Krytycyzm a polisemia, nieostrość i zależność kontekstowa

• Authors: Joanna Odrowąż-Sypniewska

Title variants

EN

Critical Thinking, Polysemy, Vagueness and Context Sensitivity

Abstracts

EN

In the paper I draw attention to the difficulties faced by someone who wants to put into practice the demands of criticism regarding linguistic precision. According to these postulates, one should speak unambiguously and precisely, and therefore avoid expressions that are ambiguous, vague and unstable in meaning. However, these postulates are much more difficult to satisfy than one might think, since significant doubts surround the very phenomena of ambiguity, context-sensitivity or vagueness. It seems that in order to teach others to avoid, for example, ambiguous statements, we should have an adequate characterization of ambiguity and be able to diagnose it properly. Meanwhile, the situation is incredibly confusing, and in the literature, whether philosophical or linguistic, there is no single established definition, or even consensus as to which expressions are ambiguous. Significant doubts have been raised regarding the proper characteristic of different kinds of ambiguity, such as homonymy and polysemy. There is also no consensus on how to distinguish polysemy from contextual dependence. Also in doubt is the characterization of vagueness and the proper classification of borderline cases of vague expressions. On the other hand, there is no doubt that most natural language expressions are polysemous, vague and context-dependent at the same time. What’s more, in many cases, these features are not defects of our language at all, but actually improve communication and enable us to convey content quickly. The postulate to avoid such expressions completely is simply unfeasible. However, being guided by the principles of criticism allows one to more easily see and avoid defects of linguistic correctness in those situations in which such defects hinder efficient communication.

PL

W artykule zwracam uwagę na trudności jakie napotyka ktoś, kto chce wcielać w życie postulaty krytycyzmu dotyczące precyzji językowej. Zgodnie z tymi postulatami powinno się mówić jednoznacznie i precyzyjnie, a zatem unikać wyrażeń wieloznacznych, nieostrych i chwiejnych znaczeniowo. Jednakże postulaty te jest znacznie trudniej spełnić niż mogłoby się wydawać, bowiem istotne wątpliwości dotyczą samych zjawisk niejasności, nieostrości czy wieloznaczności. Wydaje się, że chcąc nauczyć innych unikania na przykład wypowiedzi wieloznacznych, powinniśmy dysponować adekwatną charakterystyką wieloznaczności i potrafić ją właściwie diagnozować. Tymczasem, sytuacja jest niesamowicie zagmatwana i w literaturze czy to filozoficznej, czy językoznawczej, nie ma jednej ustalonej definicji, czy choćby zgody co do tego, które wyrażenia są wieloznaczne. Nie ma także zgody co do tego, w jaki sposób charakteryzować polisemię i jak odróżniać ją np. od zależności kontekstowej. Wątpliwości budzi także charakterystyka nieostrości i właściwego klasyfikowania przypadków granicznych wyrażeń nieostrych. Nie ma natomiast wątpliwości, że większość wyrażeń języka naturalnego jest i nieostra, i zależna od kontekstu, i jednocześnie polisemiczna. Co więcej w wielu wypadkach te cechy wcale nie są defektami naszego języka, a wręcz usprawniają komunikację i umożliwiają nam szybkie przekazanie treści. Postulat unikania tego rodzaju wyrażeń jest po prostu nierealizowalny. Kierowanie się zasadami krytycyzmu pozwala jednak na łatwiejsze dostrzeżenie i unikanie wadliwości i uchybień wobec poprawności językowej w tych sytuacjach, gdy takie wadliwości utrudniają sprawną komunikację.

Keywords

EN

context sensitivity; critical thinking; polysemy; vagueness

PL

krytycyzm; nieostrość; polisemia; zależność kontekstowa

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2023
• Volume: 71
• Issue: 2
• Pages: 315-334

