Zeg het met vis! Nederlandse en Poolse vis-metaforen en hun taalbeeld van de wereld

• Authors: Beata Popławska

Title variants

EN

Say It with Fish! Dutch and Polish Fish Metaphors and Their Linguistic Picture of the World

PL

Jak ryba w wodzie! Niderlandzkie i polskie metafory ichtiologiczne i oparty na nich językowy obraz świata

Abstracts

PL

Motyw ichtiologiczny obecny jest zarówno w literaturze, mitologii czy religii, jak i we frazeologii. Morze od zawsze było miejscem spotkań ludzi z różnych miejsc i kultur, mówiących różnymi językami, dlatego też język ludzi morza był uważany za międzynarodowy. Z tego względu wyrażenia z motywem ryby jako zbiór stanowią ciekawy przedmiot badań. W pierwszej części artykułu streszczono historię kontaktów polsko-niderlandzkich pod kątem rybołówstwa. Następnie przedstawiono zebrane metafory ichtiologiczne w języku polskim i niderlandzkim. Autorka dokonała porównania niderlandzkich i polskich metafor z rybami/stworzeniami wodnymi, aby określić, w jakim stopniu metafora ichtiologiczna zakorzeniona jest w tych językach oraz co można odkryć w podobieństwach i różnicach. Ponadto przeanalizowano koncepcję językowego obrazu świata w oparciu o metafory z gatunkami ryb wspólnymi dla obu języków.

EN

The theme of fish is present in literature, mythology, religion and also in phraseology. The sea has always been a meeting place for different peoples who spoke different languages. That is why the language of seagoing people has always been international. For this reason, expressions with a fish motif would seem to be an interesting research set. The first part of this article presents the history of Polish and Dutch maritime connections. The next part of the article presents collected ichthyological metaphors in both Polish and Dutch. The author then compares Dutch and Polish metaphors with fish/water creatures to see to what extent the ichthyological metaphor is rooted in these languages, and what similarities and differences can be discovered. Furthermore, the concept of a linguistic worldview based on metaphors with fish species common to both languages is analysed.

NL

Het vissenthema komt zowel in de literatuur, mythologie, religie als ook in de fraseologie voor. De zee is een ontmoetingsplaats geweest voor verschillende volkeren die verschillende talen spraken. Daarom is de taal van de zee altijd internationaal geweest. Uitdrukkingen met een ichthyologisch motief lijken dus een interessante onderzoeksmateriaal te vormen. In het eerste deel van het artikel wordt de geschiedenis van de Pools-Nederlandse contacten samengevat met betrekking tot de visserij. Het volgende deel van het artikel bevat verzamelde ichthyologische metaforen voor het Pools en het Nederlands. Vervolgens vergelijkt de auteur de Nederlandse en Poolse metaforen met vissen/waterdieren om te kunnen zien hoeverre de vismetafoor geworteld is in het Nederlands en Pools en wat er kan worden ontdekt in de overeenkomsten en verschillen. Tot slot wordt er het taalbeeld van de wereld geanalyseerd op basis van de metaforen met vissoorten die beide talen gemeen hebben.

Keywords

PL

frazeologia; metafora; niderlandzkie i polskie wyrażenia z rybami/stworzeniami wodnymi; językowy obraz świata

EN

phraseology; metaphor; Dutch and Polish expressions with fish/sea creatures; linguistic worldview

NL

fraseologie; metafoor; Nederlandse en Poolse uitdrukkingen met vis/waterdieren; het taalbeeld van de wereld

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2022
• Volume: 70
• Issue: 5 Zeszyt specjalny
• Pages: 129-141

Dates

published

2022

Contributors

author

Beata Popławska

• John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000000301962378

References

• Bąba, Stanisław. Podręczny słownik frazeologiczny języka polskiego. PWN, 1996.
• Beelen, Hans, e.a. Seeman. Maritiem woordenboek van Wigardus à Winschooten. Walburg Pers, 2011.
• Berns, Jan. We zien wel waar het schip strandt. Zee- en scheepvaartstermen in het dagelijks taalgebruik. BZZTôH, 1991.
• Huizinga, Albertus, en Agave Kruijssen. Huizinga’s spreekwoorden en gezegden: herkomst, verklaring en vergelijking met Frans, Duits, Engels. Tirion, 1994-1997.
• Jutte, Jos. Spreekwoorden en zegswijzen ontleend aan het zeewezen, de scheepvaart en de vischvangst. Rotterdam: Jutte, 1914.
• Kowalska-Szubert, Agata. Polder, lakmus en kordzik. Nederlandse lexicale ontleningen in het hedendaagse Pools. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2013.
• Lennep, Jacob van. Zeemans-woordenboek. Amsterdam: Gebroeders Binger, 1856.
• Mikołajczuk, Barbara, en Dagmara Płaza-Opacka. Miasto z morza. Gdynia w II Rzeczypospolitej. Muzeum miasta Gdyni, 1992.
• Muldner-Nieckowski, Piotr. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Bertelsmann Media – Świat, 2003.
• Rak, Maciej. ‘Na bezrybiu i rak ryba. Językowo-kulturowy obraz raka w polszczyźnie’. Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury, vol. 29, 2017, pp. 149-169.
• Szerszunowicz, Joanna. ‘Językowy obraz ryb we frazeologii polskiej i włoskiej (ujęcie komparatywne)’. Wyraz i zdanie w językach słowiańskich. Opis, konfrontacja, przekład, geredigeerd door Michał Sarnowski en Włodzimierz Wysoczański, 5e ed., Uniwersytet Wrocławski, 2005, pp. 361-369.
• Sijs, Nicoline van der. Geleend en uitgeleend. Nederlandse woorden in andere talen en andersom. Contact, 1998.
• Sijs, Nicoline van der. Klein uitleenwoordenboek. Sdu, 2006.
• Sijs, Nicoline van der. Nederlandse woorden wereldwijd. Sdu, 2010.
• Skorupka, Stanisław. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Dln. 1-2, Wiedza Powszechna, 1999.
• Stoett, Frederik August. Nederlandse spreekwoorden en gezegden verklaard en vergeleken met die in het Frans, Duits en Engels. 10e druk, Thieme, 1981.
• Thijssen, Lucia. Polska i Niderlandy 1000 lat kontaktów. Walburg Pers, 2003.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, geredigeerd door Stanisław Dubisz, PWN, 2003.
• Van Dale Groot Uitdrukkingenwoordenboek: Verklaring en herkomst van moderne uitdrukkingen, geredigeerd door Hans de Groot. Van Dale Lexicografie, 2006.
• Van Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse Taal, geredigeerd door Ton den Boom en Ruud Hendrickx, 15e herziene druk, Van Dale Uitgevers, 2015.
• Zgółkowa, Halina. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny t. 1–50. Wydawnictwo Kurpisz, 1994-2005.

Identifiers

DOI

10.18290/rh22705sp-8

Biblioteka Nauki

31342737