Metafory fotografii w kulturze wizualneje

• Authors: Małgorzata Gruchoła

Title variants

EN

Metaphors of Photography in Visual Culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu była analiza dyskusyjna nad metaforami fotografii Jerzego Olka i jego rozmówców w kontekście kultury wizualnej w ujęciu Piotra Sztompki przez pryzmat „metafor” publikacji Nie tylko o fotografii (2020). Po krótkiej prezentacji sylwetki artysty i jego twórczości zaproponowano i omówiono cztery kategorie kultury wizualnej: ikonosfera - fotografia jest…?; socjosfera - fotografia jako…?; reżimy obrazowania, widzialności, widoków oraz reżimy patrzenia, widzenia, w kontekście metafor fotografii. Powszechność komunikacji i kultury wizualnej, wieloaspektowość fotografii, dokonujące się zmiany technologiczne generują nowy i wciąż otwarty katalog metafor fotografii.

EN

The aim of the article was to analyze the discussion of the metaphors of photographs by Jerzy Olek and his interlocutors in the context of visual culture as perceived by Piotr Sztompka through the prism of the ‘metaphors’ of the publication Nie tylko o fotografii [Not only on photography] (2020). After a short presentation of the artist and his work, four categories of visual culture were proposed and discussed: iconosphere - photography is… ?; sociosphere - photography as… ?; regimes of imaging, visibility, views and regimes of looking and seeing in the context of photography metaphors. The universality of communication and visual culture, the multifaceted nature of photography, and the ongoing technological changes generate a new and still open catalog of photography metaphors.

Keywords

PL

Jerzy Olek; Nie tylko o fotografii; fotografia; kultura wizualna; metafory; Jerzy Olek; Nie tylko o fotografii; fotografia; kultura wizualna; metafory

EN

Jerzy Olek; Nie tylko o fotografii [Not only on photography]; photography; visual culture; metaphors

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2021
• Volume: 12
• Issue: 3
• Pages: 105-128