Dates

published

2023

Contributors

author

Joanna Odrowąż-Sypniewska

• University of Warsaw

• https://orcid.org/0000000178385666

References

• Ajdukiewicz, Kazimierz. 1965. Logika pragmatyczna. PWN.
• Apresjan, Jurij D. 1974. „Regular Polysemy”. Linguistics 12 (142): 5–32.
• Asher, Nicolas. 2011. Lexical Meaning in Context: A Web of Words. Cambridge: Cambridge University Press.
• Carston, Robyn. 2019. „Ad Hoc Concepts, Polysemy and the Lexicon”. W: Relevance, Pragmatics and Interpretation, red. Kate Scott, Billy Clark i Robyn Carston, 150–162. Cambridge: Cambridge University Press.
• Carston, Robyn. 2020. Polysemy and Sense Conventions. Mind & Language 2020:1–26.
• Czelakowska, Anna. 2022. „Polisemia systematyczna i współpredykacja”. LingVaria 17 (2): 29–48.
• Devitt, Michael. 2021. „Semantic Polysemy and Psycholinquistics”. Mind & Language 36:134–157.
• Égré, Paul, i Jérémy Zehr. 2018. „Are Gaps Preferred to Gluts? A Closer Look at Borderline Contradictions”. W: The Semantics of Gradability, Vagueness, and Scale Structure, red. Elena Castroviejo, Louise McNally i Galit Weidman Sassoon, 25–58. Cham: Springer.
• Falkum, Ingrid L., i Agustin Vicente, A. 2015. „Polysemy: Current Perspectives and Approaches”. Lingua 157:1–16.
• Haukioja, Jussi, Mons Nyquist i Jussi Jylkkä. 2021. „Reports from Twin Earth: Both Deep Structure and Appearance Determine the Reference of Natural Kind Terms. Mind & Language 36 (3): 377–403.
• Jylkkä, J. Railo, i Jussi Haukioja. 2009. „Psychological Essentialism and Semantic Externalism: Evidence for Externalism in Lay Speakers’ Language Use”. Philosophical Psychology 22 (1):37–60.
• Kleszcz, Ryszard. 2021. „Logika a krytyczne myślenie”. W: Logika, metafilozofia, wszechmoc. Siedem studiów filozoficznych, 13–36. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Levinson, Stephen C. 2000. Presumptive Meanings. Cambridge, MA: MIT Press.
• Liebesman, David, i Ofra Magidor. 2017. „Copredication and Property Inheritance”. Philosophical Issues 27:131–166.
• Moldovan, Andrei. 2021. Descriptions and Tests for Polysemy. Axiomathes 31:229–249.
• Pinillos, Ángel. 2015. „Ambiguity and Referential Machinery”. W: Advances in Experimental Philosophy of Language, red. Jussi Haukioja, 139–56. London: Bloomsbury Academic.
• Przełęcki, Marian. 1958/1993. „W sprawie terminów nieostrych”. Filozofia Nauki, nr 2–3: 79–83.
• Pustejovsky, James. 1995. The Generative Lexicon. Cambridge: MIT Press.
• Recanati, François. 2010. Truth-Conditional Pragmatics. Reprint. Oxford: Clarendon Press.
• Recanati, François. 2017. „Contextualism and Polysemy”. Dialectica 71 (3): 379–397.
• Shapiro, Stewart. 2003. „Vagueness and Conversation”. W: Liars and Heaps, red. Jeffrey C. Beall, 39–72. Oxford: Oxford University Press.
• Shapiro, Stewart. 2006. Vagueness in Context. Oxford: Oxford University Press.
• Travis, Charles. 1997. „Pragmatics”. W: A Companion to the Philosophy of Language, red. Bob Hale i Crispin Wright, 87–106. Blackwell.
• Vicente, Agustin. 2015. „The Green Leaves and the Expert: Polysemy and Truth-Conditional Variability”. Lingua 157:54–65.
• Vicente, Agustin, i Ingrid Falkum. „Polysemy”. W: Oxford Research Encyclopedias. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199384655.013.325.
• Viebahn, Emanuel. 2018. „Ambiguity and Zeugma”. Pacific Philosophical Quarterly 99:749–762.
• Viebahn, Emanuel. 2022. „Copredication, Polysemy and Context-Sensitivity”. Inquiry 65 (8): 1066–1082.
• Viebahn, Emanuel, i Barbara Vetter. 2016. „How Many Meanings for ‘May’? The Case for Modal Polysemy”. Philosophers’ Imprint 16 (10): 1–26.
• Williamson, Timothy. 1994. Vagueness. London: Routledge.
• Williamson, Timothy. 2005. „Knowledge, Context and the Agent’s Point of View”. W: Contextualism in Philosophy: Knowledge, Meaning and Truth, red. Gerhard Preyer i Georg Peter, 91–114. Oxford: Oxford University Press.
• Ziółkowski, Adrian, i Tomasz Zyglewicz. (w druku). „Truth-Conditional Variability of Color Ascriptions: Context-Sensitivity of Adjectives or Nouns?” W: Oxford Studies in Experimental Philosophy, red. Joshua Knobe i Shaun Nichols, t. 5. Oxford: Oxford University Press.

Identifiers

DOI

10.18290/rf237102.16

Biblioteka Nauki

31232781