Postulat integracji wiedzy a porządek społeczny w teorii systemów autopojetycznych Niklasa Luhmanna

• Authors: Jarosław Charchuła

Title variants

EN

The Postulate of Knowledge Integration vs. Social Order in Niklas Luhmann’s Autopoietic Systems Theory

Abstracts

EN

The purpose of this article is to reconstruct the contribution that the general theory of social systems formulated by Niklas Luhmann has made to the integration of the diversity of social research. In this context, the theory has yielded methodological results, providing a basis for the orientation of social research, thus ensuring a significant degree of consistency in its development. This is especially significant in the context of increasingly diverse and specialized approaches in the social sciences, where the risk of disconnection, isolation and dispersion has become increasingly apparent. Luhmann defines a system not by the distinction between an element and a relation, as in traditional approaches, but by the difference between a system and its environment, which is the condition for the existence of systems in general, including social systems. The starting point of any system-theoretical analysis is the difference (differentiation) between the system and its environment. Systems are structurally oriented to their environment and without their environment they cannot last. They constitute and maintain themselves by producing and sustaining differentials to the environment. Without differentiation toward the environment, there would not even be self-reference.

PL

Celem artykułu jest zrekonstruowanie wkładu, jaki ogólna teoria systemów społecznych sformułowana przez Niklasa Luhmanna wniosła na rzecz integracji różnorodności badań społecznych. W tym kontekście teoria ta przyniosła metodologicznie rezultaty, dostarczając podstaw dla ukierunkowania badań społecznych, zapewniając tym samym znaczący stopień spójności w ich rozwoju. Ma to znaczenie szczególnie w kontekście coraz bardziej zróżnicowanych i wyspecjalizowanych koncepcji w naukach społecznych, w których ryzyko rozłączenia, izolacji i rozproszenia stało się coraz bardziej widoczne. Luhmann definiuje system nie przez rozróżnienie między elementem a relacją, jak to się dzieje w ujęciach tradycyjnych, lecz przez różnicę między systemem a jego otoczeniem, co stanowi w ogóle warunek istnienia systemów, w tym systemów społecznych. Punktem wyjścia każdej teoretyczno-systemowej analizy jest różnica (dyferencja) między systemem a otoczeniem. Systemy są zorientowane strukturalnie na swoje otoczenie i bez otoczenia nie mogą trwać. Konstytuują się i utrzymują przez wytwarzanie i podtrzymywanie dyferencji wobec otoczenia. Bez dyferencji wobec otoczenia nie byłoby nawet autoreferencji.

Keywords

EN

Niklas Luhmann; social systems theory; interaction; social order

PL

Niklas Luhmann; teoria systemów społecznych; interakcje; porządek społeczny

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2023
• Volume: 51
• Issue: 1
• Pages: 109-121

Dates

published

2023

Contributors

author

Jarosław Charchuła

• Jesuit University Ignatianum in Krakow

• https://orcid.org/0000000284707374

References

• Bourdieu P. (2008), Zmysł praktyczny, przeł. M. Falski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Brejdak J. (2003), Niklas Luhmann – hermeneutyka różnicy konstytutywnej, Fenomenologia, nr 1, s. 75-90.
• Durkheim E. (2012), O podziale pracy społecznej, przeł. K. Wakar, Warszawa: PWN.
• Habermas J. (2000), Filozoficzny dyskurs nowoczesności, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków: Universitas.
• Jabłoński A. (2006), Budowanie społeczeństwa wiedzy. Zarys teorii społecznej Karla R. Poppera, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Krajewski W. (2005), Współczesna filozofia naukowa. Metafilozofia i ontologia, Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kurowski M. (2003), Niklasa Luhmanna radykalizacja projektu fenomenologii, Fenomenologia, nr 1, s. 63–74.
• Luhmann N. (2009), Realność mediów masowych, przeł. J. Barbacka, Wrocław: GAJT.
• Luhmann N. (2007), Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, przeł. M. Kaczmarczyk, Kraków: Nomos.
• Luhmann N. (1994), Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, przeł. G. Skąpska, Warszawa: PWN.
• Matuszek K. (2017), Niklasa Luhmanna Socjologia Bez Człowieka, Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Maślanka T. (2011), Racjonalność i komunikacja. Filozoficzne podstawy teorii społecznej Jürgena Habermasa, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Winczorek J. (2021), Zniknięcie dwunastego wielbłąda. O socjologicznej teorii prawa Niklasa Luhmanna, Warszawa: LIBER.

Identifiers

DOI

10.18290/rns2023.0010

Biblioteka Nauki

30147033