Шляхта западного края в политике российской империи во второй половине XIX века: Леопольд Валицкий и его имение Озёры

• Authors: Svetlana Mulina , Aleksandr Radiuk

Title variants

RU

Шляхта западного края в политике российской империи во второй половине XIX века: Леопольд Валицкий и его имение Озёры

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Szlachta zachodniego kraju w polityce imperium rosyjskiego w drugiej połowie XIX wieku: Leopold Walicki i jego majątek Jeziory W artykule analizowana jest polityka caratu wobec uprzywilejowanej grupy społecznej ziem zabranych na przykładzie biografii ziemianina Leopolda Walickiego z guberni grodzieńskiej. Jego życiowa droga była zdeterminowana przez sytuację polityczną w kraju i złączona z losem jego majątku Jeziory. Podobnie jak większość drobnego ziemiaństwa, Walicki na początku swojej kariery realizował się w służbie państwowej i dopiero po otrzymaniu spadku znacząco zmienił się jego status bytowy. Rozlegle dobra, rodzinne skarby, wpływ na lokalną społeczność – wszystko złożyło się na to, że jego osobą szczególnie interesowały się władze rosyjskie. Mimo że był osobą apolityczną, Leopold został skazany za udział w powstaniu styczniowym i zesłany do guberni irkuckiej, a jego majątek skonfiskowano. Proces przejęcia Jezior przez skarb państwa świadczył o tym, że zmiana formy własności łączyła się ze wzrostem korupcji i różnych nadużyć ze strony cywilnej i wojskowej administracji carskiej. W wyniku konfiskaty i sekwestracji majątków uczestników powstania wiele tych gospodarstw zostało zrujnowanych. Шляхта западного края в политике российской империи во второй половине XIX века: Леопольд Валицкий и его имение Озёры В статье рассматривается политика царизма по отношению к привилегированному сословию Западного края на примере биографии помещика Гродненской губернии Леопольда Валицкого. Его судьба формировалась под влиянием политической обстановки в регионе и была тесно связана с судьбой имения Озёры. Сначала Валицкий реализовывал жизненный путь типичного безземельного шляхтича, зарабатывающего канцелярской работой, и только после получения наследства стал влиятельной личностью в Гродненской губернии. Большое имение, обширные родственные связи, влияние на местное население – все это способствовало повышенному вниманию властей к фигуре Валицкого. Будучи далеким от политики, он был осужден за участие в восстании 1863 г. и сослан на поселение в Иркутскую губернию. Судьба конфискованного у Валицкого имения Озеры показывает, что передел земельной собственности в Западном крае в пользу русского землевладения сопровождался ростом злоупотреблений чиновничества и хищнических амбиций местной бюрократической верхушки. В результате масштабной акции по секвестированию и конфискации имений местной шляхты, многие земельные владения пришли в упадок.

RU

В статье рассматривается политика царизма по отношению к привилегированному сословию Западного края на примере биографии помещика Гродненской губернии Леопольда Валицкого. Его судьба формировалась под влиянием политической обстановки в регионе и была тесно связана с судьбой имения Озёры. Сначала Валицкий реализовывал жизненный путь типичного безземельного шляхтича, зарабатывающего канцелярской работой, и только после получения наследства стал влиятельной личностью в Гродненской губернии. Большое имение, обширные родственные связи, влияние на местное население – все это способствовало повышенному вниманию властей к фигуре Валицкого. Будучи далеким от политики, он был осужден за участие в восстании 1863 г. и сослан на поселение в Иркутскую губернию. Судьба конфискованного у Валицкого имения Озеры показывает, что передел земельной собственности в Западном крае в пользу русского землевладения сопровождался ростом злоупотреблений чиновничества и хищнических амбиций местной бюрократической верхушки. В результате масштабной акции по секвестированию и конфискации имений местной шляхты, многие земельные владения пришли в упадок.

