Etymologia polszczyzny jako narzędzie w procesie asocjacji homilijnej

• Authors: Bartłomiej Kuźnik

Title variants

EN

Polish Ethymology as a Tool in the Homily Association Process

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Homilia funkcjonuje w języku religijnym jako forma mowy i tekstu. W konsekwencji wchodzi w interakcję z językiem ogólnym (oficjalnym i potocznym). Zachowując równowagę między obroną kanonów piękna wysłowienia a komunikatywnością, chce głosić kerygmat oraz łączyć przeszłość, teraźniejszość i przyszłość wielu pokoleń adresatów. Etymologia polszczyzny w swoim potencjale ewolucji słownictwa na osi temporalnej może służyć tej komunikacji. Użyta w homilii jako tworzywo kaznodziejskie wspomaga proces asocjacji homilijnej. Podpowiada adresatom homilii związki kerygmatu z konkretnymi leksemami zawierającymi w sobie językowe powiązania z chrześcijaństwem osadzonym w historii i kulturze narodu. Takie etymologie mogą też łączyć samych słuchaczy homilii, gdy uświadamiają im podobne doświadczenie na styku polszczyzny i wiary.

EN

Homily functions in religious language as a form of speech and a text. As a consequence it interacts with general language (official and colloquial one). Keeping a balance between defence of cannons of beauty of verbal expression and comprehensibility, a homily wishes to preach kerygma and to unite the past, the present and the future of many generations of listeners. Polish etymology in its potential of evolution of vocabulary on the temporal axis may serve this communication. When used in a homily as preaching material it supports the homily association process. It suggests listeners relations between kerygma and specific lexemes that include linguistic links to Christianity embedded in the history and culture of the nation. Such etymologies may unite listeners themselves, when they become aware of a similar experience at the crossroads of Polish and faith.

Keywords

PL

etymologia; język religijny; homilia; asocjacja; etymologia; język religijny; homilia; asocjacja

EN

etymology; religious language; homily; association

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2020
• Volume: 67
• Issue: 12
• Pages: 85-99

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Bartłomiej Kuźnik

• University of Silesia in Katowice, Faculty of Theology, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-2455-9813

