The Ethnic and Linguistic Self-Identification of Ukrainian Speaking Inhabitants of Podlasie. Based on Linguistic Research

• Authors: Andrzej Jekaterynczuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza identyfikacji etnicznej i językowej ukraińskojęzycznej ludności w południowo-wschodniej części województwa podlaskiego. Region ten zwarcie zamieszkuje ludność wyznania prawosławnego, dla której językiem kontaktów domowych jest język ukraiński (dialekt). W prezentowanym artykule opisano etniczne i językowe autoidentyfikacje starszego pokolenia mieszkańców Podlasia. Autora interesuje jak ukraińskojęzyczni mieszkańcy identyfikują „swoich” i „obcych”, jak sami są identyfikowani przez „obcych”: przez polskojęzyczną większość i białoruskojęzyczną mniejszość, jak sami identyfikują grupy „innych” oraz czy te identyfikacje są ze sobą zbieżne. Bazę materiałową analiz stanowią badania dialektologiczne realizowane na Podlasiu. 

EN

The aim of the article is to analyze the ethnic and linguistic identification of the Ukrainian-speaking population in the south-eastern part of the Podlaskie Voivodeship. This region is inhabited by the population of the Orthodox denomination, for whom the language spoken at home is Ukrainian (dialect). The article describes the ethnic and linguistic self-identifications of the older generation of the Podlasie residents. The author is interested in how the Ukrainian-speaking residents identify "their own" and "strangers", how they are identified by "strangers": the Polish-speaking majority and Belarusian-speaking minority, and how they themselves identify these groups of "strangers" and whether these identifications coincide. The material basis for the analyses is dialectological research carried out in Podlasie region.  

Keywords

PL

tożsamość etniczna; identyfikacja językowa; Podlasie; pogranicze; język ukraiński

EN

ethnic identification; language identity; Podlasie; borderland; Ukrainian language