EN

The article deals with the tsarist’s policy towards nobility of Empire’s Western region on the example of the landlord Leopold Valitski from Grodno governorate. His fate was determined by the political situation in the region and closely intermingled with the fate of his estate Oziory. Valitski, as the majority of landless nobility, started his career as a clerk and only after coming into fortune had become an authoritative person in Grodno governorate. Large estate, broad circle of kin relations, high position in local society – all these factors made Leopold an object of particular attention of Russian authorities. Being absolutely apolitical he has been convicted of participating in uprising of 1863 and exiled into Siberia. The authors in slightly details investigate Oziory confiscation process and come to the conclusion that private property seizure by the government was followed by corruption and robbing of many estates by civil and military administration. In the result of wide scale sequestration and confiscation local gentry property lots of estates fell into decline.

Keywords

PL

zesłanie syberyjskie; powstanie styczniowe; szlachta; Leopold Walicki; polityka rosyjska na terenie ziem zabranych; majątek Jeziory; zesłanie syberyjskie; powstanie styczniowe; szlachta; Leopold Walicki; polityka rosyjska na terenie ziem zabranych; majątek Jeziory

EN

Siberian exile; uprising of 1863; gentry; Leopold Valitski; Russian policy in Western region; estate Oziory

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2021
• Volume: 69
• Issue: 2
• Pages: 79-103

