„Est Deus omnino simplex?” Prostota Boga w ujęciu św. Tomasza z Akwinu

• Authors: Bartłomiej Kołodziejczyk

Title variants

EN

„Est Deus Omnino Simplex?”: The Simplicity of God According to Thomas Aquinas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Doktryna Bożej prostoty przez wieki znajdowała się w sercu teologii chrześcijańskiej. W dojrzałej myśli św. Tomasza z Akwinu prostota zajmuje pośród Boskich atrybutów uprzywilejowane miejsce. Byt prosty - czy też całkowicie prosty - to taki, który nie posiada żadnych części czy składników. To, że Bóg jest całkowicie prosty, oznacza, że nie wykazuje On żadnego z siedmiu wyszczególnionych przez Tomasza (i jego zdaniem jedynych możliwych) złożeń. Argumenty, jakimi św. Tomasz uzasadnia tezę o Bożej prostocie, podzielić można na cztery typy, które nazwałem: argumentem z braku możności, argumentem z uprzedniości części wobec całości, argumentem z uprzedniego twórcy oraz argumentem z doskonałości. Wszystkie one za punkt wyjścia przyjmują utożsamienie Boga z pierwszą przyczyną wszystkich rzeczy. Dodają do tego charakterystyczne dla siebie przesłanki. Pierwszy - że pierwsza przyczyna nie posiada możności, a każdy byt złożony musi ją posiadać. Drugi - że wszystko, co złożone jest zależne od swoich części, a pierwsza przyczyna nie jest od niczego zależna. Trzeci - że wszystko, co złożone wymaga czynnika sprawczego lub wyjaśnienia, a pierwsza przyczyna go nie posiada. Czwarty - że pierwsza przyczyna jest bytem doskonale dobrym, a byt taki nie może być złożony. W świetle przeprowadzonych analiz pierwsze dwa rozumowania wydają się niezadowalające. Trzeci zaś dowód stanowi dobre uzasadnienie dla rozważanej tezy, a czwarty może służyć za dodatkowe, choć słabsze, jej uzasadnienie.

EN

Throughout the centuries, the doctrine of divine simplicity laid at the heart of Christian theology. In Thomas Aquinas’ mature thought, simplicity occupies a privileged place among other attributes of God. A simple (or completely) simple being is a being that does not consist of any parts or constituents. God’s being simple means that he does not exhibit any of the seven (and according to Aquinas the only possible) types of composition. The arguments that serve as the justification for this thesis can be divided into four groups which I labeled: the argument from the lack of potentiality, the argument from the priority of parts to the whole, the argument from the anterior maker and the argument from perfection. All of them begin with identifying God with the first cause of all things and add other premises that are specific to them. The first argument - that the first cause does not have potentiality and every composite being does have it. The second - that everything that is composite depends on it’s parts while the first cause is not dependent upon anything. The third - that every composite being needs a cause or explanation and the first cause has neither. The fourth - that the first cause is a perfectly good being and such a being cannot be composite. The analyses that were conducted show that the first two reasonings seem to be unsound. The third of the arguments provides a fine justification for the thesis in question. The fourth may serve as an additional, but weaker justification for it.  

Keywords

PL

prostota Boga; filozofia średniowieczna; atrybuty Boga; metafizyka składników; teologia filozoficzna; prostota Boga; filozofia średniowieczna; atrybuty Boga; metafizyka składników; teologia filozoficzna

EN

God’s simplicity; medieval philosophy; divine attributes; the metaphysics of constituents; philosophical theology

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 1
• Pages: 77-97

Dates

published

2020-03-30

Contributors

author

Bartłomiej Kołodziejczyk

• Jagiellonian University, Faculty of Philosophy, Department of Ontology

• https://orcid.org/0000-0001-6818-2056

References

• Arystoteles. Metafizyka. Przełożył Kazimierz Leśniak. W: idem, Dzieła wszystkie. T. 2. Warszawa: PWN, 1990.
• Brower, Jeffrey. „Matter, Form and Individuation”. W: The Oxford Handbook of Aquinas, red. Eleonore Stump i Brian Davies, 85–103. Oxford, New York: Oxford University Press, 2012.
• Hughes, Christopher. On a Complex Theory of a Simple God. Ithaca, London: Cornell University Press, 1989.
• O’Connor, Timothy. „‘This All Men Call God’”. Faith and Philosophy 21 (2004): 417–435.
• Piwowarczyk, Marek. Prostota Boga, w: Filozofia Boga. Część II. Odkrywanie Boga, red. Stanisław Janeczek i Anna Starościc. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2017.
• Przanowski, Mateusz. 2010. Wprowadzenie do kwestii VII: O prostocie Bożej istoty, w: św. Tomasz z Akwinu, Kwestie dyskutowane o mocy Boga. T. IV. (Ad Fontes, 17), red. Mateusz Przanowski OP i Jan Kiełbasa, 5–62 Kęty. Warszawa: Wydawnictwo Marek Derewiecki - Instytut Tomistyczny.
• Stump, Eleonore. Aquinas. London, New York: Routlege, 2003.
• Swinburne, Richard. The Christian God. New York: Oxford University Press, 1994.
• Tomasz z Akwinu, św. Byt i istota. Przełożył Władysław Seńko. (Ad Fontes, 10). Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2009.
• Tomasz z Akwinu, św. Kwestia o duszy. Przełożyli Zofia Włodek i Włodzimierz Zega. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1996.
• Tomasz z Akwinu, św. Kwestie dyskutowane o mocy Boga. Przełożyli Magdalena Bieniak-Nowak i in. (Ad Fontes, 17). T. IV: O prostocie Bożej istoty; O tym, co odwiecznie relacyjnie orzeka się o Bogu, red. Mateusz Przanowski OP i Jan Kiełbasa. Kęty, Warszawa: Wydawnictwo Marek Derewiecki - Instytut Tomistyczny, 2010.
• Tomasz z Akwinu, św. Summa contra gentiles: prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi. Przełożyli Zofia Włodek i Włodzimierz Zega. (Biblioteka Christianitas: najważniejsze książki chrześcijaństwa, 14). T. I. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W drodze”, 2003
• Tomasz z Akwinu, św. Traktat o Bogu. Summa teologii, kwestie 1–26. Przełożyła Gabriela Kurylewicz i in. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2001.
• Weigel, Peter. Aquinas on Simplicity: an Investigation into the Foundations of his Philosophical Theology. Bern: Peter Lang, 2008.
• Wolterstorff, Nicholas. „Divine simplicity”. Philosophical Perspectives 5: Philosophy of Religion 1991: 531–552.

Identifiers

DOI

10.18290/rf20681-4