Edukacja historyczno-kulturalna i regionalna w XX-wiecznych powieściach o Sebastianie Fabianie Klonowicu

• Authors: Adrian Uljasz

Title variants

EN

Historical, Cultural, and Regional Education in the 20th-Century Novels about Sebastian Fabian Klonowic

Abstracts

EN

The subject of the article are three novels about an outstanding Polish poet of the Renaissance and a burgher from Lublin - Sebastian Fabian Klonowic (ca. 1545–1602). Klonowic wrote and published poetry in two languages - Latin and Polish. The books by Lucyna Sieciechowiczowa, Moralista i waganci [Moralist and Wagants] (1958) and Za Krakowską Bramą [Behind the Krakowska Gate] (1960) were published with children and young people as recipients in mind. Biographical novel Żywot szczęśliwy Sebastiana Klonowica [The Happy Life of Sebastian Klonowic] by Danuta Bieńkowska (1965) is aimed at youth and adult readers. The article concerns the mentioned works and their edition as examples of the transmission of historical and cultural education - regional (Lublin and Zamość themes) and at the same time nationwide education in literature.

PL

Przedmiotem artykułu są trzy powieści o wybitnym polskim poecie doby renesansu i mieszczaninie z Lublina Sebastianie Fabianie Klonowicu (ok. 1545–1602). Klonowic pisał i publikował poezję w dwóch językach - po łacinie i po polsku. Książki Lucyny Sieciechowiczowej Moralista i waganci (1958 r.) oraz Za Krakowską Bramą (1960 r.) zostały opublikowane z myślą o dzieciach i młodzieży jako odbiorcach. Powieść biograficzna Danuty Bieńkowskiej Żywot szczęśliwy Sebastiana Klonowica (1965 r.) jest skierowana do czytelników młodzieżowych i dorosłych. Artykuł dotyczy wymienionych utworów i ich edycji jako przykładów przekazu edukacji historyczno-kulturalnej - regionalnej (tematyka lubelska, a także zamojska) i zarazem ogólnopolskiej w literaturze.   

Keywords

EN

Klonowic Sebastian Fabian (ca.1545–1602); literature for children and youth from 1945 history; Polish historical novel from 1945 history; historical and cultural education; regional education

PL

Klonowic Sebastian Fabian (ok. 1545–1602); literatura dla dzieci i młodzieży od 1945 r.; historia; polska powieść historyczna od 1945 r.; edukacja historyczno-kulturalna; edukacja regionalna

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2023
• Volume: 14
• Issue: 4
• Pages: 27-47