References

• Bajerowa I., O języku współczesnego życia religijnego, „W Drodze” 9 (1981), s. 43-50.
• Bajerowa I., Problemy stylistyczno-leksykalne współczesnego polskiego języka religijnego, w: Warianty języka, red. J. Bartmiński, J. Szadura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003, s. 214-221.
• Bajerowa I., Swoistość języka religijnego i niektóre problemy jego skuteczności, „Łódzkie Studia Teologiczne” 3 (1994), s. 11-17.
• Bajerowa I., Szanse języka religijnego w świecie kultury masowej, w: Teologia – kultura – współczesność, red. Z. Adamek, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1995, s. 99-113.
• Długosz-Kurczabowa K., Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Dyk S., Zasady interpretacji tekstu biblijnego w praktyce kaznodziejskiej, „Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 14 (2009), s. 100-121.
• Gądecki S., Promień z serca odbity, Wydawnictwo: Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 2008.
• Holly K., Żółtak A., Słownik wyrazów zapomnianych, czyli słownictwo naszych lektur, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
• Karwala M., O niektórych sposobach wyrażania niewyrażalnego, w: Teologia – kultura –współczesność, red. Z. Adamek, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1995, s. 86-98.
• Klementowicz M., Funkcja fatyczna języka homilii i kazań, „Roczniki Teologiczne” 63 (2016), z. 12, 61-73.
• Klementowicz M., Głoszenie słowa Bożego podstawowym zadaniem kapłana, „Sympozjum” 2 (2018), s. 61-75.
• Klementowicz M., Spójność tekstu jako warunek poprawnej homilii, „Roczniki Teologiczne” 64 (2017), z. 12, s. 63-77.
• Kowalczyk J., Św. Wawrzyniec uczy. Homilia z okazji ogłoszenia św. Wawrzyńca patronem Słupcy, w: Kazania prymasa 2010-2014, red. Z. Gogola, Wydawnictwo Franciszkanów „Bratni Zew”, Kraków 2015, s. 47-51.
• Krauze Ł., Homilista wobec spraw ubogich tego świata. Treści egzystencjalne w homilii, w: Homilia integralna. Studium treści przepowiadania homilijnego, red. M. Dąbrówka, M. Klementowicz, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2017, s. 63-73.
• Makuchowska M., Bibliografia języka religijnego 1945-2005, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2007.
• O języku religijnym. Zagadnienia wybrane, red. M. Karpluk, J. Sambor, Wydawnictwo KUL, Lublin 1988.
• Olszański T., Homilia jako uprzywilejowana forma głoszenia słowa Bożego, „Collectanea Theologica” 37 (1967), fasc. 4, s. 119-124.
• Ożóg K., Ustna odmiana języka ogólnego, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej, Lublin 2001, s. 85-98.
• Podeszwa P., Temu, który nas miłuje (Ap 1,5). Miłość Chrystusa do Kościoła w świetle wybranych tekstów z Apokalipsy św. Jana, „Teologia Praktyczna” 16 (2015), s. 95-110.
• Przyczyna W., Materiały pomocnicze do homilii i kazań. Definicja, rodzaje, znaczenie, w: Ściągać czy nie ściągać?, red. M. Kubiak, W. Przyczyna, Wydawnictwo: Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 2008.
• Przyczyna W., Siwek G., Język w Kościele, w: Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Uniwersytet Jagielloński Ośrodek Badań Prasoznawczych, Kraków 1999, s.130-148.
• Przyjaciel, internetowy mem, https://demotywatory.pl/2914161/PRZY-JA-CIEL (dostęp: 14.04. 2020).
• Puzynina, J., Człowiek – język – sacrum, w: Człowiek – dzieło – sacrum, red. S. Gajda, H.J. Sobeczko, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego – Instytut Filologii Polskiej, Opole 1998, s. 19-31.
• Rada Języka Polskiego, http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1822:sklad-osobowy-zespolu-jezyka-religijnego2&catid=98&Itemid=58 (dostęp: 2.04. 2020).
• Rusek A., Czy z mar Twych wstanie?, w: Dobra wnuczka, blog, https://dobrawnuczka.blog.deon.pl/2020/04/05/czy-z-mar-twych-wstanie/ (dostęp: 14.04.2020).
• Siwek G., Przepowiadać skuteczniej. Elementy retoryki kaznodziejskiej, Wydawnictwo „Homo Dei”, Kraków 1992.
• Sławiński H., Źródła autorytetu kaznodziei, „Ateneum Kapłańskie” 606 (2010), z. 2, s. 313-324.
• Szczepaniak M., Patrzenie obrazu. Obrazowanie jako strategia komunikacyjna w przepowiadaniu, „Ateneum Kapłańskie” 606 (2010), z. 2, s. 111-122.
• Szewczyk L., Muzyka „najszlachetniejsza służebnica” liturgii. O muzyce jako źródle i tworzywie kaznodziejskim, „Studia Pastoralne” 12 (2016), s. 36-48.
• Tarczewska M., Dialogizacja monologu. Komunikatywne aspekty współczesnych polskich homilii. Praca doktorska, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Masaryka, Brno 2010 – dostępna online: https://is.muni.cz/(dostęp: 3.04.2020).
• Wąs C., Architektura a dekonstrukcja. Przypadek Petera Eisenmana i Bernarda Tschumiego, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2015.
• Wejman H., Wiara a uporczywa terapia, „Colloquia Theologica Ottoniana” 1 (2013), s. 7-16.
• Zapomniane słowa, red. M. Budzińska, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014.
• Zawilska D., O poprawności językowej w tekstach kazań, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 37 (1998), s. 45-54.
• Zdunkiewicz-Jedynak D., Jak mówić o Bogu językiem współczesnego świata?: o dylematach inkulturacji w języku polskiego Kościoła, „Studia Salvatoriana Polonica” 4 (2010), s. 87-97.
• Żądło A., Troska o język w liturgii przejawem duchowości chrześcijańskiej, „Studia Pastoralne” 10 (2014), s. 351-362.

Identifiers

DOI

10.18290/rt206712-5