Private Geographies. The Phenomenon of Genealogical Searches in Contemporary Poland as a Contribution to the Study of the Bottom-Up Space Perception Strategies

• Authors: Marta Raczyńska-Kruk
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The paper provides a multidisciplinary theoretical proposal, joining perspectives of human geography, sociology and cultural anthropology. Its goal is to enable the categorization and analysis of problems regarding the phenomenon of amateur genealogy in Poland. The author presents selected aspects of this phenomenon at various levels related to the issue of human-space relations: ranging from the elementary ties to the place of origin of our ancestors, through spatial memory practices of resettlement genealogies, ending with constructing ideas about the space of ancestral life based on “a great story”, which provides family genealogies with reference points in the form of symbols, places, events or characters. Various ways by which amateur genesists construct knowledge of the family past, mark the paths of space perception: both in the private and local dimension, as well as those related to the collective memory of the nation as well. This allows the category of space to be considered as a key reference point in family memory practices. Meanwhile, the resulting social images are “private geographies” which are the conceptual equivalent of “private” or “bottom-up histories” / “histories of below”.

PL

Artykuł stanowi multidyscyplinarną propozycję teoretyczną z pogranicza geografii człowieka, socjologii i antropologii kulturowej, która umożliwia kategoryzację oraz analizę problemów składających się na fenomen amatorskiej genealogii w Polsce. W tekście przedstawione zostały wybrane aspekty zjawiska na różnych poziomach odnoszące się do problematyki relacji człowiek – przestrzeń: począwszy od elementarnej więzi z miejscem pochodzenia przodków, poprzez przestrzenne praktyki pamięci w przypadku genealogii przesiedleńczych, a skończywszy na konstruowaniu wyobrażeń o przestrzeni życia przodków w oparciu o „wielką historię”, która dostarcza rodzinnym genealogiom punktów odniesienia w postaci symboli, miejsc, zdarzeń czy postaci. Rozmaite sposoby, za pomocą których genealodzy-amatorzy konstruują wiedzę o rodzinnej przeszłości, wytyczają bowiem drogi percepcji przestrzeni: tak w wymiarze prywatnym i lokalnym, jak również tym związanym ze zbiorową wyobraźnią narodu. Pozwala to uznać kategorię przestrzeni za kluczowy element w tego rodzaju praktykach pamięci rodzinnej. Powstające w ich efekcie wyobrażenia to tymczasem „prywatne geografie” stanowiące konceptualny odpowiednik „prywatnych” lub „oddolnych historii” (bottom-up histories, histories of below).

