The Second World War and the Political-System Status of European Monarchs

• Authors: Maciej Rakowski
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The Second World War brought significant political changes to European monarchies. Immediately after the war, six kingdoms ceased to exist and became republics. This concerned Eastern European countries in the Soviet sphere of influence, as well as Italy, where Victor Emmanuel III had to pay for years of cooperation with the fascist regime. Before the outbreak of the war, at least three European monarchies had considerable power, holding the most important prerogatives in their hands: this was the case in Romania, Bulgaria and Albania. Such a political model failed to survive the war, as after 1945 the kings and princes of the Old Continent only “reigned, but did not rule” (only Louis II, Prince of Monaco kept a stronger position until the end of the 1950s). It used to happen during the war that in countries with an established parliamentary system the monarch played a greater role than during the years of peace (the most prominent example being Wilhelmina, the Queen of the Netherlands). The article also presents other issues important to the royal authority – the functioning of monarchs in exile, the threat to their lives, the exercise of sovereignty (usually only in a ceremonial capacity) over the armed forces, and abdications forced by the circumstances.

PL

Druga wojna światowa przyniosła europejskim monarchiom poważne zmiany ustrojowe. Bezpośrednio po wojnie sześć królestw przestało istnieć, stały się republikami. Dotyczyło to państw Europy Wschodniej, które znalazły się w radzieckiej strefie wpływów, a także Włoch, gdzie Wiktorowi Emanuelowi III przyszło zapłacić za lata współpracy z faszystami. Przed wybuchem wojny przynajmniej w trzech europejskich monarchiach władca posiadał istotną władzę, skupiając w swych rękach najważniejsze uprawnienia – tak było w Rumunii, Bułgarii i Albanii. Taki model ustrojowy nie przetrwał wojny, po 1945 r. królowie i książęta Starego Kontynentu jedynie „panowali, ale nie rządzili” (silniejszą pozycję do końca lat 50. zachował tylko panujący w Monako Ludwik II). W okresie wojny zdarzało się, że w państwach o ugruntowanym już systemie parlamentarnym władca odgrywał rolę większą niż w latach pokoju (najlepszym przykładem może być holenderska Wilhelmina). W artykule przedstawiono też inne zagadnienia ważne dla władzy królewskiej: funkcjonowanie monarchów na uchodźstwie, zagrożenie ich życia, wykonywanie – zazwyczaj jedynie reprezentacyjne – zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi, a także wymuszone okolicznościami abdykacje.

Keywords

EN

the Second World War; political changes; European monarchies; kingdoms; republics

PL

druga wojna światowa; zmiany ustrojowe; europejskie monarchie; królestwa; republiki

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Studia Iuridica Lublinensia
• Year: 2020
• Volume: 29
• Issue: 4

Dates

published

2020

online

2020-09-30

Contributors

author

Maciej Rakowski

References

• Andersson I., Dzieje Szwecji, Warszawa 1967.
• Balicki J., Bogucka M., Historia Holandii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
• Bartnicki A., Mantel-Niećko J., Historia Etiopii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
• Bereza-Jarociński A., Zarys dziejów Norwegii, Warszawa 1991.
• Biskupski K., Ustrój polityczny Belgii. Studium o różnicach między ustrojem konstytucyjnym a rzeczywistością, Toruń 1964.
• Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S., Historia Grecji, Kraków 2005.
• Bradford S., George VI, London 1989.
• Bradford S., The Reluctant King: The Life & Reign of George VI 1895–1952, New York 1989.
• Brzeziński A.M., Historia Monako, [in:] Historia małych krajów Europy: Andora, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Monako, San Marino, ed. J. Łaptos, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002.
• Clark M., Współczesne Włochy 1871–2006, Warszawa 2009.
• Czapliński W., Górski K., Historia Danii, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965.
• Czekalski T., Hauziński J., Leśny J., Historia Albanii, Wrocław 2009.
• Deletant D., Hitler’s Forgotten Ally: Ion Antonescu and His Regime, Romania 1940–44, New York 2006.
• Demel J., Historia Rumunii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
• Felczak W., Historia Węgier, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
• Felczak W., Wasilewski T., Historia Jugosławii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985.
• Garland A.N., McGaw Smyth H., Inwazja na Sycylię i kapitulacja Włoch, Oświęcim 2016.
• Gierowski J.A., Historia Włoch, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985.
• Głowacki A., Konstytucja Królestwa Holandii, Warszawa 1977.
• History of Romania: Compendium, eds. I.-A. Pop, I. Bolovan, Cluj-Napoca 2006.
• Howarth P., George VI: A New Biography, London 1987.
• Jureczko A., Wac E., Historia Liechtensteinu, [in:] Historia małych krajów Europy: Andora, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Monako, San Marino, ed. J. Łaptos, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002.
• Kersten A., Historia Szwecji, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
• Koryn A., Rumunia w polityce wielkich mocarstw 1944–1947, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1983.
• Koszel B., Albania w polityce międzynarodowej w latach 1922–1939, „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 1999, vol. 9/10.
• Koźbiał K., System polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków 2013.
• Kratkaya istoriya Rumynii. C drevneyshikh vremen do nashikh dney, ed. B.H. Binogradov, Moskva 1987.
• Lunde H.O., Bitwa o Norwegię 1940. Wyprzedzające uderzenie Hitlera, Wrocław 2011.
• Łaptos J., Historia Belgii, Wrocław–Warszawa–Kraków 1995.
• Łaptos J., Historia Luksemburga, [in:] Historia małych krajów Europy: Andora, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Monako, San Marino, ed. J. Łaptos, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002.
• Meysztowicz J., Czas przeszły dokonany. Wspomnienia ze służby w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w latach 1932–1939, Kraków 1939.
• Paunowski I., Monarchia przed sądem, Warszawa 1974.
• Procacci G., Historia Włochów, Warszawa 1983.
• Rakowski M., System parlamentarno-gabinetowy do I wojny światowej, Warszawa 2016.
• Rhodes James R., A Spirit Undaunted: The Political Role of George VI, London 1998.
• Śmigasiewicz M., System polityczny Księstwa Liechtenstein, „Studia nad Polityką” 1999, vol. 8.
• Tamelander M., Zetterling N., Inwazja na Norwegię 1940, Warszawa 2008.
• Tanty M., Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne, Warszawa 2003.
• Townsend P., The Last Emperor: Decline and Fall of the British Empire, London 1975.
• Wasilewski T., Historia Bułgarii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988.
• Witt A., Wybrane aspekty współpracy emigracyjnego rządu norweskiego z Wielką Brytanią w latach 1940–1943, [in:] E. Denkiewicz-Szczepaniak, Norwegia w pierwszej połowie XX wieku, Toruń 2004.
• Wojtyczek K., Wstęp, [in:] Konstytucja Księstwa Monako. Constitution de la Principauté de Monaco, ed. L. Garlicki, Warszawa 2012.

Identifiers

DOI

10.17951/sil.2020.29.4.251-278