Antydekalog Markiza de Sade’a albo związek między postmodernizacją i dechrystianizacją kultury Zachodu

• Authors: Markus Lipowicz
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest interpretacja twórczości Markiza de Sade’a z punktu widzenia filozofii i socjologii. Tekst stanowi też polemikę z powszechnie uznanymi w Polsce interpretacjami twórczości Sade’a. Przedstawiając Markiza jako proto-postmodernistę wskazuję, że udało mu się wyrazić autentyczne tendencje współczesnej kultury zachodniej. Usiłując wyciągnąć ostateczne konsekwencje odejścia zachodniej kultury od chrześcijański tradycji moralnej oraz zasad integracji społecznej, Sade żywił przekonanie, że porzucenie metafizycznych idei powinno sprowadzić całą ludzką egzystencję do zmysłowego wymiaru życia. Współczesny rozwój pornografii oraz kultury masowej opartej na treściach erotycznych tworzy – analogicznie – wirtualny świat pożądania oraz nieustającej gry ze zmysłowością ludzką. Filozoficznym fundamentem tego rozwoju jest właśnie twórczość Markiza. Ostatecznie współczesna kultura ponowoczesna tworzy rzeczywistość społeczną, w której człowiek w sposób świadomy pozwala zmysłowości panować nad ideami – a nie odwrotnie.

DE

Im Aufsatz verfolge ich das Ziel, das Schaffen von Marquise de Sade aus dem Gesichtspunkt der Philosophie und Soziologie zu interpretieren. Der Text ist auch eine Polemik gegen die in Polen allgemein anerkannten Interpretationen des Schaffens von de Sade. Indem ich den Marquise als proto-postmodernen Autor darstelle, beabsichtige ich aufzuzeigen, dass es ihm gelungen ist, authentische Tendenzen der modernen westlichen Kultur zum Ausdruck zu bringen. Indem Sade versuchte, endgültige Konsequenzen aus der Abkehr der westlichen Kultur von der christlichen Moraltradition zu ziehen, hegte er die Überzeugung, dass die Abwendung von metaphysischen Ideen die ganze menschliche Existenz auf die sinnliche Dimension des Lebens reduzieren sollte. Analog dazu bildet gegenwärtig die Entwicklung der Pornographie und der auf erotischen Inhalten basierenden Massenkultur eine virtuelle Welt der Begierde und des ununterbrochenen Spiels mit menschlicher Sinnlichkeit. Die philosophische Grundlage dieser Entwicklung bildet ausgerechnet das Schaffen von Marquise. Letztendlich schafft die gegenwärtige postmoderne Kultur eine soziale Wirklichkeit, in der der Mensch auf bewusste Weise die Sinne über die Ideen herrschen lässt – und nicht umgekehrt.

EN

The aim of the present article is an interpretation of the works of Marquise de Sade from a philosophical and sociological point of view. The text also poses a polemic with the interpretations of Sade’s work, which are generally acclaimed in Poland. Introducing the Marquis as a proto-postmodernist, I will try to indicate that the he effectively managed to express the authentic tendencies of the contemporary Western culture. Trying to face the final consequences of the departure from the Christian traditions and principles of social integration, Sade believed that the departure from metaphysical ideas should limit the human life to its sensual dimension. Likewise, the contemporary expansion of pornography and the mass culture based on erotic content builds a virtual world of lust and a persisting game of human sensuality. The philosophical foundation of this development constitutes the work of de Sade. In conclusion, the contemporary postmodern Western culture creates a social reality in which human intentionally allows her/his senses to dominate ideas – and not vice versa.

Keywords

PL

Markiz de Sade; nowoczesność; ponowoczesność; chrześcijaństwo; dechrystianizacja; natura; wartości; popędy; erotyka; kultura; świat wirtualny

DE

Marquise de Sade; Moderne; Postmoderne; Christentum; Dechristianisierung; Natur; Werte; Triebe; Erotik; Kultur; virtuelle Welt

EN

Marquis de Sade; modernity; postmodernity; Christianity; dechristianisation; nature; values; drives; erotic; culture; virtual world