Keywords

EN

space perception; memory; genealogy; identity; heritage

PL

percepcja przestrzeni; pamięć; genealogia; tożsamość; dziedzictwo

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2019
• Volume: 7
• Issue: 2

Dates

published

2019

online

2020-11-19

Contributors

author

Marta Raczyńska-Kruk

References

• Anderson, B. (1997). Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu (tłum. S. Amsterdamski). Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Assmann, A. (1999). Erinnerungsräume: Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. Munich: C.H. Beck.
• Basu, P. (2004). Route Metaphors of Roots Tourism in the Scottish Diaspora. W: S. Coleman, J. Eade (red.), Reframing Pilgrimage: Cultures in Motion (s. 153-178). London: Routledge.
• CBOS. (2018). Historie rodzinne [Komunikat z badań]. (nr 114).
• Claval, P. (1996). Les points-clefs de la géographie culturelle. Bulletin de L’Association de Géographies Français, (1), 2-10.
• Coles, T., Timothy, D. J. (red.). (2004). Tourism, Diasporas and Space. London: Routledge.
• Cynarski, W. J., Cynarska, E. (2009). Turystyka sentymentalna Polaków na Kresy wschodnie. Ido - Ruch dla Kultury, 9, 201-209.
• Czapliński, P. (2015). Plebejski, populistyczny, posthistoryczny. Formy polityczności sarmatyzmu masowego. Teksty Drugie, (1), 21-45.
• Czermińska, M. (2011). Miejsca autobiografczne. Propozycja w ramach geopoetyki. Teksty Drugie, (5), 183-200.
• Dobrosielska, A. (2018). Historia a tożsamość. Prusowie i dzieje ziem polskich w kontekście działania współczesnych polskich i zagranicznych stowarzyszeń oraz bractw. W: E. Kledzik, M. Michalski, M. Praczyk (red.), „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji (s. 205-226). Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM.
• Dobrowolski, K. (1967). Studia z pogranicza historii i socjologii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Garrod, B., Fyall, A. (2001). Heritage tourism: A question of definitione. Annals of Tourism Research, 28(4), 1049-1052. doi: 10.1016/S0160-7383(00)00068-2
• Gaworecki, W. W. (2007). Turystyka. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Gerlach, L. R., Michael, L. N. (1975). The Mormon Genealogical Society and Research Opportunities in Early American History. The William and Mary Quarterly, 32(4), 625-629. doi: 10.2307/1919558
• Gładyś, B. (2009). Turystyka Żydów do Polski po 1990 roku. Prace Geograficzne Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, (121), 147-158.
• Gnieciak, M. (2013). Krajobrazy pamięci – rama teoretyczna. W: K. Wódz (red.), Zapomniane miejsca, zapomniani ludzie. Restrukturyzacja ekonomiczna a zmiana kulturowa (s. 73-84). Katowice: Wydawnictwo Naukowe ŚLĄSK.
• Gollac, S., Oese, A. (2011). Comparing Family Memories in France and Germany: The Production of History(ies) Within and Through Kin Relations. Journal of Comparative Family Studies, 42(3), 385-397. doi: 10.3138/jcfs.42.3.385
• Graham, B., Howard, P. (red.). (2008). The Ashgate research companion to heritage and identity. Burlington: Ashgate.
• Hobsbawm, E. (2008). Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji. W: E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona (tłum. M. Godyń, F. Godyń, s. 9-22). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Huang, W. J., Haller, W., Ramshaw, G. (2013). Diaspora Tourism and Homeland Attachment: An Exploratory Analysis. Tourism Analysis, 18(3), 285-296. doi: 10.3727/108354213X13673398610691
• Jędrysiak, T. (2008). Turystyka kulturowa. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kowalczyk, A. (1997). Geografia turyzmu. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
• Kowalczyk, A. (2005). Między sacrum a profanum. Problemy badawcze współczesnej geografii turyzmu. W: B. Domański, S. Skiba (red.), Geografia i sacrum. Profesorowi Antoniemu Jackowskiemu w 70. rocznicę urodzin (vol. 2, s. 63-76). Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kurczewska, J., Kosicki, P. H. (2006/2007). The Role of Family Memory in Times of System Transformation. International Journal of Sociology, 36(4), 67-79. doi: 10.2753/IJS0020-7659360404
• Le Goff, J. (2007). Historia i Pamięć (tłum. A. Gronowska, J. Stryjczyk). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Lefevbre, H. (1991 [1974]). The Production of Space (tłum. D. Nicholson-Smith). Oxford: Oxford University Press.
• Leggewie, C. (2008). A Tour of the Battleground: The Seven Circles of Pan-Europaean Memory. Social Research: An International Quarterly, 75(1), 217-234.
• Legienis. H. (2010). Atrakcyjność turystyczna Polski dla ludności niemieckojęzycznej. W: E. Puchnarewicz (red.), Wielokulturowość w turystyce (s. 227-233). Warszawa: Wydawnictwo LIBRON.
• Lowenthal, D. (1996). Possesed by the Past: The Heritage Crusade and spoils of History. New York: Free Press.
• Marschall, S. (2015) ‘Homesick tourism’: memory, identity and (be)longing. Current Issues in Tourism, 18(9), 876-892. doi: 10.1080/13683500.2014.920773
