Acting Career and its Determinants in the Social World of Professional Theater in Poland

• Authors: Emilia Zimnica-Kuzioła
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie dotyczące czynników oddziałujących na trajektorię kariery aktorskiej. Autorka konfrontuje obiektywne wymiary kariery z subiektywnym pojęciem sukcesu, eksplikowanym przez samych uczestników społecznego świata teatru. Bazę empiryczną pracy stanowią wywiady swobodne przeprowadzone przez autorkę z aktorami polskich publicznych teatrów dramatycznych (w latach 2015–2017) oraz wywiady dziennikarskie z artystami teatralnymi opublikowane w pozycjach książkowych i popularnych miesięcznikach w latach 2011–2016. Aktorzy wysoko waloryzują talent i aspekty osobowościowe – ich zdaniem większą szansę na sukces mają osoby charyzmatyczne, mające naturalną umiejętność przyciągania uwagi. Duże znaczenie dla przebiegu kariery aktorskiej stanowi kapitał społeczny i kulturowy artysty scenicznego. Aktorzy mówią zarówno o koincydencji zdarzeń, jak i o tym, że szczęście sprzyja lepszym, bardziej pracowitym, zmotywowanym i zdeterminowanym. Autorka zastanawia się nad uwarunkowaniami migracji artystów, które potencjalnie dynamizują karierę artystów scenicznych. Na podstawie ich dyskursu podaje w wątpliwość communis opinio, że nagrody branżowe stanowią relewantny czynnik dla przebiegu kariery aktorskiej. 

EN

The article is an attempt to answer the question about factors affecting the trajectory of an acting career. The author confronts the objective dimensions of a career with a subjective concept of success, clarified by the participants of the social world of theater themselves. The empirical basis of the work are free interviews conducted by the author with actors of Polish public drama theaters (in 2015–2017) and journalistic interviews with theater artists published in books and popular monthly magazines in the last two decades of the 21st century. All sources were subjected to qualitative content analysis. It shows that in addition to talent, which is the basis of an acting career, hard work is also important. The actors pay attention to personality aspects – charismatic people with a natural ability to attract attention have a greater chance of success. The cultural capital of the stage artist and social capital (the relevant role of linking artistic careers) are not without significance for the course of the acting career. Actors also say a lot about coincidence of events, but it is worth remembering that “you have to be good to be lucky”, you have to be more motivated and determined. The author also tries to answer questions whether awards actuate the course of acting career and whether migrations are an opportunity for creative progression. 

