U progu dymisji. Wojewoda poleski Jan Krahelski wobec sytuacji na Polesiu w 1932 r.

• Authors: Piotr Cichoracki , Joanna Dufrat
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

In the Second Polish Republic, the culmination point of the huge economic crisis called the Great Depression occurred in 1932. The crisis affected particularly inhabitants of villages, including those dominated by national minorities in eastern provinces. One such region was Polesia. The aim of this text is to answer the question of how the situation of economic collapse was addressed by representatives of the state administration system, one of whom was Jan Krahelski – the Head of the Polesia Province in 1926–1932. At the end of his period in office, he often expressed his views on the condition of the province and the desirable means that could have reduced the consequences of the crisis. The text is based on archival materials acquired from archives of Poland, Belarus, and Russia. Krahelski was an advocate of moderate nationality policy. He refrained from the Polonisation of national minorities and tried not to escalate political repressions almost until the end of his period in office as Head of the province. The radicalisation of social moods combined with the deepening economic collapse forced him to revise his opinion about the methods of ensuring internal security. The analysis of the source materials, for which an important point of reference is also an armed rebellion that occurred on the borderland of the Kashirsky County [the Polesia Province] and the Kovel County [the Volhynia Province], suggests that administrative bodies in the eastern provinces could properly diagnose the general condition of the territory entrusted to them, but at the same time, they did not fully recognise its sources; therefore, they may have been surprised with the collapse of the order.

PL

Na 1932 r. przypadło w II Rzeczypospolitej Polskiej apogeum tzw. wielkiego kryzysu gospodarczego. Odbił się on zwłaszcza na położeniu mieszkańców wsi, także tej zdominowanej przez mniejszości narodowe w województwach wschodnich. Jednym z takich regionów było Polesie. Tekst poświęcony jest odpowiedzi na pytanie, jak w sytuacji załamania ekonomicznego reagowali przedstawiciele administracji państwowej, której przedstawicielem był również Jan Krahelski – wojewoda poleski w latach 1926–1932. Pod koniec okresu sprawowania urzędu niejednokrotnie artykułował on swoje poglądy na temat stanu województwa i pożądanych środków, które powinny zneutralizować skutki kryzysu. Tekst oparty jest o materiał archiwalny pozyskany z archiwów Polski, Białorusi i Rosji. Krahelski był zwolennikiem umiarkowanej polityki narodowościowej. Odżegnywał się od polonizacji mniejszości narodowych i niemal do końca sprawowania stanowiska wojewody starał się nie eskalować represji politycznych. Radykalizacja nastrojów społecznych związana z pogłębiającym się załamaniem ekonomicznym zmusiła go do rewizji stanowiska w kwestii metod zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego. Analiza materiału źródłowego, dla której ważnym punktem odniesienia jest również wystąpienie zbrojne do jakiego doszło w lecie 1932 r. na pograniczu powiatu koszyrskiego (województwo poleskie) i kowelskiego (województwo wołyńskie), wskazuje, że administracja w województwach wschodnich mogła właściwie diagnozować ogólny stan powierzonego jej terytorium, ale jednocześnie niedoskonale rozpoznać jego źródła, w efekcie czego mogła zostać zaskoczona załamaniem porządku.           

RU

На 1932 г. прыйшоўся ў II Рэчы Паспалітай апагей т.зв. вялікага эканамічнага крызісу. Гэта паўплывала на становішча жыхароў вёсак, у тым ліку ва ўсходніх ваяводствах, дзе пераважалі нацыянальныя меншасці. Адным з такіх рэгіёнаў было Палессе. Артыкул прысвечаны адказу на пытанне, як рэагавалі прадстаўнікі дзяржаўнага кіравання на сітуацыю эканамічнага крызісу, у тым ліку Ян Крагельскі – ваявода Палесся ў 1926–1932 гадах. У апошнія гады выканання паўнамоцтваў ён неаднаразова выказваў свае погляды на стан ваяводства і неабходныя меры, якія павінны нейтралізаваць наступствы крызісу. Тэкст заснаваны на архіўных матэрыялах, знойдзеных у архівах Польшчы, Беларусі і Расіі. Крагельскі быў прыхільнікам умеранай нацыянальнай палітыкі. Ён адмовіўся ад паланізацыі нацыянальных меншасцей і спрабаваў не ўзмацняць палітычныя рэпрэсіі да канца свайго тэрміну на пасадзе ваяводы. Радыкалізацыя настрояў у грамадстве, звязаная з паглыбленнем эканамічнага крызісу, прымусіла яго перагледзець сваю пазіцыю адносна метадаў забеспячэння ўнутранай бяспекі. Важным пунктам для вывучэння зыходнага матэрыялу з'яўляецца ўзброенае паўстанне, якое адбылося летам 1932 г. на мяжы Кошырскага павета [Палескага ваяводства] і Ковельскага павета [Валынскага ваяводства]. Праведзены аналіз  паказвае, што адміністрацыя ўсходніх ваяводстваў магла правільна ацаніць агульны стан падуладнай ёй тэрыторыі, але ў той жа час не магла дакладна распазнаць яго прычыны, у выніку чаго была захоплена знянацку парушэннем парадку.