• Maruyama, N. U., Weber, I., Stronza, A. L. (2010). Negotiating Identity: Experiences of "Visiting Home" Among Chinese Americans. Tourism Culture & Communication, 10(1), 1-14. doi: 10.3727/109830410X 12629765735551
• McCain. G., Ray, N. M. (2003). Legacy Tourism: The Search for Personal Meaning in Heritage Travel. Tourism Management, 24(6), 713-717. doi: 10.1016/S0261-5177(03)00048-7
• Mikos von Rohrscheidt, A. (2018). Historia w turystyce kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Nash, C. (2002). Genealogical Identities. Environment and Planning. Society and Space, 20(1), 27-52. doi: 10.1068/d314
• Nora, P. (2011). Między pamięcią a historią: Les lieux de mémoire (tłum. M. Borowski, M. Sugiera). Didaskalia: Gazeta Teatralna, 18(105), 20-27.
• Obrębski, J. (1936). Problem grup etnicznych w etnologii i ich socjologiczne ujęcie. Przegląd Socjologiczny, 4(6), 177-195.
• Ossowski, S. (1984). O ojczyźnie i narodzie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Pawluczuk, W. (1972). Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Perepelica, E. (2017). Miejsca odziedziczone. Zarys problematyki. W: E. Dąbrowicz, B. Larenta, M. Domurad (red.), Świadectwa pamięci. W kręgu źródeł i dyskursów (od XIX wieku do dzisiaj) (s. 233-248). Białystok: Alter Studio.
• Pietrasiewicz, T. (2008). Brama Grodzka – Kręgi pamięci. Lublin: Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN.
• Pijaj, S. (2019). Galicja – spadek po zaborach. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 146(1), 129-148.
• Prinke, R. T. (1992). Poradnik genealoga amatora. Poznań: Wydawnictwo Polonia.
• Prinke, R. T. (2009). Turystyka genealogiczna – niedostrzegana nisza. Turystyka Kulturowa, (6), 4-12.
• Rembowska, K. (2013). Teoria i metodologia geografii społeczno-ekonomicznej (człowieka). W: A. Suliborski, Geografia w ujęciu humanistycznym. Wybór prac K. Rembowskiej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Robotycki, C. (1998). Nie wszystko jest oczywiste. Kraków: Wydawnictwo Universytetu Jagiellońskiego.
• Rothberg, M., Sanyal, D., Silverman, M. (2010). Noeuds de mémoire: multidirectional memory in postwar French and francophone culture. Yale University Press: New Haven.
• Rybicka, E. (2014). Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Sagnes, S. (1999). De l’oubli a la genealogie: le local et ses histoires. Pobrane z: https://www.culture.gouv.fr
• Sagnes. S. (2004). Cultiver ses racines. Mémoire généalogique et sentiment d'autochtonie. Ethnologie française, 1(34), 31-40.
• Santos, C. A., Yan, G. (2009). Genealogical tourism. A phenomenological examination. Journal of Travel Research, 49(1), 56-67. doi: 10.1177/0047287509332308
• Schmidt, J. (1994). Poznańskie i Kongresówka. Dawne podziały polityczne regionu w świetle wyobrażeń zbiorowych współczesnych Wielkopolan. Lud, 77, 97-116.
• Soja, E. (1999). Thirdspace: Expending the Scope of the Geographical Imagination. W: D. B. Massey, J. Allen, P. Sarre (red.), Human Geography Today (s. 260-278). Cambridge: Polity Press.
• Sowa, J. (2011). Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Stasiak, A. (red.). (2007). Kultura i turystyka razem czy oddzielnie? Łódź: Wydawnictwo WSTH.
• Steedman, C. (1998). The spaces of memory: in an archive. History of the Human Sciences, 11(4), 65-83. doi: 10.1177/095269519801100405
• Sulima, R (2001). Głosy tradycji. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Škrabec, S. (2014). Geografia wyobrażona. Koncepcja Europy Środkowej w XX w. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
• Tanaś, S. (2008). Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Timothy, D. J. (1997). Tourism and the Personal Heritage Experience. Annals of Tourism Research, 24(3), 751-754. doi: 10.1016/S0160-7383(97)00006-6
• Timothy, D. J., Guelke, J. K. (red.). (2008). Geography and genealogy. Locating personal pasts. University of Ulster: Ashgate.
• Tomczewska-Popowycz. N. (2010). Wokół definicji turystyki sentymentalnej i etnicznej. Folia Turistica, (40), 47-70.
• Topp, I. (2010). Pamięć i nostalgia. Sentymentalne podróże Dolnoślązaków na Kresy. Kultura Współczesna, 1(63), 110-125.
• Trzeszczyńska, P. (2019). Diaspora – Pamięć – Miejsca. Ukraińcy z Polski z lat 80. XX wieku w Kanadzie. Studium etnograficzne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Tuan, Y.-F. (1987). Przestrzeń i miejsce (tłum. A. Morawińska). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Taylor, R. M., Crandall, R. J. (red.) (1988). Generations and Change. Genealogical Perspectives in Social History. Macon: Mercer University Press.
• Warf, B., Arias, S. (2009). The Spatial Turn: Interdisciplinary Perspectives. London: Routledge.
• White, H. (1973). Metahistory. The Historical Imagination In Nineteenth-Century Europe. John Hopkins University: Baltimore.
• Vidal de la Blache, P. (1922). Principes de geographie humaine. Armand Colin: Paris.
• Zerubavel, E. (2003). Time Maps: Collective Memory and the Social Shape of the Pasts. University of Chicago Press: Chicago.
• Znaniecki, F. (1938). Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 18(1), 89-119.

Identifiers

DOI

10.17951/ks.2019.7.2.18-29