Lira korbowa – instrument zapomniany? Współczesna praktyka rekonstrukcji i budowania instrumentów w pracowni lutniczej Stanisława Nogaja

• Authors: Tomasz Rokosz

Title variants

EN

The Hurdy Gurdy – A Forgotten Instrument? The Contemporary Practice of Reconstructing and Manufacturing Instruments in the Luthier Workshop of Stanisław Nogaj

Abstracts

EN

This article explores the issue of the contemporary manufacture of the hurdy gurdy. The author focuses on instruments built by Stanisław Nogaj from Stara Wieś, a pupil of Stanisław Wyżykowski from Haczów. For a detailed description and analysis, a specimen built in 2004 was chosen – a model of a lyre guitar which is itself a copy of a traditional (beggars’) hurdy-gurdy in the collection of the Seweryn Udziela Ethnographic Museum in Kraków. The material basis for this research was mainly field interviews conducted by the author in Stanisław Nogaj’s workshop in 2021, and photographic documentation. The construction, the innovations applied, and the general idea of creating the instrument are described in detail.

PL

W artykule poruszona została problematyka współczesnego wytwórstwa liry korbowej. W polu zainteresowań autora znalazły się instrumenty budowane przez Stanisława Nogaja ze Starej Wsi – ucznia Stanisława Wyżykowskiego z Haczowa. Do szczegółowego opisu i analizy wybrano egzemplarz zbudowany w 2004 r. – model liry gitarowej. Był on kopią liry dziadowskiej, pozostającej w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Podstawą materiałową dla niniejszych badań były głównie źródła wywołane – wywiady terenowe przeprowadzone przez autora osobiście w pracowni S. Nogaja w 2021 r. oraz zebrana dokumentacja fotograficzna. Szczegółowo opisano budowę, zastosowane innowacje i ogólną ideę powstania analizowanego instrumentu.

Keywords

PL

lira korbowa; lira dziadowska; rekonstrukcja instrumentu muzycznego; innowacje; Stanisław Nogaj; Stanisław Wyżykowski

EN

hurdy-gurdy; beggars’ hurdy-gurdy; reconstruction of musical instrument; innovations; Stanisław Nogaj; Stanisław Wyżykowski

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2021
• Volume: 69
• Issue: 12
• Pages: 153-168

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Rokosz

• John Paul II Catholic University of Lublin

• https://orcid.org/0000000166666196

References

• Bednarska-Kopeć, Anna. Lira jako polski instrument ludowy. Jej dzieje, budowa, repertuar. Studium historyczno-folklorystyczne. Uniwersytet Wrocławski, 1979. Niepublikowana rozprawa doktorska.
• Bednarska-Kopeć, Anna. „Z przeszłości liry korbowej w Polsce”. Polskie instrumenty ludowe. Studia folklorystyczne, red. Adolf Dygacz, Alojzy Kopoczek, Uniwersytet Śląski, 1981, ss. 29-57.
• Dahlig, Piotr. „Lirnik jako postać mediacyjna między ziemią a niebem”. Traditional Musical Cultures in Central-eastern Europe. Ecclesiastical and Folk Transmission, red. Piotr Dahlig, Uniwersytet Warszawski (Instytut Muzykologii), Instytut Sztuki PAN, 2009, ss. 415-428.
• Grochowski, Piotr. Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach. Wydawnictwo Naukowe UMK, 2009.
• Grochowski, Piotr. „Polscy dziadowie i ukraińscy lirnicy. Fakty, stereotypy i perspektywy badawcze”. Piotr Grochowski, Jarmark tradycji. Studia i szkice folklorystyczne, Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016, ss. 165-179.
• Iwaszkiewicz, Jarosław. Podróże do Polski. Alfa, 1987.
• Kononenko, Natalie. Ukrainian Minstrels: And the Blind Shall Sing. M. E. Sharpe, 1998.
• Kuraś, Ferdynand. Przez ciernie żywota. A. Gmachowski, 1925.
• Lirnytski pisni z Polissya. Materialy do vyvchennya lirnyts’koyi tradytsiyi. Zapysy vporyadkuvannya i prymitky Oleksiya Oshurkevycha, notni pryklady Yuriya Rybaka, 2002 [Лірницькі пісні з Полісся. Матеріали до вивчення лірницької традиції. Записи впорядкування і примітки Олексія Ошуркевича, нотні приклади Юрія Рибака, 2002], www.conservatory.lviv.ua/wp-content/uploads/2016/07/pblk-6_lirnycki-pisni.pdf. Dostęp 22.01.2021.
• Michajłowa, Katia. „Dziad wędrowny jako postać mediacyjna w kulturze ludowej Słowian”. Fascynacje folklorystyczne. Księga poświęcona pamięci Heleny Kapełuś, red. Anna Engelking, Agade, 2002, ss. 101-108.
• Michajłowa, Katia. Dziad wędrowny w kulturze ludowej Słowian. Tłum. Hanna Karpińska, Oficyna Naukowa, 2010.
• Przerembski, Zbigniew Jerzy. „Innowacje w budowie liry korbowej w Polsce”. Muzyka, nr 3-4, 1993, ss. 91-104.
• Przerembski, Zbigniew Jerzy. „Z dziejów praktyki lirniczej na ziemiach Rzeczypospolitej”. Muzyka, nr 3, 1996, ss. 95-107.
• Stanisław Nogaj. Pracownia Liry Korbowej, www.lirakorbowa.com. Dostęp 28.01.2021.
• „Warsztaty pieśni lirniczych oraz gry na lirze korbowej”. MuzykaTradycyjna.pl, www.muzykatradycyjna.pl/pl/kalendarz/warsztaty-piesni-lirniczych-oraz-gry-na-lirze-korbowej. Dostęp 29.01.2021.
• Wyżykowski, Stanisław. Lirnik z Haczowa. Nonparel, 2000.

Identifiers

DOI

10.18290/rh216912-10

Biblioteka Nauki

45643898