Dates

published

2021-03-19

Contributors

author

Svetlana Mulina

• Omsk F. M. Dostoevsky State University, Russia

• https://orcid.org/0000-0002-4149-0291

author

Aleksandr Radiuk

• European Humanities Univesrsity, Belarus

• https://orcid.org/0000-0001-5148-2642

References

• Anfimov, Andrej Matveevich. Krupnoe pomeshhich’e hozjajstvo Evropejskoj Rossii (konec XIX – nachale XX veka). Moskva: Izd-vo “Nauka” 1969 [Анфимов, Андрей Матвеевич. Крупное помещичье хозяйство Европейской России (конец XIX – начале ХХ века). Москва: «Изд-во Наука», 1969].
• Bulgarin, Faddej Venediktovich. Vospominanija Faddeja Bulgarina: Otryvki iz vidennogo, slyshannogo i ispytannogo v zhizni, [v 6 ch.], ch. 1-2. SPb.: tip. Eduarda Pracza, 1846 [Булгарин, Фаддей Венедиктович. Воспоминания Фаддея Булгарина: Отрывки из виденного, слышанного и испытанного в жизни, [в 6 ч.], ч. 1-2. СПб.: тип. Эдуарда Праца, 1846].
• Daszkiewicz, Piotr, Samojlik Tomasz, Krasińska Małgorzata. „Leopold Walicki’s Experiments on Cross-Breeding European Bison with Cattle in the Context of 19th century Biological Sciences”. Историко-биологические исследования 4, № 1 (2012): 33-40 [Istoriko-biologicheskie issledovaniya 4, nr 1 (2012): 33-40].
• Fedoruk, Anatolij Tarasovich. Starinnye usad’by Grodnenshhiny: Berestovickij rajon, Volkovysskij rajon, Voronovskij rajon, Grodnenskij rajon, Djatlovskij rajon, Zel’venskij rajon, Iv’evskij rajon. Minsk, 2014 [Федорук, Анатолий Тарасович. Старинные усадьбы Гродненщины: Берестовицкий район, Волковысский район, Вороновский район, Гродненский район, Дятловский район, Зельвенский район, Ивьевский район. Минск, 2014].
• Genlis de, Stéphanie Félicité. Cudowny szafir czyli Talizman szczęścia: powiastka wschodnia, przeł. i oprac. J. Raźny, aneksem opatrzył W. Pusz. Łódź: Oficyna Wydawnicza Tercja, 2008.
• Grodnenskie gubernskie vedomosti 1906 [Гродненские губернские ведомости 1906].
• Kowkiel, Lilia. Prywatne księgozbiory na Grodzieńszczyźnie w pierwszej połowie XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2005.
• Kuczyński, Antoni. Syberia. 400 lat polskiej diaspory. Wrocław: Atla 2, 1998.
• Matraś, Stanisław. Podróż do Syberii po moskiewskich etapach w 1863 i 1864 roku, oprac. i wstępem opatrzył E. Niebelski. Lublin: Werset, 2008.
• Moje wspomnienia w Massalanach spisane. Pamiętniki Jana ordynata Bispinga 1842–1892, oprac. J.Z. Pająk, J. Szczepański. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2017.
• Pamiętnik wygnańca z roku 1863. Spisał z własnych przeżyć (Lucjan) Zawistowski, tekst oprac., wstępem i przypisami opatrzyli W. i M. Wójcikowie, przedmowa W. Caban. Kielce: Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2015.
• Powstanie styczniowe i zesłańcy syberyjscy. Katalog fotografii ze zbiorów Muzeum Historycznego m.st. Warszawy. Część II. Zesłańcy syberyjscy, oprac. E. Kamińska. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2005.
• Ruzvel’t, Priscilla. Zhizn’ v russkoj usad’be: opyt social’noj i kul’turnoj istorii, per. s angl. N.A. Voznesenskogo, A.V. Voznesenskogo. SPb.: Kolo, 2008 [Рузвельт, Присцилла. Жизнь в русской усадьбе: опыт социальной и культурной истории, пер. с англ. Н.А. Вознесенского, А.В. Вознесенского. СПб.: Коло, 2008].
• Samusik, Andrej Fiodaravič. Hraf Michal Valicki – ajčynny kaliekcyjanier i miecenat druhoj palovy XVIII – pieršaj čverci XIX st.”. V Hrodna i hrodziency: dzieviać stahoddziaŭ historyi (da 880-hoddzia horada): materyjaly Mižnar, navuk. kanf., Hrodna, 10-11 kras. 2008 h., navuk. red. I.P. Kreń, 416-420. Hrodna: HrDU, 2008 [Самусiк, Андрэй Фёдаравіч. „Граф Мiхал Валіцкі – айчынны калекцыянер i мецэнат другой паловы XVIII – першай чвэрцi XIX ст.”. В Гродна і гродзенцы: дзевяць стагоддзяў гісторыі (да 880-годдзя горада): матэрыялы Міжнар, навук. канф., Гродна, 10-11 крас. 2008 г., навук. рэд. І.П. Крэнь, 416-420. Гродна: ГрДУ, 2008].
• Sorkina, Ina. Miastečki Bielarusi ŭ kancy XVIII – pieršaj palovie XIX st. Viĺnia: Euurapeiiski humanitarny universitet, 2010 [Соркіна, Іна. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII – першай палове ХІХ ст. Вільня: Еўрапейскі гуманітарны універсітэт, 2010].
• Strzyżewski, Wojciech. „Wstęp”. W Szlachta europejska w strukturach lokalnych XVI–XVIII wieku, red. nauk. M. Konopnicka, J. Kuczer, W. Strzyżewski. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2010.
• Syberyjska Korespondencja zesłańców postyczniowych (1864–1866): „Po drodze życia wstąpić przed śmiercią do Polski”, wybór, oprac., wstęp W. Caban, S.A. Mulina. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2018.
• Śliwowska, Wiktoria. Syberia w życiu i pamięci Gieysztorów – zesłańców postyczniowych: Wilno – Sybir – Wiatka – Warszawa. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2000.
• Wspomnienia: Nowogródek, więzienie – wygnanie. Przez Edwarda Pawłowicza. Lwów: Drukarnia E. Winiarza, 1887.
• Zanevskij, Sergej Viktaravich. „Shljahetskij rod Valickih v istorii Grodno”. V Hrodna i hrodziency: dzieviać stahoddziaŭ historyi (da 880-hoddzia horada): materyjaly Mižnar. navuk. kanf., Hrodna, 10-11 kras. 2008 h., navuk. red. I.P. Kreń, 420-425. Hrodna: HrDU, 2008 [Заневский, Сергей Виктаравич. „Шляхетский род Валицких в истории Гродно”. В Гродна і гродзенцы: дзевяць стагоддзяў гісторыі (да 880-годдзя горада): матэрыялы Міжнар, навук. канф., Гродна, 10 11 крас. 2008 г., навук. рэд. І.П. Крэнь, 420-425. Гродна: ГрДУ, 2008].

Identifiers

DOI

10.18290/rh21692-4