Udział Kościoła w propagandzie na rzecz Ziem Odzyskanych (1945-1949)

• Authors: Marta Cichocka

Abstracts

PL

Celem artykułu było ukazanie i ocena udziału Kościoła katolickiego w uprawianej w latach 1945-1949 propagandzie na rzecz Ziem Zachodnich i Północnych. Teza zaś brzmi: Kościół katolicki w Polsce odgrywał świadomą i celową rolę w procesach polonizacji Ziem Odzyskanych między innymi uprawiając na ich rzecz propagandę. W roku 1945 w interesie Polski i Kościoła leżało trwałe zintegrowanie Ziem Zachodnich i Północnych z resztą kraju. Jednym z elementów koniecznych do osiągnięcia tego celu był przyjazd na te ziemie Polaków, ich adaptacja, zaangażowanie w odbudowę i zagospodarowanie oraz pozostanie na stałe. W nie znające precedensu, przedsięwzięcie zaangażowano przede wszystkim siły państwowe, które miały doprowadzić do realizacji polityki faktów dokonanych prowadzonej przez Józefa Stalina. Zajęcie Ziem Zachodnich było wówczas zgodne z polską racją stanu, dlatego włączyły się w to dzieło również ośrodki naukowe i Kościół. Zaraz po wojnie rozpoczęto akcję propagandową na rzecz Ziem Odzyskanych skierowaną do Polaków z województw centralnych (by ułatwić im zaakceptowanie zmian granicznych), do mieszkańców Kresów Wschodnich (by nadać sens ich migracji na zachód) oraz do społeczeństwa tworzącego się na terenach poniemieckich (by pozostali i zaczęli utożsamiać się z nową małą ojczyznę). Propaganda uprawiana przez Kościół różniła się od tej stosowanej przez państwo i ośrodki naukowe głównie tym, że odwoływała się do haseł ponownej chrystianizacji tych, protestanckich dotąd ziem. Specyficzny pod tym względem był region Pomorza Zachodniego, najsłabiej powiązany historycznie z Polską i długo borykający się z próżnią osadniczą. Stąd propaganda była tu bardziej intensywna, wykorzystywano w niej lokalną prasę katolicką i kościelną (zwłaszcza: "Tygodnik Katolicki" oraz "Zarządzenia Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej"), która stanowi podstawowe źródło do badań poruszanego problemu. W roku 1949, wraz ze zmianą polityki władz państwowych, działalność propagandowa na rzecz Ziem Odzyskanych straciła na znaczeniu. Jest to również ważna cezura ze względu na możliwości funkcjonowania Kościoła, które zostały od tego roku poważnie ograniczone, również w zakresie uprawianej przezeń propagandy.

Keywords

EN

Regained Territories; propaganda of the Church; 1945–1949; ‘Tygodnik Katolicki’ [Catholic Weekly]; polonisation

PL

tzw. ziemie odzyskane; propaganda Kościoła; 1945–1949; „Tygodnik Katolicki”; polonizacja

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przegląd Zachodniopomorski
• Year: 2019
• Issue: 1
• Pages: 55-81

Dates

published

2019

Contributors

author

Marta Cichocka

• Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego

Identifiers

DOI

10.18276/pz.2019.1-03

Biblioteka Nauki

1591016