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2019
• Volume: 7
• Issue: 1

Dates

published

2019

online

2020-01-18

Contributors

author

Andrzej Jekaterynczuk

References

• Arkuszyn, H. (2007). Голоси з Підляшшя (тексти) [Głosy z Podlasia (teksty)]. Луцьк: Вежа.
• Barwiński, M. (2004). Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Barwiński, M. (2011). Ukraińcy na Podlasiu – geneza, kontrowersje, współczesność. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, (11), 123-144.
• Barwiński, M. (2005). Współczesne stosunki narodowościowo-religijne na Podlasiu. W: M. Majakowski, D. Wojakowski (red.), Granice i pogranicza nowej Unii Europejskiej. Z badań regionalnych, etnicznych i lokalnych. Kraków: Nomos.
• Berger, P. (2004). Zaproszenie do socjologii. Warszawa: PWN.
• Bokszański, Z. (2005). Tożsamości zbiorowe. Warszawa: PWN.
• Borysenko, W. (1997). Проблеми етнографічного вивчення українців Холмщини й Підляшшя [Problemy badań etnograficznych Ukraińców z Chełmszczyny i Podlasia]. W: W. Borysenko (red), Холмщина і Підляшшя: історико-етнографічне дослідження [Chełmszczyzna i Podlasie: badania historyczno-etnograficzne] (s. 9-22). Київ: Родовід.
• Daszkewycz, J. (2004). Етноніміка між наукою та політикою або довкола національного імені українського народу [Etnonimika między nauką a polityką lub wokół narodowej nazwy narodu ukraińskiego]. W: J. Nakonecznyj, Украдене ім’я. Чому Русини стали Українцями [Skradzione imię. Dlaczego Rusini stali się Ukraińcami]. вид. 5. Львів.
• Glinka, S. (1960). Granica językowa i przykłady zróżnicowania fonetycznego gwar białoruskich Białostocczyzny. W: Sprawozdania z prac naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN (R. 3, s. 36-45). Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Glinka, S., Obrębska-Jabłońska, A., Siatkowski, J. (red.). (1980). Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny (t. 1). Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Hawryluk, J. (2001). „Kraje ruskie Bielsk, Mielnik, Drohiczyn”. Rusini-Ukraińcy na Podlaszu – fakty i kontrowersje. Kraków: Fundacja Św. Włodzimierza.
• Isajewicz, J. (1998). Rusini a Ukraińcy: dwa etapy rozwoju jednego narodu. W: H. Gapski (red.), Christianitas et kultura Europae. Księga Jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego (cz. I). Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
• Kuraszkiewicz, W. (1964). Tendencje białoruskie i ukraińskie w gwarach okolic Puszczy Białowieskiej. Acta Baltico-Slavica, 1, 247-257.
• Łesiw, M. (1997). Українські говірки у Польщі [Gwary ukraińskie w Polsce]. Варшава: Видавництво Український Архів.
• Łesiów, M. (2008). Ukraińskie gwary podlaskie: historia badań i najważniejsze cechy systemowe. W: M. Stepaniuk (red.), Gwary Północnego Podlasia. Bielsk Podlaski-Puchły: Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia-Związek Ukraińców Podlasia.
• Malisz, M. (1990). Moja droga do ukraińskości. Dyskusje, (4).
• Michna, E. (2013). Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w 2011 r. i jego wykorzystanie w polityce tożsamości i walce o uznanie: casus Ślązaków. Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny, 39,(2), 135-171.
• Nikitorowicz, A. (2016). Transformacja tożsamości mniejszości narodowej w warunkach istotnych zmian politycznych na przykładzie Ukraińców Podlasia. Pogranicze. Studia Społeczne, 27(cz. 2), 165-177.
• Nikitorowicz, A. (2014). Ukraińcy Podlasia: dylematy tożsamościowe. Kraków: Nomos.
• Ossowski, S. (1984). O ojczyźnie i narodzie. Warszawa: PWN.
• Papierzyńska-Turek, M. (2012) Od tożsamości do niepodległości. Studia i szkice z dziejów kształtowania się ukraińskiej świadomości narodowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Pawluczuk, W. (2004/2005). Białorusini – polityczni, tutejsi i ci inni. Kartki, (33/34).
• Pawluczuk, W. (1971). Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej. Warszawa: PWN.
• Roszczenko, M. (2002). Kleszczele. Bielsk Podlaski-Kleszczele: Związek Ukraińców Podlasia.
• Sadanowicz, E. (2016). Podlaska wielokulturowość i związane z nią problemy językowe mniejszości narodowych. Pogranicze. Studia Społeczne, 32, 98-110.
• Sadowski, A. (2008). Dialog międzykulturowy jako płaszczyzna konstruowania społeczeństwa pluralistycznego na pograniczach. W: M. Stepaniuk (red.), Gwary Północnego Podlasia. Bielsk Podlaski-Puchły: Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia-Związek Ukraińców Podlasia.
• Sadowski, A. (2018). Język komunikacji a język grupy etnicznej na przykładzie krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Pogranicze. Studia Społeczne, 32, 111-128.
• Sadowski, A. (1995). Pogranicze polsko-białoruskie: tożsamość mieszkańców. Białystok: Trans-Humana.
• Sadowski, A. (2016). Urbanizacja a procesy narodotwórcze na pograniczach ze szczególnym uwzględnieniem Europy Środkowo-Wschodniej. Pogranicze. Studia Społeczne, 32, 27-46.
• Sadowski, A., Tefelski, M., Mironowicz, E. (1999). Polacy i kultura polska w perspektywie mniejszości białoruskiej w Polsce. W: J. Mucha (red.), Kultura dominująca jako obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Sajewicz, M. (2008). Zagadnienie przynależności etniczno-językowej prawosławnych mieszkańców powiatu hajnowskiego na Białostocczyźnie. W: M. Stepaniuk (red.), Gwary Północnego Podlasia. Bielsk Podlaski-Puchły: Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia-Związek Ukraińców Podlasia.
• Sajewicz, M. (2003). Zróżnicowanie etniczno-językowe wiejskiej społeczności prawosławnej Białostocczyzny. W: F. Czyżewski, P. Hrycenko (red.), Język ukraiński: współczesność – historia. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
• Siemieńska, R. (1978). Siła tradycji i siła interesów. O źródłach Białego Ruchu Etnicznego w Stanach Zjednoczonych. Warszawa: PWN.
• Straczuk, J. (1999). Język a tożsamość człowieka w warunkach społecznej wielojęzyczności. Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ścigaj, P. (2012). Tożsamość narodowa. Zarys problematyki. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Wiśniewski, J. (1977) Osadnictwo wschodniosłowiańskie Białostocczyzny – geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne. Acta Baltico-Slavica, 11, 7-80.
• Wysocki, R. (2006). Dylemat wyboru tożsamości narodowej. Ludność ukraińska na północnym Podlasiu. W: B. Halczak (red.), Mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej po upadku komunizmu (s. 175-208). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Identifiers

DOI

10.17951/ks.2019.7.1.24-41