Ambiwalentne i problemowe relacje w sieciach krewnych: rekonesans

• Authors: Iwona Przybył

Title variants

EN

Ambivalent and Problematic Relationships Across Kinship Networks: Reconnaissance

Abstracts

EN

The aim of this article is to present the results of empirical research on ambivalent and problem relationships inside the kinship network in three groups: early adulthood, middle-aged adult and younger senior. The research also included the question of family roles that evoke ambivalence. The study was conducted in 2021 on a sample of 109 adult person ages 20-69 who completed diagrams of their close and problematic relationships. Social ties were classified as solely close, solely problematic, or ambivalent, based on the network placement. Findings of this study indicates that overarching sentiments toward relationships differ as a function of the degree of closeness one has to different relatives, intensity of close feelings toward the family member, and individuals’ ages. Dyads that evoke ambivalence are: sister – sister, mother – daughter, son – father, brother – brother and relationhips: son – mother and sister – brother. Relationships with aunts and cousins are also classified as problematic. In the last part on this study the author indicates reasons for producing ambivalence in these nodes of kinship network uses the power-status theory of emotions, developed by Theodore D. Kemper.

PL

Artykuł prezentuje wyniki badań empirycznych na temat relacji ambiwalentnych i problemowych w sieciach krewnych kobiet i mężczyzn w trzech fazach życia: wczesnego dorosłego, dorosłego w średnim wieku i młodszego seniora, a także na temat tych ról rodzinnych, które są najbardziej narażone na doświadczanie ambiwalencji uczuć. Badania były prowadzone w 2021 roku na próbie 109 osób w wieku 20-69 lat, które umieszczały swoich żyjących krewnych w diagramach relacji bliskich emocjonalnie oraz problemowych. Relacje zostały wtórnie kategoryzowane jako wyłącznie bliskie, wyłącznie problemowe i ambiwalentne na podstawie pozycjonowania krewnych w diagramach. Uzyskane dane wskazują, że emocje w sieci krewnych różnią się w zależności od: stopnia pokrewieństwa, stopnia bliskości danej jednostki z krewnym/-ną oraz od fazy życia. Najbardziej narażone na ambiwalencję są diady: siostra–siostra, matka–córka, syn–ojciec, brat–brat, oraz relacja: syn–matka i siostra–brat. Ponadto, za problemowe uważane są relacje z ciociami i kuzynami. W ostatniej części opracowania podjęto próbę wskazania przyczyn „produkowania” ambiwalencji w tych węzłach sieci krewniaczej wykorzystując m.in. teorię władzy-statusu Theodore D. Kempera.

Keywords

PL

relacje ambiwalentne; relacje problemowe; role rodzinne; sieć krewnych; relacje międzypokoleniowe

EN

ambivalent relationship; problematic relationship; family roles; kinship networks; interge-nerational relationship

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2022
• Volume: 50
• Issue: 3
• Pages: 83-106