Keywords

EN

Polesia; national minorities; Second Polish Republic; Great Depression; Jan Krahelski

PL

Polesie; mniejszości narodowe; II Rzeczypospolita; wielki kryzys; Jan Krahelski

RU

Палессе; нацыянальныя меншасці; II Рэч Паспалітая; вялікі крызіс; Ян Крагельскі

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Białorutenistyczne
• Year: 2020
• Volume: 14

Dates

published

2020

online

2020-12-15

Contributors

author

Piotr Cichoracki

author

Joanna Dufrat

References

• List of sources
• AAN – Polish Central Archives of Modern Records in Warsaw
• KWPPwB – Komenda Wojewódzka Policji Państwowej w Brześciu, reference code: 1.
• UWPol. – Urząd Wojewódzki Poleski, reference code: 39.
• UWWoł. – Urząd Wojewódzki Wołyński, reference code: 71.
• DABV – State Archive of the Brest Region
• f. 1, inv. 9, d. 2553.
• RGVA – Russian State Military Archive in Moscow
• ф. 464, inv. 2, d. 3.
• Śleszyński, Wojciech (preface and elaboration). (2014). Protokoły i raporty zebrań wojewodów i starostów – województwo poleskie, Kraków: Wydawnictwo Avalon.
• References
• Borka, Andrèj. (2007). Zakanadaǔčyâ asnovy dzejnascì admìnìstracyjnyh ulad peršaj ìnstancyì na tèrytoryì Zahodnâj Belarusì (1921–1939 gg.). Vesnìk GrDU ìmâ Ânkì Kupaly. Ser. 1, Gìstoryâ ì arhealogìâ. Fìlasofìâ. Palìtalogìâ, 1, pp. 13–19. [Борка, Андрэй. (2007). Заканадаўчыя асновы дзейнасці адміністрацыйных улад першай інстанцыі на тэрыторыі Заходняй Беларусі (1921–1939 гг.). Веснік ГрДУ імя Янкі Купалы. Сер. 1, Гісторыя і археалогія. Філасофія. Паліталогія, 1, c. 13–19].
• Chojnowski, Andrzej. (1979). Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Cichoracki Piotr. (2009). Droga ku anatemie. Wacław Kostek-Biernacki (1884–1957), Warszawa: Instytut Pamie̜ci Narodowej.
• Cichoracki, Piotr; Dufrat, Joanna; Mierzwa. Janusz. (2019). Oblicza buntu społecznego w II Rzeczypospolitej doby wielkiego kryzysu (1930–1935). Uwarunkowania skala konsekwencje, Kraków: Historia Iagellonica.
• Kęsik, Jan. Zaufany Komendanta. Henryk Józewski (1892–1981), Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
• Mędrzecki, Włodzimierz. (1988). Województwo wołyńskie 1921–1939. Elementy przemian cywilizacyjnych, społecznych i politycznych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Mierzwa, Janusz. Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej. Vol. 2 (in print).
• Mieszczankowski, Mieczysław. (1983). Rolnictwo II Rzeczypospolitej, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Obrębski, Józef. (2007). Studia etnosocjologiczne. Polesie, Anna Engelking (ed.), Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Zaporowski, Zbigniew. (2001). Wołyńskie Zjednoczenie Ukraińskie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.

Identifiers

DOI

10.17951/sb.2020.14.57-69