Upadek retoryki, wzlot erystyki, czyli piękna teoria i niecne praktyki

• Authors: Tomasz Goban-Klas

Title variants

EN

The Fall of Rhetoric, the Rise of Eristics, that is, Beautiful Theory and Evil Practices

Abstracts

EN

The contemporary political scene, especially the public debate, is dominated by eristic forms of argumentation, i.e., verbal fights per fas et nefas - by any persuasive means, not only regardless of ethics and respect for dignity of adversary, but also regardless of the adequacy of arguments. Although classical rhetoric is not considered by everyone (following Plato’s example) as the best means of achieving the truth (here the Socratic dialectic and dialogic method are considered more appropriate), the effective and honest rhetoric is based on reliable arguments, although it does not avoid pathos, and therefore emotions. Social media do not improve, but worsen the quality of public debate, and in turn, the constantly increasing flood of insignificant, not to mention even false media information, does not form a conscious citizen, but a political ignorant. Father Professor Leon Dyczewski, with his life-long scientific and didactic activity in the field of media and journalism, criticized this trend of degradation of the media, the public sphere and journalism, even at a time when it was not dominant, but inferior, or rather marginal. Especially now, his works deserve all the more remembrance and continuation not only as a form in memoriam, but also in the form of a creative and updating continuation.

PL

Współczesna scena polityczna, w tym zwłaszcza debata publiczna, jest zdominowana przez wzory erystyczne, a więc walki per fas et nefas – wszelkimi środkami perswazyjnymi, nie tylko bez względu na etykę, poszanowanie godności, lecz także adekwatność argumentów. Jakkolwiek klasyczna retoryka też nie jest uznawana przez wszystkich (wzorem Platona) za najlepszy środek dochodzenia do prawdy (tu bowiem dialektykę i metodę dialogową, sokratejską uznaje się za właściwszą), to jednak retoryka opiera się na rzetelnych argumentach, choć nie stroni od patosu, a więc i emocji. Media społecznościowe nie polepszają, ale pogarszają jakość debaty publicznej, a z kolei stale wzbierający zalew informacji medialnych, mało istotnych, nie wspominając już o wręcz fałszywych, nie formuje świadomego odbiorcy, ale politycznego ignoranta. Ksiądz profesor Leon Dyczewski swoją działalnością naukową i dydaktyczną w dziedzinie mediów i dziennikarstwa krytykował ten nurt degradacji mediów, sfery publicznej i dziennikarstwa jeszcze w czasach, gdy był on nie dominujący, lecz podrzędny, a właściwie marginalny. Obecnie jego prace tym bardziej zasługują na pamięć i kontynuację zarówno jako forma in memoriam, jak i twórcza i aktualizująca kontynuacja.

Keywords

PL

erystyka; retoryka; media współczesne; sfera publiczna

EN

eristics; rhetoric; contemporary media; public sphere

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2021
• Volume: 49
• Issue: 1
• Pages: 73-84

Dates

published

2021

Contributors

author

Tomasz Goban-Klas

• Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Polska

• https://orcid.org/0000000307776963

References

• Beczek W. (2014), „Śmieciowy dyskurs, bylejakość dziennikarstwa i walki w kisielu”. Czy Olejnik była bezbronna w starciu z Korwin-Mikkem?, gazeta.pl, https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,15997522,smieciowy-dyskurs-bylejakosc-dziennikarstwa-i-walki-w-kisielu.html
• Blake A. (2014), All of these people have compared Vladimir Putin to Hitler, http://www.washingtonpost.com/blogs/the-fix/wp/2014/03/05/all-of-these-people-have-compared-vladimir-putin-to-hitler/
• Bourdieu P. (2009), O telewizji. Panowanie dziennikarstwa, tłum. K. Sztandar-Szanderska, A. Ziółkowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chłopecki J. (2007), Miejsca i ludzie. Esej częściowo osobisty, [w:] A. Rozmus (red.), Poza barierą czasu i przestrzeni, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania, s. 277-289.
• Doob L.W. (1950), Goebbels’ principles of propaganda, Public Opinion Quarterly, nr 3(14), s. 419-442.
• Dyczewski L. (2009), Jaka informacja?, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Franciszek (2015), Encyklika Laudato si’ Ojca Świętego Franciszka poświęcona trosce o wspólny dom, https://www.vatican.va/content/dam/francesco/pdf/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si_pl.pdf.
• Goban-Klas T. (2012), Media i dziennikarstwo w społeczeństwie spektaklu, Przyszłość. Świat – Europa – Polska, nr 1, s. 27-44.
• Grimal P. (1990), Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Ossolineum.
• Habermas J. (1999), Teoria działania komunikacyjnego. Racjonalność działania a racjonalność społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Honigmann G. (1974), William Randolph Hearst, czyli dzieje pewnego skandalisty, tłum. D. Borkowska, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Legutko P. (2009), Sztuka debaty, czyli jak się nie dać, Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Lepczyński K. (2014), Paradowska o debacie wyborczej w TVP: Wszyscy wrzeszczeli, prowadzący bezradny. Więcej tego nie róbmy, gazeta.pl, https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,15963694,Paradowska_o_debacie_wyborczej_w_TVP__Wszyscy_wrzeszczeli_.html
• McGlynn K. (2011), 11 people who have unfairly been compared to Hitler, http://www.huffingtonpost.com/2010/06/10/wtf-people-who-have-unfai_n_606810.html#s98556title=Jesus_Christ_
• PAP (2014), Włochy: Hitler i Stalin w kampanii przed wyborami do PE, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wlochy-hitler-i-stalin-w-kampanii-przed-wyborami-do-pe/kem56
• Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu (2000), Etyka w środkach społecznego przekazu, http://mediadlaewangelii.pl/content.php?ContentId=36.
• Rubisz L. (2009), Polityka jako widowisko, [w:] M. Kolczyński i in. (red.), Mediatyzacja polityki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 108-114.
• Schopenhauer A. (1893), Erystyka. Sztuka prowadzenia sporów, tłum. J. Lorentowicz, Warszawa: Nakładem Księgarni Teodora Paprockiego i S-ki.
• stan [Krzysztof Stanowski] (2013), Ogłupiali mnie długo i – o zgrozo – skutecznie. Jestem idiotą!, we szlo.com, https://weszlo.com/2013/01/04/oglupiali-mnie-dlugo-i-o-zgrozo-skutecznie-jestem-idiota/
• Tischner J. (1997), Nieszczęsny dar wolności, Kraków: Znak.
• TVN (2016), Stoi na czele Sądu Konstytucyjnego, porównał Obamę do Hitlera, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/barack-obama-siega-do-nazistowskiej-propagandy-zorkin,645440.html

Identifiers

DOI

10.18290/rns21491.5

Biblioteka Nauki

1831279