Dates

published

2022

Contributors

author

Iwona Przybył

• Wydział Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

• https://orcid.org/0000000184686254

References

• Bojanowski M. (2018), Metody i wyzwania w sondażowych badaniach sieci społecznych, [w:] B.W. Mach, I. Sadowski (red.), Ludzie w sieciach. Znaczenie otoczenia społecznego dla funkcjonowania jednostki, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, s. 197-220.
• Connidis I.A., McMullin J.A. (2002), Sociological Ambivalence and Family Ties, Journal of Marriage and Family, nr 64 (3), s. 558-567.
• Durkheim E. (1968), Zasady metody socjologicznej, tłum. J. Szacki, Warszawa: PWN.
• Fatyga B. (2020), Przyczynek: role i kapitały rodzinne w polach semantycznych według Inwentarza JA-MY-ONI i według Testu Dwudziestu Stwierdzeń (TST), [w:] M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 315-333.
• Fingerman K.L., Hay E.L., Birditt K.S. (2004), The Best of Ties, the Worst of Ties: Close, Problematic, and Ambivalent Social Relationship, Journal of Marriage and Family, nr 66 (3), s. 792-808.
• Fingerman K.L., Pitzer L., Lefkowitz E.S., Birditt K.S., Mroczek D. (2008), Ambivalent Relationship Qualities Between Adults and Their Parents: Implications for the Well-Being of Both Parties, Journal of Gerontology: Psychological Sciences, nr 63, s. 362-371.
• Fletcher G.J.O., Simpson J.A. (2005), Standardy idealne w związkach intymnych, [w:] J.P. Forgas, K.D. Williams, L. Wheeler (red.), Umysł społeczny. Poznawcze i motywacyjne aspekty zachowań interpersonalnych, tłum. A. Nowak, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 264-279.
• Gaalen van R.I., Dykstra P.A., Komter A.E. (2010), Where is Exit? Intergenerational Ambivalence and Relationship Quality in High Contact Ties, Journal of Aging Studies, nr 24, s. 105-114.
• Giza-Poleszczuk A., Marody M. (2000), Kapitał ludzki i systemowy, [w:] A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard (red.), Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 45-95.
• Giza-Poleszczuk A. (2005), Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Grotowska-Leder J. (red.) (2008), Sieci wsparcia społecznego jako przejaw integracji i dezintegracji społecznej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Hillcoat-Nallétamby S., Phillips J.E. (2011), Sociological Ambivalence Revisited, Sociology, 45, nr 2, s. 202-217.
• Kemper T.D. (1978), Toward Sociology of Emotions: Some Problems and Some Solutions, The American Sociologist, 13, nr 2, s. 30-41.
• Kemper T.D. (1989), Love and like and love and love, [w:] D.D. Franks, E. Doyle McCarthy, The sociology of emotions: original essays and research papers, Greenwich, CT: JAI Press, s. 249-268.
• Kemper T.D. (1990), Social Relations and Emotions: A Structural Approach, [w:] T.D. Kemper (red.), Research Agenda in the Sociology of Emotions, Albany: State University of New York Press, s. 207-237.
• Kemper T.D. (2005), Modele społeczne w wyjaśnianiu emocji, [w:] M.L. Lewis, J.M. Haviland-Jones, Psychologia emocji, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Konecki K. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa: PWN.
• Merton R. (2002), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. J. Wertenstein-Żurawski, E. Morawska, Warszawa: PWN.
• Moreno J.L., Jennings H. i in. (red.) (1960), The sociometry Reader, Glencoe, Illinois: Free Press.
• Olechnicki K., Załęcki P. (1997), Słownik socjologiczny, Toruń: Wydawnictwo Graffiti BC.
• Przybył I. (2022), Być krewnym. Znaczenie pokrewieństwa w wewnętrznych kręgach sieci społecznych, Przegląd Socjologii Jakościowej, 18, nr 1, s. 14-39.
• Rook K.S. (1984), The Negative Side of Social Interaction: Impact on Psychological Well-being, Journal of Personality and Social Psychology, 46, nr 5, s. 1097-1108.
• Rook K.S. (2003), Exposure and Reactivity to Negative Social Exchanges: a Preliminary Investigation Using Daily Diary Data, Journal of Gerontology: Psychological Sciences, Series B, 58, nr 2, s. 100-111.
• Rook K.S., Luong G., Sorkin D.H., Newson J.T., Krause N. (2012), Ambivalent versus Problematic Social Ties: Implications for Psychological Health, Functional Health, and Interpersonal Coping, Psychology and Aging, 27, nr 4, s. 912-923.
• Sikorska M. (2019), Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Sikorska M. (2020), Ambiwalencja socjologiczna jako kategoria użyteczna w badaniach życia rodzinnego, Studia Socjologiczne, nr 3 (238), s. 107-133.
• Simmel G. (1975), Socjologia, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa: PWN.
• Szluz B. (2021), „Przez zamknięte okno ganku”. Opieka nad osobą z chorobą Alzheimera w biografiach opiekunów rodzinnych, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Szmatka J. (2007), Małe struktury społeczne. Wstęp do mikrosocjologii strukturalnej, Warszawa: PWN.
• Szukalski P. (2002), Przepływy międzypokoleniowe i ich kontekst demograficzny, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Szukalski P. (2012), Solidarność pokoleń. Dylematy relacji międzypokoleniowych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Toennies F. (1988), Wspólnota i stowarzyszenie, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa: PWN.
• Turner J.H., Stets J.E. (2009), Socjologia emocji, tłum. M. Bucholc, Warszawa: PWN.
• Wilson A.E., Shuey K.M., Elder G.H. Jr (2003), Ambivalence in the Relationship of Adult Children to Aging Parents and In-Laws, Journal of Marriage and Family, 65, nr 4, s. 1055-1072.
• Wojciszke B. (1993), Psychologia miłości. Intymność, namiętność, zaangażowanie, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Voorpostel M., Lippe Van Der T. (2007), Support Between Siblings and Between Friends: Two Worlds Apart?, Journal of Marriage and Family, 69, nr 5, s. 1271-1282.
• Zagała Z. (2017), Rodzinne i przyjacielskie sieci społeczne, czyli o mobilizujących i demobilizujących kontekstach aktywności obywatelskiej, [w:] P. Skudrzyk, M. Suchacka, M.S. Szczepański (red.), W sieci i w matni społecznej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 75-99.

Identifiers

DOI

10.18290/rns22503.6

Biblioteka Nauki

30146905