Poemat o śmierci. Rozważanie o śmierci Karola Wojtyły jako medytacja filozoficzno-religijna

• Authors: Marian Kisiel

Title variants

EN

A Poem on Death. Karol Wojtyła’s Rozważanie o śmierci as Philosophical and Religious Meditation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę interpretacji Rozważania o śmierci Karola Wojtyły jako poematu filozoficzno-religijnego. W utworze zatarte zostały odwołania do literatury pięknej, poeta polemicznie przywołał metafizykę egzystencjalną (Heidegger) i aprobatywnie Ewangelię (listy św. Pawła) jako źródło swojej medytacji. Prowadząc rozważania wokół pojęć „dojrzałości”, „tajemnicy”, „bojaźni” i „nadziei”, Wojtyła widzi śmierć jako gotowość do „trudnego spotkania” z „Tym, w Kim istnienie znajduje całą swą przyszłość”. Medytacja jest spotkaniem Ja, czyli osoby, wobec której Ty, czyli Bóg, ustawia się na pozycji możliwego dialogu. Jest to relacja określana przez filozofów dialogu jako „możliwość bycia zagadniętym”. Mówiąc o antynomii „ciała” i „duszy”, poeta przeczuwa, że wpisane jest w nią również przeciwstawienie „życia” i „śmierci”. Wykładnię tę potwierdzi po latach, jako papież, w encyklice Dominum et vivificantem.

EN

This article focuses on Karol Wojtyła’s Rozważanie o śmierci [“On Death”] as a philosophical and religious poem. Wojtyła’s text includes numerous references to other literary works; as sources of his meditation, the poet polemically recalls existential metaphysics (Heidegger) and affirmatively turns to the Gospels (the letters of St. Paul). Having discussed such notions as “maturity,” “mystery,” “angst,” and “hope,” Wojtyła perceives death as the readiness for the “difficult encounter” with “the One in whom one’s being embraces its entire future.” In fact, the meditation itself is the encounter: God – that is, you – makes dialogue possible here, as He posits himself towards the person, that is, I. The philosophers of dialogue know this relationship as “the possibility of being addressed.” Recognising the antinomy of “body” and “soul”, the poet presumes that the contrast of “life” and “death” is inscribed in it as well. As Pontiff, Wojtyła confirms this intuition in Dominum et Vivificantem.

Keywords

PL

Karol Wojtyła; Rozważanie o śmierci; poemat; medytacja; religia; Karol Wojtyła; Rozważanie o śmierci; poemat; medytacja; religia

EN

Karol Wojtyła; Rozważanie o śmierci; poem; meditation; religion

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 1
• Pages: 79-93

Dates

published

2020-12-28

Contributors

author

Marian Kisiel

• University of Silesia in Katowice, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-6752-2407

References

• Błoński, Jan. „Poezja nawrócenia”. Pisarstwo Karola Wojtyły - Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019, ss. 147–155.
• Czaadajew, Piotr. „Fragmenty i różne myśli”. Przeł. Marian Kisiel, Śląsk, nr 10, 2019, fragment 25, 26, 27.
• DV 55=Ioannes Paulus pp. II. Dominum et vivificantem, www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_18051986_dominum-et-vivificantem.html. Dostęp: 30.03.2020.
• Ebner, Ferdinand. „Fragmenty pneumatologiczne”. Przeł. Jan Doktór. Teksty filozoficzne. Twarz Innego, red. Bogdan Baran, PAT, 1985, ss. 29–46.
• Gruda, Stanisław Andrzej [K. Wojtyła]. „Rozważanie o śmierci”. Znak, nr 3, 1975, ss. 271–276. Przedruk: Wojtyła, Karol – Jan Paweł II. Dzieła literackie i teatralne, t. 2: Utwory poetyckie (1946– 2003), red. Zofia Zarębianka, Znak, 2020, ss. 159–167.
• Heidegger, Martin. „Hölderlin i istota poezji”. Przeł. K. Michalski. Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, cz. 2, wybór, rozprawa wstępna, komentarze Stefania Skwarczyńska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1981, s. 191.
• Juros, Helmut. „Bojaźń”. Encyklopedia katolicka, red. Feliks Gryglewicz, Romuald Łukaszyk, Zygmunt Sułowski, t. 2, TN KUL, 1985, kol. 740.
• Kierkegaard, Søren Aabye. Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć. Przeł. i wstępem opatrzył Jarosław Iwaszkiewicz, PWN, 1972, ss. 294.
• Machniak, Jan. „Bóg i człowiek w poezjach Karola Wojtyły - Jana Pawła II”, www.janmachniak.pl/index.php/moje-wyklady-2/52-bog-i-czowiek-w-poezjach-karola-wojtyy-jana-pawa-ii-cz-iv. Dostęp 11.02.2020.
• „Medytacja”. Słownik języka polskiego, red. Witold Doroszewski, t. 4, Wiedza Powszechna, 1964.
• Okoń, Jan. „Życiowy profil poety (o drodze twórczej Karola Wojtyły)”. Pisarstwo Karola Wojtyły - Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019, ss. 86–110.
• Skwarnicki, Marek. „Słowo wstępne”. Karol Wojtyła. Poezje i dramaty, Znak, 1979, ss. 5–10.
• Stachowiak, Lech. „Bojaźń Boża”. Encyklopedia katolicka, red. Feliks Gryglewicz, Romuald Łukaszyk, Zygmunt Sułowski, t. 2, TN KUL, 1985, kol. 741.
• Waligóra, Marcin. Wstęp do fenomenologii, Universitas, 2013, ss. 50–63.
• Wojtyła, Karol – Jan Paweł II. Dzieła literackie i teatralne, t. 1: Juwenilia (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019.
• Wojtyła, Karol – Jan Paweł II. „Rozważanie o śmierci”. Dzieła literackie i teatralne, t. 2: Utwory poetyckie (1946–2003), red. Zofia Zarębianka, Znak, 2020, ss. 159–167.
• Zarębianka, Zofia. „Śmierć jako spełnienie (w) miłości. Dialektyka śmierci i miłości w Rozważaniu o śmierci Karola Wojtyły”. Zofia Zarębianka. Spotkanie w Słowie. O twórczości literackiej Karola Wojtyły, Wydawnictwo Pasaże, 2018, ss. 139–150.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2068s-6