Keywords

PL

socjologia sztuki; kariera aktorska; nagrody teatralne; migracje aktorów

EN

sociology of art; acting career; theater awards; actor’s migrations

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2020
• Volume: 8
• Issue: 1

Dates

published

2020

online

2020-11-21

Contributors

author

Emilia Zimnica-Kuzioła

References

• Arlak, V. (2015, lipiec). Gram w innych rejestrach (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 76–79.
• Baar, K. (2014, listopad). Portret zwielokrotniony (A. Zuchora, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 42–49.
• Bachórz, A., Stachura, K. (2015). Trajektorie sukcesu artystycznego: Strategie adaptacji artystów w polu kultury. Wyd. Instytutu Kultury Miejskiej.
• Barciś, A. (2015, wrzesień). Czekając na oklaski (M. Gajewski, przeprowadzający wywiad). Zwierciadło, 70–75.
• Barciś, A., Graff, M. (2011). Rozmowy bez retuszu. Wydawnictwo M.
• Becker, G.S. (1994). Human capital: a theoretical and empirical analysis with special reference to education (3th ed.). The University of Chicago Press.
• Chabior, J. (2015, lipiec). Niezidentyfikowane szczątki ludzkie (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 58–62.
• Cybal-Michalska, A. (2012). Kariera jako „własność” jednostki – rozważania teoretyczne nad definicyjnym credo. Kultura – Społeczeństwo – Edukacja, (1), 193–203. https://doi.org/10.14746/kse.2012.1.12
• Czanerle, M. (1972). Gustaw Holoubek. Notatki o aktorze myślącym. WaiF.
• Ferenc, T. (2012). Artysta jako obcy. Socjologiczne studium artystów polskich na emigracji. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
• Fronczewski, P. (2015, styczeń). Czy jeszcze mam marzenia? (K. Drecka, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 54–61.
• Golka, M. (2012). Socjologia artysty nowożytnego. http://hdl.handle.net/10593/14293
• Grabowska, U. (2011, marzec). Rośnie we mnie spokój (A. Gutek, przeprowadzająca wywiad). Sens, 52–58.
• Grochowska, A. (2015, listopad). Nie lubię mówić: ja, ja, ja… (A. Święcicka, przeprowadzająca wywiad). Skarb, 28–31.
• Gruszka, K. (2016, luty). Karolina postanawia wrócić (I. Komendołowicz, przeprowadzająca wywiad). Pani, 24–33.
• Hausbrandt, A., Holoubek, G. (1986). Teatr jest światem. Wyd. Literackie.
• Heinich, N. (2007). Być artystą. VIZJA PRESS&IT.
• Hera, J. (1993). Losy niespokojnych. Semper.
• Ilczuk, D. (1990). Aktor a rzeczywistość: szanse, zagrożenia, mechanizmy obronne. Instytut Kultury.
• Jakubik, A. (2015, sierpień). Mam ci to zagrać? (M. Felis, przeprowadzająca wywiad). Uroda Życia, 39–42.
• Janda, K. (2004). Moja droga B. W.A.B.
• Kasprzyk, E. (2014, styczeń) Nawet ja mam kodeks (A. Bimer, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 38–45.
• Kasprzyk, E., Kędziak, M. (2013). MIŁ.OŚĆ. Wyd. G+J Gruner+Jahr.
• Kociuba, J. (1996). Tożsamość aktora. Wyd. UMCS.
• Kolak, D. (2014, marzec). Jak przestałam być świętą Zuzanną (M. Wach, przeprowadzająca wywiad), Zwierciadło, 73–76.
• Komunikat CBOS. Wykształcenie ma znaczenie? BS/96/2013, lipiec 2013, oprac. Natalia Hipsz.
• Kozek, W., Kubisa, J. (2011). Polaktor. Aktorzy na rynku pracy. Związek Zawodowy Aktorów Polskich.
• Kulesza, A. (2015, wrzesień). Tamtej Agaty już nie ma (I. Komendołowicz, przeprowadzająca wywiad). Pani, 26–36.
• Lee, E.S. (1966). A Theory of Migration. Demography, 3(1), 47–57.
• Lichota, L. (2014, lipiec). Kiedy bohater idzie na wojnę (B. Pawłowicz, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 86–90.
• Mateusz 25, 29. 2012. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Wyd. Pallottinum.
• Merton, R. (1996). On Social Structure of Science. University of Chicago Press.
• Moro, J. (2014, listopad). Nie uczę się na błędach (B. Biały, przeprowadzająca wywiad). Twój Styl, 62–68.
• Mróz, B. (2015). 20 lat później-osobowość i hierarchia wartości wybitnych aktorów polskich. Badania podłużne. Scholar.
• Mróz, B., Kociuba, J., Osterloff, B. (2017). Sztuka aktorska w badaniach psychologicznych i refleksji estetycznej. Scholar.
• Mróz, B. (2008). Osobowość wybitnych aktorów polskich. Studium różnic międzygeneracyjnych. Scholar.
• Zalewska, K. Nagrody teatralne. W: Encyklopedia Teatru Polskiego (online): http://www.encyklopediateatru.pl/hasla/224/nagrody-teatralne
• Natorska, E. (red.). (1997). Holoubek (album jubileuszowy na 50-lecie pracy twórczej). Państwowy Teatr Ateneum im. S. Jaracza.
• Ossowski, S. (1966). U podstaw estetyki. PWN.
• Peszek, J. (2016, luty). Mistrz Jan Peszek (M. Domagalik, przeprowadzająca wywiad). Pani, 68–77.
• Popławska, A. (2015, styczeń). Chciałoby się duszę zaprzedać (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 62–66.
• Porczyk, B. (2015, lipiec). Marzyciel (M. Wróbel, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 80–84.
• Program telewizyjny: Zacisze gwiazd, internetowe wydanie TVP1 (wejście: 8.08.2016).
• Rokicka, E. (1992). Pojęcie „kariery”. Perspektywa strukturalno-funkcjonalna i interakcjonistyczna. Przegląd Socjologiczny, 41, 115–125.
• Segda, D. (2015). Nie będę Julią. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 269–301). Znak.
• Słomczyński, K. (2007). Kariera i sukces. Analizy socjologiczne. Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Szulborska-Łukaszewicz, J. (2015). Artysto Scen Polskich, powiedz nam z czego żyjesz? ZASP-Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji.
• Ślęzak, I. (2009). Stawanie się poetą. Analiza interakcjonistyczno-symboliczna. Przegląd Socjologii Jakościowej, 1(1). http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume9/PSJ_monografie_4.pdf
• Tatarkiewicz, W. (1990). Historia filozofii (T. I i III). PWN.
• Terlecka-Reksnis, M. (2008). Holoubek. Rozmowy. Prószyński i S-ka.
• Thomas, W., Znaniecki, F. (1976). Chłop polski w Europie i Ameryce. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Trybała, M. (2015). Dziesięć centymetrów nad ziemią. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 337– 366). Znak.
• Wagner, I. (2015), Sprzężenie karier. Konstrukcja karier w środowiskach artystycznych i intelektualnych. Przegląd Socjologii Jakościowej, 1(1). http://www.qualitativesociologyreview.org /PL/archive_pl.php
• Walach, M. (2015, kwiecień). Szczęściara (A. Serdiukow, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 46–52.
• Wallis, A. (1964). Artyści-plastycy, zawód i środowisko. PWN.
• Warnke, K. (2014, maj). Pożywki dla wyobraźni (Z. Fabjanowska-Micyk, przeprowadzająca wywiad). Zwierciadło, 91–94.
• Wilski, Z. (1990). Aktor w społeczeństwie. Szkice o kondycji aktora w Polsce. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wyd. PAN.
• Zajączkowska, M. (2015). Chcę się bawić. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety. Znak, s. 367–398.
• Zawadzka, M. (2011). Gustaw i Ja. Marginesy.
• Zawadzka, M. (2015). Mało mnie znacie. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 401–428). Znak.
• Zielińska, K. (2014, październik). Kryśka i jej grafik (M. Mołek, przeprowadzająca wywiad). Sens, 6–12.
• Znaniecki, F. (2001). Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości. PWN.
• Żółkowska, J. (2015). Nie trzeba się bać. W: Ł. Maciejewski, Aktorki. Portrety (s. 429–456). Znak.

Identifiers

DOI

10.17951/ks.2020.8.1.48-69