Dates

published

2021-09-30

Contributors

author

Małgorzata Gruchoła

• John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Social Science

• https://orcid.org/0000-0002-2367-0416

References

• Arnheim, Rudolf. Film jako sztuka, tłum. Wanda Wertenstein. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1961.
• Cieślewicz, Roman. „…to materia-cud…”. Nurt 1977, nr 2.
• Cieślewicz, Roman. „…to materia-cud…”. W: Jerzy Olek, Nie tylko o fotografii, 33–45. Kraków: Universitas, 2020.
• Czartoryska, Urszula, „…między inscenizacją a realnością…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 141–155. Kraków: Universitas, 2020.
• Czartoryska, Urszula. „…między inscenizacją a realnością…”. Nurt 1981, nr 5.
• „Czysta widzialność” W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 311–316. Kraków: Universitas, 2020.
• „Czysta widzialność”. Artluk 2010, nr 1: 20–25.
• „Dede”. W: Jerzy Olek, Nie tylko o fotografii, 323–331. Kraków: Universitas, 2020.
• Dłubak, Zbigniew. „…to pomost między nami a rzeczywistością…”. Nurt 1977, nr 10.
• Dłubak, Zbigniew. „…to pomost między nami a rzeczywistością…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 83–95. Kraków: Universitas, 2020.
• Dłubak, Zbigniew. Tekst Asymetria z katalogu wystawy Fotografia i(gra) z rzeczywistością, BWA w Łodzi, 1989.
• „Dr Krzysztof Kostyrko – wspomnienie”. Przegląd dziennikarski. Paweł Rogaliński. Dostęp 30.04.2021, https://przegladdziennikarski.pl/dr-krzysztof-kostyrko-wspomnienie/.
• Flusser, Vilém. Fotografia a koniec polityki. W: Etos fotografii. Wrocław: Instytut Sztuki PAN, 1991.
• Gra z okiem”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii. Kraków: Universitas, 2020.
• Gruchoła, Małgorzata, i Justyna Szulich-Kałuża. Kompetencje medialne w komunikacji wizualnej. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2020.
• „Grzegorz Królikiewicz”, Culture.pl, dostęp 30.04.2021 https://culture.pl/pl/tworca/grzegorz-krolikiewicz.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Nauka logiki, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1968.
• „Henryk Tomaszewski”, Wrocławski Teatr Pantomimy im. Henryka Tomaszewskiego, dostęp 11.05.2021, https://pantomima.wroc.pl/teatr/henryk-tomaszewski/.
• „Ikonosfera”. W: Słownik języka polskiego. Dostęp 12.06.2020. https://sjp.pwn.pl/sjp/ikonosfera;2561192.html.
• Jakubowicz, Michał. Medium na białym tle: sytuacja, przedmiot, odbiór, widmo w twórczości Jerzego Olka. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2007.
• „Jerzy Olek”. Tekst, wybór cytatów i zdjęć Paulina Wiatrowska, publikacja 8.10.2012, Gmina Stronie Śląskie, dostęp 18.04.2021, https://stronie.pl/37/jerzy-olek.html.
• Kantor, Tadeusz. „…jest symbolem śmierci…”. Nurt 1977, nr 1.
• Kantor, Tadeusz. „…jest symbolem śmierci…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 11–32. Kraków: Universitas, 2020.
• Kąkolewski, Krzysztof. „…stanowi dokument zanurzenia ludzi w czasie…”. Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 113–125. Kraków: Universitas, 2020
• Kąkolewski, Krzysztof „. . .stanowi dokument zanurzenia ludzi w czasie. . .”, Nurt 1978, nr 2.
• Kędziora, Anna. „Prywatna przestrzeń (nie tylko) fotografii”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 9–16. Kraków: Universitas, 2020.
• Kostyrko, Krzysztof. „. . .jest zgodna z powszechnym doświadczeniem społecznym…”, Nurt 1977, nr 8;
• Kostyrko, Krzysztof.„…jest zgodna z powszechnym doświadczeniem społecznym…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 69–81. Kraków: Universitas, 2020.
• Królikiewicz, Grzegorz. „. . .daje nam przeświadczenie o wieczności. . .”, Nurt 1977, nr 12.
• Królikiewicz, Grzegorz. „…daje nam przeświadczenie o wieczności…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 97-111. Kraków: Universitas, 2020.
• „Krzysztof Kąkolewski nie żyje”, Angelus, dostęp 30.04.2021, https://angelus.com.pl/ 2015/05/krzysztof-kakolewski-nie-zyje/.
• „Kurtyny widzenia”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 227–229. Kraków: Universitas, 2020.
• Morawski, Stefan. „…to wielofunkcyjny instrument…”. Nurt 1978, nr 12.
• Morawski, Stefan. „…to wielofunkcyjny instrument…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 127–139. Kraków: Universitas, 2020.
• Morin, Edgar, Kinie i wyobraźni. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
• „Naoczność pustego, czyli o Berdyszaku”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 177–186. Kraków: Universitas, 2020.
• „Nicowanie dziury”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 287–290. Kraków: Universitas, 2020.
• „Nie jestem…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 231–236. Kraków: Universitas, 2020.
• Ogonowska, Agnieszka. „Kultura, komunikacja i kompetencja wizualna w kontekście wybranych zagadnień współczesnej humanistyki”. W: Komunikologia. Teoria i praktyka komunikacji, red. Emanuel Kulczycki i Michał Wendland, 53–67. Poznań: Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2012.
• Olek, Jerzy. Nie tylko o fotografii. Seria „O projektowaniu i sztuce” Instytutu Projektowania SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego i TAiWPN Universitas pod red. Agnieszki Jacobson-CieleckiejKraków: Universitas, 2020.
• „Roman Cieślewicz”. Culture.pl. Dostęp 29.04.2021], https://culture.pl/pl/tworca/roman-cieslewicz.
• „Rzeczowi rzecznicy”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 237–243. Kraków: Universitas, 2020.
• „Spacerując po głowie”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 223–226. Kraków: Universitas, 2020.
• „Stefan Morawski”. Monoskop. Dostęp 30.04.2021, https://monoskop.org/Stefan_Morawski.
• Szczepański, Jan, Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
• Sztompka, Piotr. „Wyobraźnia wizualna i socjologia”. W: Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. Małgorzata Bogunia-Borowska i Piotr Sztompka. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012).
• „Tadeusz Kantor”, Culture.pl, dostęp 29.04.2021, https://culture.pl/pl/tworca/tadeusz-kantor.
• Toeplitz, Krzysztof Teodor. „…Jest ofiarą zmowy milczenia”. Nurt 1977, nr 6.
• Toeplitz, Krzysztof Teodor. „…jest ofiarą zmowy milczenia…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 47–58. Kraków: Universitas, 2020.
• Toeplitz, Krzysztof Teodor. O mediach przy Okrągłym Stole. TVP VOD. Dostęp 29.04.2021 https://vod.tvp.pl/video/notacje, krzysztof-teodor-toeplitz-o-mediach-przy-okraglym-stole, 9920976.
• Tomaszewski, Henryk „To niezastąpiony analizator ruchu. . .”, Nurt 1977, nr 7
• Tomaszewski, Henryk. „…to niezastąpiony analizator ruchu…”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 59–68. Kraków: Universitas, 2020.
• „Urszula Czartoryska (1934-1998)”. SHF. Stowarzyszenie Historyków Fotografii. Dostęp 30.04. 2021, https://www.shf.org.pl/urszula-czartoryska-1934-1998/.
• Wiesing, Lambert. Widzialność obrazu. Historia i perspektywy estetyki formalnej. Tłum. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2008.
• „Wejrzenie w głąb”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 369–377. Kraków: Universitas, 2020.
• „Widzenie znaczące, czyli o Dłubaku”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 159–166. Kraków: Universitas, 2020.
• „W tył do przodu”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 359-368. Kraków: Universitas, 2020.
• „Zbigniew Dłubak”. Culture.pl. Dostęp 30.04.2021, https://culture.pl/pl/tworca/zbigniew-dlubak.
• Z recenzji wydawniczej. Tekst na okładce, Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii. Kraków: Universitas, 2020.
• „Zwodzenie oka”. W: Jerzy Olek. Nie tylko o fotografii, 263–266. Kraków: Universitas, 2020.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult21123-5