W niewoli u Kościeja Nieśmiertelnego albo „samotność silnych kobiet”: studium treści rosyjskiej bajki „Maria Moriewna”

• Authors: Małgorzata Abassy

Title variants

EN

Enslaved by Koshchey the Immortal, or “the Loneliness of the Strong Women”: the Universal Wisdom of Russian Tale

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem analiz artykułu jest wzajemna zależność kobiety i mężczyzny w cyklu przemiany: od samotności do związku małżeńskiego. Za punkt odniesienia posłużyła postać Kościeja Nieśmiertelnego, podstawowego zaś materiału źródłowego dostarczyły teksty kultury, w których Kościej się pojawia. Centrum rozważań stanowi „silna kobieta”, utożsamiana z archetypem wojowniczki. Za reprezentatywną postać przyjęto Marię Moriewnę z bajki o tym samym tytule. Postawiono następujące hipotezy badawcze:1. Kobieca tęsknota za mężczyzną stanowi swoistego rodzaju „zew”, prowokujący pojawienie się antagonisty – Kościeja.2. „Silna kobieta” ma niektóre z cech Kościeja: gotowość do walki i bezpośredniej konfrontacji, umiejętność polegania na sobie, brak litości dla pokonanych.3. Właściwym partnerem „silnej kobiety” jest mężczyzna „dobry i głupi”. Analizy odsłoniły binarne pary zachowań kobiety i mężczyzny, konieczne do tego, by cykl rozwoju obydwojga się dopełnił: czekanie Marii Moriewny i brak pośpiechu ze strony Iwana, prośba o radę kierowana przez Iwana do Baby Jagi i poznawanie sekretu Kościeja przez Marię, budowanie siły u Iwana i rezygnacja z siły u Marii. Wysnute wnioski odsłoniły dalsze perspektywy badawcze, takie jak:– Analiza fenomenu samotności „silnej kobiety”, zniewolonej przez cechy reprezentowane archetypową postacią Kościeja, w ujęciu filozoficznym i namysł nad wertykalnym kierunkiem ludzkich dążeń.– Porównanie treści bajek jako utworów literackich z treściami filmów fabularnych, z naciskiem na formę przekazu i typ relacji między nadawcą a odbiorcą.

EN

Koshchey the Immortal, one of main personages of Russian tales, is a negative character. Nevertheless, he plays a positive role in the heroes’ journey in life. In this paper, special attention is devoted to female heroes. The following hypotheses are presented:1. A woman’s yearning for a man constitutes the type of situation in which Koshchey the Immortal appears. It is the kind of call that provokes the antagonist to appear.2. A strong woman is the one who carries some of the Koshchey’s qualities within her, such as an eagerness to fight and for face-to-face confrontations. She often represents a warrior type.3. A simple but good man is the ideal partner for the woman who gets enslaved by Koshchey. Two kinds of enslavement are distinguished: that in which she is physically taken, and that where she carries Koshchey “inside of her” and manifests this in her behaviour. A woman alone is not able to break free.

Keywords

PL

bajka rosyjska; feminizm; kultura; rytuały inicjacyjne; bajka rosyjska; feminizm; kultura; rytuały inicjacyjne

EN

Russian tale; feminism; culture; initiation rituals

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 7
• Pages: 21-36

Dates

published

2020-08-13

Contributors

author

Małgorzata Abassy

• Jagiellonian University in Krakow, Faculty of International and Political Studies

