyjętych nauczycieli się poprawiła. Coraz więcej z nich miało wykształcenie wyższe, systematycznie malała liczba nauczycieli z wykształceniem średnim oraz na poziomie studium nauczycielskiego i kolegium. Zwiększała się liczba nauczycieli pełnozatrudnionych z wykształceniem wyższym magisterskim. Po 1989 r. stale zmniejszała się liczba nauczycieli z wyższym wykształceniem, którzy nie posiadali uprawnień pedagogicznych.

EN

The events of 1989 became a source of changes in all areas of political, social, economic and cultural-educational life. Radical changes that took place at the beginning of the 1990s became a source of new educational problems. It became necessary to redefine the ideas, tasks, and goals of education and to formulate a program for their implementation. The state of education, which was the effect of the previous political system, required concrete corrective actions. Lack of proper teacher education was also a problem for the Kielce region. As a result of political changes that took place after 1989, the education system began to be adapted to the requirements of civilization at the turn of the 20th and 21st centuries. Not only did changes in the structure of education of children and youth, but also teacher education prove necessary. The idea was to create conditions so that the teaching staff would be chosen by the youngest people who identify with the profession of the teacher. Educational authorities also recognized the need to educate teachers of these specialties that would meet the current needs of education. Kindergarten and primary school teachers were to gain professional qualifications in colleges in the form of higher vocational studies. It was also planned to introduce a two-subject teacher education and to adapt the system of their improvement to changes taking place in education. In the years 1996–2000, the education structure of newly admitted teachers improved. More and more of them had higher education, at the same time the number of teachers with secondary education and at the level of the teacher study and the college was systematically decreasing. The number of full-time teachers with master’s degree was systematically increasing. After 1989, the number of teachers with higher education who did not have pedagogical qualifications was constantly decreasing.

Keywords

PL

transformacja ustrojowa; kształcenie nauczycieli; studia nauczycielskie; uprawnienia pedagogiczne

EN

systemic transformation; teacher training; teacher studies; pedagogical qualification

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2019
• Volume: 32
• Issue: 4

Dates

published

2019

online

2019-12-31

Contributors

author

Lidia Pawelec

References

• Źródła archiwalne
• Archiwum UJK w Kielcach:
• – Roczne sprawozdanie statystyczne GUS S-11 o studiach dziennych za 1980 rok, sygn. 854/5.
• – Roczne sprawozdanie GUS S-11 o studiach dziennych, rok akademicki 1985/86, sygn. 854/10.
• – Roczne sprawozdanie o studiach dziennych, S-10, sygn. 178, sygn. 1783/9, sygn. 2222/4, sygn. 2222/5, sygn. 2222/7, sygn. 2222/8, sygn. 2222/10, sygn. 2222/11.
• – Roczne sprawozdanie SUS, S-w-10 o studiach zaocznych za rok 1990, sygn. 1783/9.
• – Roczne sprawozdanie statystyczne GUS S-10 o studiach dziennych, stan z 31 grudnia 1995 r., sygn. 1783/9.
• Literatura
• Banach, C. (1999). Polska szkoła i system edukacji. Przemiany i perspektywy. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Bida, A., Robak, J., Strzemieczny, J. (1992). Kształcenie nauczycieli: stan obecny i perspektywy zmian. Kształcenie Nauczycieli. Suplement do Kwartalnika Pedagogicznego, 1(1).
• Boguta, K., Stępniewski, I. (1994). Nauczyciele w roku szkolnym 1992/93. Informacje statystyczne, Warszawa.
• Chmielewski, W. (2015). Obraz nauczyciela PRL w świetle własnych wspomnień. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika, 31(426), 13–35, DOI: http://dx.doi.org/10.12775/AUNC_PED.2015.001.
• Głos Akademicki. Biuletyn Informacyjny WSP. (1999). (20).
• Gołębniak, B.D. (1998). Zmiany edukacji nauczycieli. Wiedza – biegłość – refleksyjność. Toruń–Poznań: Wydawnictwo Edytor.
• GUS (1990–2007). Roczniki Statystyczne z lat 1990–2007. Warszawa.
• GUS (1992). Warunki życia ludności w 1991 roku. Warszawa.
• GUS (2000). Szkoły wyższe i ich finanse w 1999 roku. Warszawa.
• Informator ZiP CODN (1992). Studia podyplomowe dla nauczycieli prowadzone przez uczelnie wyższe w roku 92/93. Warszawa.
• Komitet Ekspertów ds. Edukacji Narodowej (1990). Edukacja w warunkach zagrożenia. Podstawowe tezy raportu Komitetu Ekspertów do spraw Edukacji Narodowej. Warszawa–Kraków.
• Kupisiewicz, C. (1994). Propozycje i kierunki reform szkolnych w USA, Anglii i Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Majewski, S. (1996). Przemiany oświaty i wychowania w Polsce w latach 1989–1995. Kieleckie Studia Pedagogiczne i Psychologiczne, 11, 189–214.
• Majewski, S. (2005). Tendencje zmian w systemie zarządzania oświatą w Polsce doby transformacji ustrojowej (1989–2004). Studia Pedagogiczne Akademii Świętokrzyskiej, 15, 125–139.
• Mikuła, E. (2004). Społeczny wymiar transformacji. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (4), 261–274.
• Mikuła-Bączek, E. (2009). Przeobrażenia instytucjonalne a jakość edukacji szczebla wyższego w Polsce w latach 1990–2006. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (14), 461–473.
• Nowak-Lewandowska, R. (2006). Rola systemu edukacji w kształtowaniu jakości wykształcenia zasobów pracy. W: D. Kopycińksa (red.), Kapitał ludzki w gospodarce opartej na wiedzy (s. 148–158). Szczecin: Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Pilkiewicz, M. (1974). Społeczno-demograficzna charakterystyka studentów Wyższej Szkoły Nauczycielskiej w Kielcach z lat 1969/70–1972/73, Kielce.
• Stępniowski, I. (1999). Nauczyciele w roku szkolnym 1998/1999. Warszawa: Wydawnictwo CODN.
• Stępniowski, I. (2001). Nauczyciele w roku szkolnym 2000/2001. Warszawa: Wydawnictwo CODN.
• Strzelecka-Ristow, A. (2015). Kolegia nauczycielskie jako alternatywna forma kształcenia nauczycieli – idee założycielskie, oczekiwania, niepokoje. Forum Oświatowe, (2), 211–229.
• Szczepański, J. (2009). Wstęp. W: J. Szczepański (red.), Świętokrzyski słownik biograficzny (T. 2). Kielce: Agencja Reklamowo-Wydawnicza „Jard”.
• Szempruch, J. (2001). Nauczyciel w zmieniającej się szkole. Funkcjonowanie i rozwój zawodowy. Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe Fosze.
• Szyszka, M. (2010). Edukacja w Polsce – konieczność reformy i nowe wyzwania. Roczniki Nauk Społecznych, 2(38), 255–274.
• Ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz.U. 1961, nr 32, poz. 160).
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 r. – Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela (Dz.U. 1972, nr 16, poz. 114).
• Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. nr 65, poz. 385).
• Walkowska, W. (2002). Edukacja. W: L. Frąckiewicz (red.), Polityka społeczna. Zarys wykładu wybranych problemów (s. 215–238). Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
• Wiłkomirska, A. (2005). Ocena kształcenia nauczycieli w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2019.32.4.65-95