Звезда, свастика, крест: Идеологические и нравственные коллизии в военной прозе Бориса Ширяева

• Authors: Alexei Lyubomudrov

Title variants

EN

The Star, the Swastika and the Cross: Ideological and Ethical Collisions in the War Prose of Boris Shiryayev

PL

Gwiazda, swastyka, krzyż: kolizje ideologiczne i etyczne w wojennej prozie Borisa Szyriajewa

Abstracts

PL

Artykuł jest poświęcony ideologicznym i moralnym kolizjom w powieściach rosyjskiego pisarza emigranta Borysa Szyriajewa (1889-1959), a konkretnie w tekstach Овечья лужа (Owcza sadzawka) i Кудеяров дуб (Kudejarowy dąb), które są poświęcone życiu ludzi na terenach okupowanych przez hitlerowców. Celem tej pracy jest wyjaśnienie konfliktu między moralnością chrześcijańską, patriotyzmem a państwem totalitarnym. Kluczowe wątki obu powieści nawiązują do bolesnych aspektów historii: kolaboracji, ruchu partyzanckiego, podziemnych organizacji sowieckiej i antybolszewickiej. Powieści Szyriajewa ilustrują, jak konfrontacja ludzi podzielonych przez rewolucję doprowadza do wojny domowej, która rozwinęła się w czasie wojny światowej. Badane są również różne aspekty artystycznego światopoglądu Szyriajewa. Artykuł ukazuje punkty zbieżne i odstępstwa między jego „rosyjskim chrześcijaństwem” a doktryną ewangeliczną. Rozważany jest również ważny dla autora motyw „świętej zemsty” i jej związek z ludową legendą o Kudejarze.

EN

This article is devoted to the collisions of morals in stories by the Russian emigrant writer Boris Shiryayev (1889-1959), specifically Sheep’s Puddle and Kudeyar’s Oak. They are dedicated to the life of the people in those territories which were occupied by the Nazis. The purpose of this work is to clarify the conflict between Christian morality, patriotism and the totalitarian state. The key plot lines of both works are related to painful aspects of history: collaborationism, the partisan movement, the underground Soviet and anti-Bolshevik organisations. Shiryayev’s works illustrate how the confrontation among people split by the Revolution resulted in a civil war that unfolded within the World War itself. Various aspects of Shiryayev’s artistic worldview are also investigated. The article shows the points of coincidence and deviation between his “Russian Christianity” and the Gospel doctrine. The motive of “holy revenge” and its connection with the folk legend of Kudeyar is also considered.

RU

Рассматриваются нравственные коллизии повестей писателя русского зарубежья Бориса Ширяева (1889-1959) Овечья лужа и Кудеяров дуб, посвященных жизни народа на оккупированной нацистами территории. Цель работы – исследовать конфликт между христианской моралью, патриотизмом и тоталитарным государством. Узловые сюжетные линии своих книг прозаик связывает с болевыми точками истории: коллаборционизм, партизанское движение, подпольные советские и антибольшевистские организации. Творчество Ширяева может служить исторической иллюстрацией того, как противостояние в расколотом революцией народе вылилось в беспощадную гражданскую войну, развернувшуюся внутри войны мировой. Исследуются также аспекты художественного мировоззрения Ширяева, показаны точки соприкосновения и отталкивания его «русского христианства» и евангельского вероучения. Проанализирован важный для автора мотив «святой мести» и его связь с фольклорной легендой о Кудеяре.

Keywords

PL

Boris Szyriajew; proza wojenna; etyka chrześcijańska; okupacja hitlerowska; kolizja wyboru moralnego

EN

Boris Shiryayev; war prose; ethics of Christianity; Nazi occupation; collision of moral choice

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2022
• Volume: 70
• Issue: 7
• Pages: 275-288

Dates

published

2022

Contributors

author

Alexei Lyubomudrov

• Institute of Russian Literature (Pushkin House) at the Russian Academy of Sciences, Russia

• https://orcid.org/0000000243516774

References

• Agenosov, Vladimir Veniaminovich. «Literatura ‘vtoroi volny’ russkoi emigratsii.» Sotsial'nye i gumanitarnye nauki. Otechestvennaya literatura. Referativnyi zhurnal. Seriya 7. Literaturovedenie, no. 4, 1996, ss. 136-154 [Агеносов, Владимир Вениаминович. «Литература ‘второй волны’ русской эмиграции.» Социальные и гуманитарные науки. Отечественная литература. Реферативный журнал. Серия 7. Литературоведение, no. 4, 1996, сс. 136-154].
• Grigor'ev, Igor' Nikolaevich. Pered Rossiei. Stikhi i proza. Sam Poligrafist, 2014 [Григорьев, Игорь Николаевич. Перед Россией. Стихи и проза. Сам Полиграфист, 2014].
• Mel'nik, Vladimir Ivanovich. «Poema N. A. Nekrasova “Komu na Rusi zhit' khorosho” v rakurse khristianskoi problematiki.» [Мельник, Владимир Иванович. «Поэма Н.А. Некрасова “Кому на Руси жить хорошо” в ракурсе христианской проблематики.»], portal-slovo.ru/ philology/37131.php?element_id=37131. Доступ 26.08.2021.
• Shiryayev, Boris Nikolaevich. Brillianty i bulyzhniki: stat'i o russkoi literature, red. A.G. Vlasenko, M.G. Talalai. Aleteiya, 2016 [Ширяев, Борис Николаевич. Бриллианты и булыжники: статьи о русской литературе, ред. А.Г. Власенко, М.Г. Талалай. Алетейя, 2016].
• Shiryayev, Boris Nikolaevich. Kudeyarov dub: Povesti i rasskazy, red. M.G. Talalay; sost. A.G. Vlasenko, M.G. Talalay. OOO «Poligraf», 2016 [Ширяев, Борис Николаевич. Кудеяров дуб: Повести и рассказы, ред. М.Г. Талалай; сост. А.Г. Власенко, М.Г. Талалай. ООО «Полиграф», 2016].
• Shiryayev, Boris Nikolayevich. Neugasimaya lampada. Stolitsa, 1991 [Ширяев, Борис Николаевич. Неугасимая лампада. Столица, 1991].
• Silova, Svetlana Vladimirovna. Pravoslavnaya tserkov' v Belorussii v gody Velikoi Otechestvennoi voiny (1941–1945 gg .). GrGU, 2003 [Силова, Светлана Владимировна. Православная церковь в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны (1941–1945 гг .). ГрГУ, 2003].

Identifiers

DOI

10.18290/rh22707.18

Biblioteka Nauki

31342720