Śpiewy kalwaryjskie funkcjonujące w tradycji pisanej i ustnej w Kalwarii Zebrzydowskiej i w Kalwarii Pacławskiej w kontekście ich percepcji w wybranych parafiach południowo-wschodniej Polski

• Authors: Kinga Strycharz-Bogacz

Title variants

EN

Calvarian Singing in the Written and Oral Tradition in Kalwaria Zebrzydowska and Kalwaria Pacławska in the Context of Their Perception in Selected Parishes of South-Eastern Poland

Abstracts

EN

The aim of this article is to characterise the Calvarian singing in the written and oral tradition in Kalwaria Zebrzydowska and Kalwaria Pacławska in the context of their perception in selected parishes of south-eastern Poland. Pilgrimages to these Calvaries fostered the development of local singing. A comparative analysis has shown that, by coming into contact with the distinctiveness of pilgrimage performances, local singing became susceptible to their influence, and thanks to the perception of those believers visiting the Calvaries, such local singing spread to other regions of the country. The repertoire practised by pilgrims in their parishes was combined with local religious songs, becoming known as “Calvarian singing,” with rich melodies and content (we can also find contrafacta among them). The audio collection of the Music Archive of Religious Folklore of KUL contains recordings of 47 incipits of Calvarian singing from south-eastern Poland. Research has proved that, as a documented oral tradition, they show a variability (i.e. various types of transformations of their songbook notations) which is often regionally determined. Calvarian songbooks confirm the coexistence of written and oral traditions. It has been shown that songbook notation is identical to the oral tradition and it is merely a printed source functioning in parallel with the practice of this repertoire.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka śpiewów kalwaryjskich funkcjonujących w tradycji pisanej i ustnej w Kalwarii Zebrzydowskiej i Kalwarii Pacławskiej w kontekście ich percepcji w wybranych parafiach południowo-wschodniej Polski. Pielgrzymowanie na te Kalwarie sprzyjało rozwojowi lokalnych śpiewów. Ich analiza porównawcza wykazała, że stykając się z odmiennością pątniczych wykonań ulegały ich wpływowi, a dzięki percepcji przez wiernych nawiedzających Kalwarie tutejsze śpiewy rozprzestrzeniały się w innych regionach kraju. Repertuar wykonywany przez pielgrzymów w ich parafiach łącząc się z lokalnymi pieśniami zyskał określenie „śpiewy kalwaryjskie”. Bogactwo ich melodii i treści jest olbrzymie, wśród nich spotykamy też kontrafaktury. Zbiory foniczne Archiwum Muzycznego Folkloru Religijnego KUL zawierają nagrania 47 incipitów śpiewów kalwaryjskich z południowo-wschodniej Polski. Badania dowiodły, że jako udokumentowana tradycja ustna ulegają wariabilności czyli różnego typu przekształceniom ich zapisów śpiewnikowych, często uwarunkowanym regionalnie. Śpiewniki kalwaryjskie potwierdzają współistnienie tradycji pisanej i ustnej. Wykazano, że zapis śpiewnikowy jest zarówno identyczny w stosunku do tradycji ustnej, jak i stanowi jedynie wydane drukiem źródło funkcjonujące równolegle do praktyki wykonawczej tego repertuaru.

Keywords

PL

śpiewy kalwaryjskie; kalwarie; ludowy kult pasyjny; wariabilność; regionalne uwarunkowania wykonawcze

EN

Calvarian singing; Calvaries; folk passion cult; variability; regional performance determinants

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2022
• Volume: 70
• Issue: 12
• Pages: 53-67