Dates

published

2023

Contributors

author

Adrian Uljasz

• University of Rzeszów

• https://orcid.org/0000000338314585

References

• A.Z.C. [Aniela Zagórska-Czarnecka]. „O żywocie szczęśliwym”. Kurier Lubelski 26 (1965): 2.
• Bieńkowska, Danuta. Żywot szczęśliwy Sebastiana Klonowica, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1965.
• Dacht, Andrzej. „Klonowicz i waganci”. Odra 7 (1959): 9.
• Detmerski, Józef. „Nowe szczegóły do życiorysu Klonowicza”. Ateneum 3 (1882): 473–518.
• Dorosz, Beata. „Bieńkowska Danuta 1920–1992”. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, red. Jadwiga Czachowska i Alicja Szałagan. T. 1: A-B, 155–159. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994.
• [Duchińska, Seweryna (Seweryna Pruszakowa)]. „Sebastian Klonowicz”. Biblioteka Warszawska 4 (1855): 81–113.
• Grychowski, August [błędnie zapisany jako A. Krychowski]. „Losy Klonowica jako temat literacki”. Kamena 10 (1961): 5.
• Grychowski, August. Lublin i Lubelszczyzna w życiu i twórczości pisarzy polskich, od średniowiecza do 1968 roku. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1974.
• Grychowski, August. Lublin w życiu i twórczości pisarzy polskich od średniowiecza do roku 1918. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1965.
• Jelicz, Antonina. „Życie codzienne w siedemnastowiecznym mieście”, Nowe Książki 17 (1960): 1054.
• J.T. „L. Sieciechowiczowa, ‘Za Krakowską Bramą’, Warszawa 1960. Nasza Księgarnia, s. 369”. Mówią Wieki 11 (1960): 42.
• J.T. [Jan Tynecki]. „Próba legendy Klonowica”. Odgłosy 15 (1965): 7.
• Karpiński, Adam. „Sebastian Fabian Klonowic - pisarz z przełomu epok”. W: Przełom wieków XVI i XVII w literaturze i kulturze polskiej, red. Barbara Otwinowska i Janusz Pelc, 127–143. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN. 1984.
• Kozarynowa, Zofia. „Powieść o Sebastianie Klonowicu”. Wiadomości (Londyn) 32 (1967): 4.
• Kruk-Siwiec, Justyna. „Obrońcy i ciemiężyciele, czyli o dualistycznym modelu historii chłopów (i niektórych jego niedostatkach z perspektywy historii literatury)”. Terminus 1 (2019): 41–65.
• Kuliczkowska, Krystyna. „Moralista i waganci”. Nowe Książki 18 (1958): 1125.
• Łempicki, Stanisław. „Działalność Jana Zamoyskiego na polu szkolnictwa 1573–1605”. W: Stanisław Łempicki. Mecenat wielkiego kanclerza. Studia o Janie Zamoyskim. Wyboru dokonał i wstępem poprzedził Stanisław Grzybowski, [37]–[349]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.
• Łempicki, Stanisław. „Polski Medyceusz XVI wieku”. W: Stanisław Łempicki. Mecenat wielkiego kanclerza. Studia o Janie Zamoyskim. Wyboru dokonał i wstępem poprzedził Stanisław Grzybowski, 490–574. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.
• Marzęcka, Barbara. „Sieciechowiczowa Lucyna 1909–1986”. W: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, red. Jadwiga Czachowska i Alicja Szałagan. T. 7: R-Sta, 245–246.Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001.
• Nawrocki, Witold. „Żywot nie bardzo szczęśliwy”. Kultura 20 (1965): 9.
• Ocieczek, Renarda. „Moralista mieszczański XVI wieku - Sebastian Fabian Klonowicz”. W: Pisarze staropolscy. Sylwetki. T. 2, red. Stanisław Grzeszczuk, 391–429. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1997.
• Ocieczek, Renarda. „Sebastian Fabian Klonowic - poeta epoki Odrodzenia”. Kielce: Wydawnictwo Schumacher, 1993.
• Prucnal, Dariusz. „Szpital przy kościele p.w. Ducha Świętego w Lublinie w latach 1419–1655”. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2005.
• Pytlos, Barbara, i Małgorzata Gwadera. „Przemiany powieści historycznej dla młodzieży w latach 1945–1989”.W: Literatura dla dzieci i młodzieży. T. 4, red. Krystyna Heska-Kwaśniewicz i Katarzyna Tałuć, 98–115. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
• Rapacki, Wincenty. Acernus (Fabian Klonowicz). Dramat w czterech aktach z prologiem. Warszawa: B. Cassius, 1879.
• Sieciechowiczowa, Lucyna. Moralista i waganci. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Literatury Dziecięcej Nasza Księgarnia, 1958.
• Sieciechowiczowa, Lucyna. Za Krakowską Bramą. Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, 1960.
• Skotnicka, Gertruda. Barwy przeszłości. O powieściach historycznych dla dzieci i młodzieży 1939–1989. Gdańsk: Słowo, Obraz, Terytoria, 2008.
• Skotnicka, Gertruda. „Danuty Bieńkowskiej droga literacka droga do dzieci i młodzieży”. Studia o Sztuce dla Dziecka 7 (1993): 26–31.
• Skotnicka, Gertruda. „Sieciechowiczowa Lucyna”. W: Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Pisarze. Serie. Książki. Ilustratorzy. Nagrody, red. Krystyna Kuliczkowska i Barbara Tylicka, 315. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984.
• Stankowa, Maria. „O Sebastianie Klonowicu prawda i legenda”. Kalendarz Lubelski na rok 1974 74 (po wznowieniu 17) (1974): 85–89.
• Stankowa, Maria. „Sebastian Klonowic (Klonowicz). Pisarz i rajca miasta Lublina 1573–1602 (karta z dziejów ksiąg miejskich lubelskich)”. Archeion 46 (1967): [93]–109.
• Surowiec, Kazimierz. Powieści historyczne dla dzieci i młodzieży w latach 1945–1980. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1987.
• Syrokomla, Władysław. Zgon Acerna. Chwila z XVII wieku. Lwów: Księgarnia Polska A.D. Bartoszewicza i M. Biernackiego, [1880].
• Teresińska, Izabella. „Klonowic Sebastian Fabian ok. 1545–1602”. W: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, red. Wiesława Albrecht-Szymanowska, Roman Loth i Jarosław Maciejewski. T. 2: I-Me, 24–26. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001.
• Tylicka, Barbara. „Bieńkowska Danuta”. W: Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Pisarze. Książki. Serie. Ilustratorzy. Nagrody, red. Krystyna Kuliczkowska i Barbara Tylicka, 40–41. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984.
• Uljasz, Adrian. Hieronim Łopaciński 1860–1906. Człowiek, dzieło, pamięć. Lublin: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego, 2006.
• Uljasz, Adrian. „Miasto rodzinne pisarza jako temat i miejsce wydarzeń w literaturze dla dzieci. Lublin w twórczości Janiny Porazińskiej i Józefa Czechowicza”. Rocznik Bibliologiczno- Prasoznawczy 8/19 (2016): 273–294.
• Wiśniewska, Halina. „Kalendarium życia i twórczości Sebastiana Fabiana Klonowica”. Pamiętnik Literacki 3 (1983): 241–272.
• Wiśniewska, Halina. Renesansowe życie i dzieło Sebastiana Fabiana Klonowica. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1985.
• Wiśniewska, Halina. Sebastian Fabian Klonowic. Urzędnik i poeta królewskiego miasta Lublina (materiały źródłowe: 1570–1603). Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.
• Zachariasiewicz, Jan. „Sebastian Klonowicz”. W: Jan Zachariasiewicz. Dwaj lutniści. Obrazki z naszej przeszłości, 113–218. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1857.
• Zieliński, Władysław Kornel. Flisacy. Warszawa: Księgarnia Teodora Paprockiego i Spółki, 1883.
• Zieliński, Władysław Kornel. Z życia poety (Sebastian Klonowicz). Szkic powieściowy na tle epoki. Lwów: Księgarnia K. Łukasiewicza, 1882.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult23144.2

Biblioteka Nauki

31233916