• https://orcid.org/0000-0002-9294-6156

References

• Frazer, James. The Golden Bough: A Study in Magic and Religion. McMillan, 1890.
• Gadacz, Tadeusz. O umiejętności życia. Wydawnictwo „Znak”, 2002.
• Genepp, Arnold. Obrzędy przejścia. Przeł. Beata Biały, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2006.
• Jung, Carl. Über die Archetypen des kollektiven Unbewußten. Fischer Taschenbuch Verlag, 1983.
• Pajor, Kazimierz. Psychologia archetypów Junga. Wydawnictwo Psychologii i Kultury „Eneteia”, 2004.
• Wosien, Maria. The Russian Folk-Tale: Some Structural and Thematic Aspects. Verlag Otto Sagner, 1969.
• Vedfelt, Ole. Kobiecość w mężczyźnie. Przeł. Piotr Billig. Wydawnictwo Psychologii i Kultury „Eneteia”, 2004.
• Аникин, Владимир. Русская народная сказка. „Просвещение”, 1977 [Anikin, Vladimir. Russkaya narodnaya skazka. „Prosveshcheniye”, 1977].
• Аникин, Владимир. Русское устное народное творчество. Издательство „Высшая школа”, 2000 [Anikin, Vladimir. Russkoye ustnoye narodnoye tvorchestvo. Izdatel’stvo „Vysshaya shkola”, 2000].
• Афанасьев, Александр. Поэтические воззренияя славян на природу: опыт сравнительного изучения славянских преданий и верований в связи с мифическими сказаниями других родственных народов. В трех томах, т. 1. „Современный писатель”, 1995 [Afanas’ev, Aleksandr. Poeticheskiye vozzreniyaya slavyan na prirodu: opyt sravnitel’nogo izucheniya slavyanskikh predaniy i verovaniy v svyazi s mificheskimi skazaniyami drugikh rodstvennykh narodov. V trekh tomakh, t. 1. „Sovremennyy pisatel’”, 1995].
• Виноградова, Людмила. „Та вода, которая…” Признаковое пространство культуры, ред. Светлана Толстая, Индрик, 2002 [Vinogradova, Lyudmila. „Ta voda, kotoraya…” Priznakovoye prostranstvo kul’tury, red. Svetlana Tolstaya, Indrik, 2002].
• Лулудова, Eлена. „Русские народные сказки и их архетипические cоставляющие”. Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований, nr 8, cz. 4, 2015, ss. 803-807 [Luludova, Elena. „Russkiye narodnyye skazki i ikh arkhetipicheskiye sostavlyayushchiye”. Mezhdunarodnyy zhurnal prikladnykh i fundamental’nykh issledovaniy, nr 8, ch. 4, 2015, pp. 803-807], applied-research.ru/ru/article/view?id=7245. Dostęp 1.03.2020.
• Мелетинский, Елеазар. Избранные статьи. Воспоминания. Издательство „РГГУ”, 1998 [Meletinskiy, Eleazar. Izbrannyye stat’i. Vospominaniya. Izdatel’stvo „RGGU”, 1998].
• Новиков, Николай. Образы восточнославянской волшебной сказки. „Наука”, 1974 [Novikov, Nikolay. Obrazy vostochnoslavyanskoy volshebnoy skazki. „Nauka”, 1974].
• Пропп, Владимир. Исторические корни волшебной сказки. „Лабиринт”, 1998 [Propp, Vladimir. Istoricheskiye korni volshebnoy skazki. „Labirint”, 1998].
• Пропп, Владимир. Морфология сказки. „ACADEMIA”, 1928 [Propp, Vladimir. Morfologiya skazki. „ACADEMIA”, 1928].
• Романова, Нелли. Женское одиночество. Вариант типологизации. [Romanova, Nelli. Zhenskoye odinochestvo. Variant tipologizatsii], cyberleninka.ru/article/v/zhenskoe-odinochestvo- variant-tipologizatsii. Dostęp 1.03.2020.
• Русский демонологический словарь. Cоставила Новичкова Татьяна. „Петербургский писатель”, 1995 [Russkij demonologicheskiy slovar’. Sostavila Novichkova Tat’yana, „Peterburgskiy pisatel’”, 1995].
• Рыбаков, Борис. Древняя Русь: сказания, былины, летописи. „Лабиринт”, 1963 [Rybakov, Boris. Drevnyaya Rus': skazaniya, byliny, letopisi. „Labirint”, 1963].
• Топорков, Андрей Л. Теория мифа в русской филологической науке ХХ века. Индрик, 1997 [Toporkov, Andrey L. Teoriya mifa v russkoy filologicheskoy nauke XX veka. Indrik, 1997].

Identifiers

DOI

10.18290/rh20687-2