Dates

published

2022

Contributors

author

Kinga Strycharz-Bogacz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

• https://orcid.org/000000015199578X

References

• Adamowski, Jan. Kategoria przestrzeni w folklorze. Studium etnolingwistyczne. Wydawnictwo UMCS, 1999.
• Barcik, Józef Symeon. Kalwaria Pacławska. Cieszyńska Drukarnia Wydawnicza, 1985.
• Bartkowski, Bolesław. „Badanie żywej tradycji polskich pieśni religijnych a hymnologia”. Materiały X Ogólnopolskiej Konferencji Muzykologicznej (Katowice, 10-12.XII.1976 r.), Zeszyty Naukowe PWSM w Katowicach, 1978, ss. 90-99.
• Bartkowski, Bolesław. „Przedmiot badań i źródła etnografii muzycznej”. Muzyka, nr 3, 1977, ss. 77-85.
• Bartkowski, Bolesław. Polskie śpiewy religijne w żywej tradycji. Style i formy. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987.
• Bilska-Wodecka, Elżbieta. Kalwarie europejskie. Analiza struktury, typów i genezy. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, 2003.
• Bystroń, Jan Stanisław. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce w. XVI-XVIII, t. 1. Nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, 1960.
• Chadam, Augustyn. „O kalwaryjskich pieśniach”. Śpiewnik Kalwaryjski, wyd. III. Wydawnictwo Calvarianum, 1984, ss. 31-39.
• Górni, Stanisław. „Nabożeństwo dróżkowe”. Pielgrzym Kalwaryjski, nr 34, 2008, ss. 8-10.
• Grochowski, Piotr. „Polskie pieśni pielgrzymkowe i kalwaryjskie”. Łódzkie Studia Etnograficzne, t. 55, 2016, ss. 23-45.
• Kałwa, Dobrochna. „Polska doby rozbiorów i międzywojenna”. Obyczaje w Polsce, red. Andrzej Chwalba, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ss. 221-336.
• Kopczyńska-Jaworska, Bronisława, i Wanda Paprocka. „Przekazy kultury w społeczności wiejskiej”. Etnografia polski. Przemiany kultury ludowej, t. 2, red. Maria Biernacka, Maria Frankowska i Wanda Paprocka, Ossolineum. Wydawnictwo PAN, 1981, ss. 371-389.
• Kopeć, Jerzy Józef CP. „Kalwaria Zebrzydowska jako Nowa Jerozolima”. Kalwaria Zebrzydowska, Polska Jerozolima skarbem Kościoła i Narodu Polskiego, red. Czesław Gniecki, Wydawnictwo Calvarianum, 2002, ss. 153-176.
• Krąpiec, Albert OP. „Od Ks. Rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”. Polskie śpiewy religijne społeczności katolickich. Studia i materiały, t. I, red. naukowa Bolesław Bartkowski, współpraca Karol Mrowiec i Jan Stęszewski, Towarzystwo Naukowe KUL, 1990, ss. 7-8.
• Obruśnik, Andrzej Efrem. „Kalwaria Leżajska”. Peregrinus Cracoviensis, z. 7, 1999, ss. 73-85.
• Prusowski, Wojciech. „Współczesny ruch pątniczy do Sanktuarium Matki Bożej Licheńskiej”. Peregrinus Cracoviensis, z. 17, 2006, ss. 149-162.
• Sołjan, Izabela. „Kalwaria Zebrzydowska na tle innych ośrodków pielgrzymkowych w Karpatach Polskich”. Peregrinus Cracoviensis, z. 2, 1995, ss. 77-90.
• Strycharz-Bogacz, Kinga. „Józef Jasek z Milówki jako wybitny śpiewak i depozytariusz lokalnej religijnej tradycji muzycznej”. Muzyka, nr 2, 2021, ss. 141-161.
• Świerczek, Edmund. „Kalwaria jako polska Jerozolima”. Peregrinus Cracoviensis, z. 2, 1995, ss. 27-37.
• Wyczawski, Hieronim Eugeniusz. Kalwaria Zebrzydowska. Historia Klasztoru Bernardynów i kalwaryjskich dróżek. Wydawnictwo Calvarianum, 2006.
• Zoła, Antoni. „Problem autentyczności żywej tradycji ludowych śpiewów religijnych w Polsce”. Współczesna polska religijna kultura muzyczna jako przedmiot badań muzykologii, red. Bolesław Bartkowski, Stanisław Dąbek i Antoni Zoła. Redakcja Wydawnictw KUL, 1992, ss. 85-89.
• Zoła, Antoni. Melodyka ludowych śpiewów religijnych w Polsce. Wydawnictwo Polihymnia, 2003.
• Żerańska-Kominek, Sławomira. Muzyka w kulturze. Wprowadzenie do etnomuzykologii. Wydawnictwa UW, 1995.

Identifiers

DOI

10.18290/rh227012.4

Biblioteka Nauki

31341651