Jak w bibliotece Gustawa Herlinga-Grudzińskiego znalazła się partytura opery Il Prigioniero Luigiego Dallapiccoli?

• Authors: Lech Dzierżanowski

Title variants

EN

How did the Score for Luigi Dallapicolla’s Il Prigioniero Find Its Way to the Library of Gustaw Herling-Grudziński?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje epizod dotyczący współpracy dwóch wybitnych twórców emigracyjnych: kompozytora Romana Palestra i pisarza Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, który o mały włos nie doprowadził do powstania wspólnego dzieła – opery opartej na opowiadaniu Grudzińskiego Wieża z muzyką Palestra. Punktem wyjścia jest fakt istnienia w bibliotece Herlinga partytury opery Luigi Dallapiccoli – Il Prigioniero. W rozwikłaniu zagadki, skąd w zbiorach pisarza znalazła się ta właśnie partytura, pomocna okazuje się korespondencja obu twórców. Po krótkiej charakterystyce  perypetii życiowych i drogi twórczej obu artystów w momencie rozpoczęcia znajomości, autor przechodzi do zainteresowań operowych Palestra: przedstawia pokrótce historię niedokończonej opery Żywe kamienie, a także cytuje fragmenty jego korespondencji z różnymi pisarzami dotyczącymi poszukiwania odpowiedniego libretta operowego. Po rozpatrzeniu wielu różnych propozycji okazuje się, że najatrakcyjniejszym dla kompozytora materiałem jest opowiadanie Grudzińskiego Wieża, oczywiście po odpowiedniej adaptacji na libretto. To właśnie w tym celu, za sugestią Palestra, Herling kupuje partyturę, która do dziś zachowała się w jego bibliotece. Duży cytat z jego listu jest dowodem, jak daleko obaj twórcy zaangażowali się w potencjalną współpracę. Jednak ostatecznie do niej nie doszło. Autor opisuje perypetie tego projektu, próbując dociec, jakie ostateczne przyczyny sprawiły, że tandem twórczy Grudziński–Palester ostatecznie nie zaistniał. Wspomina też dalsze, również niezrealizowane plany operowe obu emigracyjnych twórców.

EN

In this article I would like to show an episode of the colaboration of two eminant polish exile artists: composer Roman Palester and writer Gustaw Herling-Grudziński, which could lead (but finally didn’t) to the creation of unique piece of art.: an opera based on Grudzinski’s short novel The tower with Palester music. The starting point of the story is the attempt to explain how the score of Luigi Dallapiccola’ s opera Il Prigioniero found its way to writer’s library. The solution of this riddle is to be found in the letters of both artists. After short characteristic of lives and artistic road of both artists in the moment they meet, author go to the operetic fascinations of Palester: presents very shortly the history of unfinished opera The Living Stones, and also quotes the fragments of Palester’s letters to various writers concerning looking for the appriotriate libretto. In the end, after many propositions, it turns out that the best material for the composer is Grudziński’s The Tower short novel, which only needed some adaptations. And it was exactly beccause of ths, with the suggestion of Palester, Herling bought the score of Prigioniero, which now we can find in writer’s library. The long fragment of Grudziński’s letter, shows us, how deeply both artist were involved in this project. Finally the project failed. The rest of the artickle describes the furter history of this project, trying to  to find out why the fantastic artistic duet Grudzinski–Palester finally  never came to being. At the end we look through some further  project of colaboration of both exiles, which also failed.

Keywords

PL

opera XX wieku; Roman Palester; Gustaw Herling-Grudziński; epistolografia emigracyjna; opera XX wieku; Roman Palester; Gustaw Herling-Grudziński; epistolografia emigracyjna

EN

twentieth-century opera; Roman Palester; Gustaw Herling-Grudziński; emigration correspondence

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2021
• Volume: 69
• Issue: 1
• Pages: 139-154

Dates

published

2021-02-11

Contributors

author

Lech Dzierżanowski

References

• Archiwum Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w Neapolu, sygn. 53 [ArGHG]
• Listy Romana Palestra do Gustawa Herlinga-Grudzińskiego
• Archiwum Kompozytorów Polskich Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (zbiory nieopracowane) [ArKP]
• Listy Gustawa Herlinga-Grudzińskiego do Romana Palestra
• Biblioteka Polska w Paryżu (zbiory nieopracowane, nr akcesji 7221/1-2) [BPP]
• List Romana Palestra do Kazimierza Wierzyńskiego z 19 listopada 1955
• Biblioteka Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Inwentarz, oprac. Dorota Fortuna, Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską, 2019.
• Helman, Zofia. Roman Palester. Twórca i dzieło. Musica Iagiellonica, 1999.
• Herling-Grudziński, Gustaw. Dziennik pisany nocą, t. III. Wydawnictwo Literackie, 2012.
• Kudelski, Zdzisław. Gustaw Herling Grudziński i „Kultura” paryska. Fakty – historia – świadectwa. Towarzystwo Naukowe KUL, 2013.
• „Listy Romana Palestra do Jerzego Stempowskiego”. Wiadomości Kulturalne, nr 11, 1994, s. 22.
• Muzeum Literatury w Warszawie, sygn. 667, t. XII [ML]
• List Romana Palestra do Stanisława Balińskiego z 19 listopada 1955
• Palester, Roman. Słuch absolutny. Niedokończona autobiografia i listy z lat wojny. Wstęp i oprac. Zofia Helman, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2017.
• Wejs-Milewska, Violetta. Radio Wolna Europa na emigracyjnych szlakach pisarzy. Gustaw Herling-Grudziński, Tadeusz Nowakowski, Roman Palester, Czesław Straszewicz, Tymon Terlecki. Arcana, 2007.

Identifiers

DOI

10.18290/rh21691-9