Anatomia anegdoty

• Authors: Eliza Kącka

Title variants

EN

The Anatomy of Anecdote

Abstracts

EN

The anecdote is a borderline case of literature and literarily constructed living speech (parole). Its specific poetics, viewed from the “aspect” of literature, is arresting for its endurance (owed among others to the participation of unconscious factors). Meanwhile, from the “aspect” of fictional techniques, the anecdote shows itself as an element of rhetorical strategies. The anecdotal phrase would thus mean stepping beyond the strict rules of discursive communication towards imposition of suggestions. Namely, the anecdote is usually a veiled critical statement that acts subliminally. By combining components of information with sceptical intent it undermines this content. Its thrust is often directed against the lofty pretensions and pathos under which authority presents itself to the world. The anecdote brings the scintillation and duality of human motivation to the image of the world as a part of its unique strategy of subversion. Keywords

PL

Anegdota stanowi przypadek graniczny literatury oraz zorganizowanej literacko żywej mowy (parole). Zastanawia trwałość jej specyficznej poetyki, widzianej „od strony” literatury (zawdzięcza ją m.in. udziałowi czynników nieświadomych), „od strony” technik fikcji anegdota okazuje się natomiast elementem strategii retorycznych. Zwrot anegdotyczny oznaczałby tu wykroczenie poza ścisłe reguły komunikacji dyskursywnej i narzucania sugestii. Anegdota bowiem jest zwykle zawoalowaną wypowiedzią krytyczną, działającą podprogowo. Łączy składniki informacyjne z intencją sceptyczną, która owe treści podważa. Jej ostrze wymierzone jest często we wzniosłe pozory i patos, z jakimi prezentuje się światu autorytet. Wprowadza w obraz świata migotliwość i dwoistość motywacji ludzkich, co składa się na właściwą jej strategię przenicowań.

Keywords

EN

anecdote; anecdotal phrase; literature; rhetoric

PL

anegdota; zwrot anegdotyczny; literatura; retoryka

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2022
• Volume: 18
• Pages: 41-52

Dates

published

2022

Contributors

author

Eliza Kącka

• Uniwersytet Warszawski

References

• Abrams, Meyer Howard, Harpham, Geoffrey Galt. A Glossary of Literary Terms. Boston: Cengage Learning, 2012.
• Axer, Erwin. Sprawy teatralne. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966.
• Bojda, Wioletta. „Anegdota”. W: Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymo¬logia, red. Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki, 56–58. Gdańsk: słowo / obraz terytoria, 2018.
• Butor, Michel. „Krytyka i inwencja”. W: Michel Butor, Powieść jako poszukiwanie. Tłum. Joanna Guze. Warszawa: Czytelnik, 1971.
• Čapek, Karel. Marsjasz, czyli na marginesie literatury. Tłum. Halina Janaszek-Ivaničkowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981.
• Epstein, Lawrence. A Treasury of Jewish Anecdotes. New York: Jason Aronson Inc., 1989.
• Fineman, Joel. „The History of the Anecdote. Fiction and Fiction”. W: New Historicism, red. Harold A. Veeser. New York – London: Routledge, 1989.
• Freud, Sigmund. Dowcip i jego stosunek do nieświadomości. Tłum. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1993.
• Freud, Sigmund. Wstęp do psychoanalizy. Tłum. Salomea Kempnerówna, Witold Zaniewicki. War¬szawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
• Gallop, Jane. Anecdotal Theory. Durham: Duke University Press, 2002.
• Gomulicki, Juliusz Wiktor. Podróże po Szpargalii. Mieszaniny literacko-obyczajowe. Warszawa: Więź, 2010.
• Gouncourt, Edmund de, Goncourt, Juliusz de. Dziennik. Pamiętniki z życia literackiego. Wybór i tłum. Joanna Guze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988.
• Gossman, Lionel. „Anecdote and History”. History and Theory 42 (2003): 143–168.
• Grabowska-Kuniczuk, Agata. „(Roz)poznawanie anegdoty. Próba opisu zjawiska”. W: Żywioł słowa. Literatura i jej formy mówione, red. Janusz Maciejewski. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN: Fundacja Akademia Humanistyczna, 2007.
• Herodot, Dzieje, t. 1. Tłum. Seweryn Hammer. Warszawa: Czytelnik, 1954.
• Jarząbek-Wasyl, Dorota. „Pochwała anegdoty”, Teatr 9 (2016). Dostęp 22.06.2022. https://teatr¬-pismo.pl/5724-pochwala-anegdoty/.
• Kaleta, Roman. Sensacje z dawnych lat. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1974.
• Kijowski, Andrzej. „Podręcznik wielkości”. W: Andrzej Kijowski, Listopadowy wieczór. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
• Krzyżanowski, Julian. Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
• Kundera, Milan. Sztuka powieści. Tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: Czytelnik, 1991.
• Loth, Roman. Franciszka Fiszera anegdoty autobiograficzne. W: Żywioł słowa. Literatura i jej formy mówione, red. Janusz Maciejewski, 115–127. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN: Fun¬dacja Akademia Humanistyczna, 2007.
• Loth Roman, Na rogu świata i nieskończoności. Wspomnienia o Franciszku Fiszerze. Warszawa: Iskry, 2002.
• Loveless, Natalie S. „Reading with Knots. On Jane Gallop’s Anecdotal Theory”. Journal of the Jan van Eyck Circle for Lacanian Ideology Critique 4 (2011): 24–36.
• Misch, Georg. Geschichte der Autobiographie, t. 1., Frankfurt am Main: Verlag G. Schulte: Bulmke, 1949.
• Podziewska, Luiza. Ludowe opowiadania komiczne. Poetyka i antropologia. Wrocław: Polskie Towa¬rzystwo Ludoznawcze, 2010.
• „Rhodopis”. W: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, red. William Smith, t. 3, 632. Boston: C.C. Little and J. Brown, 1849.
• Sendyka, Roma, Anegdota i poetyki ‘New Historicim’. W: Zapisywanie historii. Literaturoznawstwo i historiografia, red. Włodzimierz Bolecki, Jerzy Madejski, 33–46. Warszawa: Fundacja „Cen¬trum Międzynarodowych Badań Polonistycznych”: Instytut Badań Literackich PAN, 2010.
• Sławiński, Janusz. „Anegdota”. W: Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień- -Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, 32. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1998.
• Stempowski, Jerzy. Listy. Wybór i red. Barbara Toruńczyk. Warszawa: Fundacja Zeszytów Lite¬rackich, 2000.
• Timoszewicz, Jerzy. Świstki teatralne wszystkie… i więcej. Red. Dorota Buchwald, Paweł Płoski, Marek Waszkiel. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2013.
• Trzynadlowski, Jan. Małe formy literackie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
• Wróblewski, Andrzej K. Uczeni w anegdocie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999.

Identifiers

DOI

10.18276/au.2022.1.18-04

Biblioteka Nauki

2148837