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2014
• Issue: 11

Dates

published

2014

online

2015-04-20

Contributors

author

Markus Lipowicz

References

• Banasiak B., Integralna potworność. Markiz de Sade. Filozofia libertynizmu, czyli konsekwencje „śmierci Boga”, Wydawnictwo Thesaurus, Łódź – Wrocław 2006.
• Banasiak B., Kim był Markiz de Sade?, http://bb.phf.org/teksty/ bb_kim_byl.pdf [dostęp: 07.07.2014].
• Banasiak B., Rozprawa o miłości, czyli niepowodzenie występku, http://sade. ph-f.org/historia_rozprawa [dostęp: 17.02.2014].
• Banasiak B., Matuszewski K., Sade – Filozofia zbrodni czy zbrodnia filozofii, [w:] D. A. F. de Sade, Powiedzieć wszystko, red. B. Banasiak, M. Bratuń, K. Matuszewski, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1991.
• Baudrillard J., Symulakry i symulacja, tum. S. Królak. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2005.
• Blanchot M., Fundamentalna nieprzyzwoitość, [w:] Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, red. W. Karpiński, Czytelnik, Warszawa 1974.
• de Beauvoir S., Soll man de Sade verbrennen? Drei Essays zur Moral des Existentialismus, Rowohlt Verlag, Reinbek bei Hamburg 2007.
• Derrida J., Pismo i różnica, tłum. K. Kłosiński, Wydawnictwo KR, Warszawa 2004.
• Funk R., Ich und Wir. Psychoanalyse des postmodernen Menschen, Deutscher Taschenbuch Verlag, München 2005.
• Gernert J., Generation Porno, Jugend, Sex, Internet, Fackelträger Verlag, Köln 2010.
• Grimm P., Rhein, S.; Müller, M., Porno im Web, Die Bedeutung sexualisierter Web-Inhalte in der Lebenswelt von Jugendlichen, VISTAS Verlag, Berlin 2010.
• Habermas J., Filozoficzny dyskurs nowoczesności, tłum. M. Łukasiewicz, TAiWPN Universitas, Kraków 2007.
• Heidegger M., Powiedzenie Nietzschego „Bóg umarł”, tłum. Jerzy Gierasimiuk, [w:] tenże, Drogi lasu, Fundacja Aletheia, Warszawa 1997.
• Horkheimer M., Adorno T., Dialektik der Aufklärung. Philosophische Fragmente, Fischer, Frankfurt am Main 2006.
• Kunczik M., Zipfel A., Gewalt und Medien: Ein Studienhandbuch, Böhlau UTB, Köln 2006.
• Lennig W., de Sade, Rowohlt Verlag, Reinbek bei Hamburg 2007.
• Lipowicz M., Socjologiczne implikacje filozofii Nietzschego: antychrześcijański charakter ponowoczesnych form uspołecznienia, „Kwartalnik Filozoficzny” 2012, tom XL, z.1.
• Lipowicz M., Czy „śmierć Boga” jest „śmiercią społeczeństwa”? Próba połączenia wybranych aspektów filozofii Fryderyka Nietzschego z filozofią i socjologią Georga Simmla, „Diametros” 2013, nr 38.
• Łojek J., Wiek Markiza de Sade. Szkice z historii obyczajów i literatury we Francji XVIII wieku, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1972.
• Matuszewski K., Sade. Msza okrucieństwa, Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
• Merten K., Gewalt durch Gewalt im Fernsehen?, Westdeutscher Verlag, Opladen/ Wiesbaden 1999.
• Nietzsche F., Antychrześcijanin. Przekleństwo chrześcijaństwa, Nomos, Kraków 1999.
• Nietzsche F., Ecce homo. Jak się stajemy tym, czym jesteśmy, tłum. G. Sowinski, Wydawnictwo A, Kraków 2002.
• Pastötter J., Erotic Home Entertainment und Zivilisationsprozess. Analyse des postindustriellen Phänomens der Hardcore-Pornographie, Deutscher Universitäts- Verlag, Wiesbaden 2003.
• Rorty R., Eine Kultur ohne Zentrum, Reclam, Stuttgart 2002.
• de Sade D. A. F., 120 Dni Sodomy, czyli szkoła libertynizmu, tłum, B. Banasiak, K. Matuszewski, Wydawnictwo SPACJA – Oficyna TOM, Warszawa- Wrocław 1992.
• Sade D. A. F. de, Dialog między księdzem a umierającym, [w:] D. A. F. de Sade, Dzieła zebrane. Apendyks, tłum. J. Łojek, D. Dąbrowski, Wydawnictw Impress Lublin, Lublin 2008.
• Sade D. A. F. de, Filozofia w buduarze, tłum. Mateusz Fabjanowski, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1989.
• Sade D. A. F. de, Francuzi, jeszcze jeden wysiłek, jeżeli chcecie stać się republikanami, [w:] Pisma polityczne, red. B. Banasiak, K. Matuszewski, P. Pieniążek, Wydawnictwo SPACJA, Warszawa 1997.
• Sade D. A. F. de, Julietta, powodzenie występku, [w:] tenże, Dzieła zebrane, Apendyks, tłum. J. Łojek, D. Dąbrowski, Wydawnictwo Impress Lublin, Lublin 2008.
• Sade D. A. F. de, Justyna, czyli nieszczęścia cnoty, tłum. Marek Bratuń, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
• de Sade D. A. F., La Philosophie dans le boudoir, Bookking International, Paris 1994.
• Safranski R., Nietzsche. Biografia myśli, tłum. D. Stroińska, Czytelnik, Warszawa 2003.
• Schmidt G. Das neue Der Die Das. Über die Modernisierung des Sexuellen, Psychosozial Verlag, Gießen 2005.
• Vattimo G., Koniec nowoczesności, tłum. M. Surma-Gawłowska, TAiWPN UNIVERSITAS, Kraków 2006.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2014.11.81