Owady Norwida. Ostatnia z bajek, czyli o piękności istnienia

• Authors: Ewa Szczeglacka-Pawłowska

Title variants

EN

Norwid’s insects. Ostatnia z bajek, or on the beauty of existence

Abstracts

EN

This article offers an interpretation of one of Norwid’s late works: Ostatnia z bajek [The Last of the Fairy Tales].The starting point for this specific reading is the question regarding the image and meaning of the insects invoked in this workas well as the lyrical dimension of this fairy-tale-like fable. The article reveals the impact of Romantic entomology as well as specific passages from Zygmunt Krasiński’s Nie-Boska Komedia [The Undivine Comedy] on the ways in which Norwid develops an image of the world as a place where humans coexist with other beings and experience the painful loss of the bond with these fellow creatures. Lyricism and subjectivity in “Ostatnia z bajek”are rooted in the author’s contemplative attitude towards broadly understood reality. This raises the question posed in the title – one regarding the beauty of existence – which defines the the main topic of Norwid’s lyrical fairy tale.

PL

Artykuł jest studium interpretacyjnym, w którym Ewa Szczeglacka-Pawłowska omawia Ostatnią z bajek jako dzieło późne poety. Punktem wyjścia dla szczegółowych rozpoznań o charakterze interpretacyjnym są pytania o obraz i znaczenie przywołanych w utworze owadów, a także o wymiar liryczny bajkowej przypowieści Norwida. Autorka odsłania wpływ entomologii romantycznej, a także konkretnych fragmentów Nie-Boskiej Komedii Zygmunta Krasińskiego na sposób przedstawiania przez Norwida obrazu świata jako współistnienia człowieka z różnymi stworzeniami i bolesnej utraty więzi z innymi istotami. Liryzm i podmiotowość w Ostatniej z bajek mają swoje źródło w kontemplatywnym stosunku autora utworu wobec szeroko pojętej rzeczywistości, stąd ważne pytania postawione w artykule – o wymiar „piękności” istnienia, które to pytania określają główny temat bajki lirycznej Norwida.

Keywords

PL

Cyprian Norwid; Ostatnia z bajek; entomologia romantyczna; owady w literaturze; anioł; rysunki Cypriana Norwida; Norwidowska koncepcja piękna

EN

Cyprian Norwid; Ostatnia z bajek [The Last of the Fairy Tales]; Romantic entomology; insects in literature; angel; Norwid’s drawings; Norwid’s idea of beauty

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Norwidiana
• Year: 2021
• Volume: 39
• Pages: 117-134

Dates

published

2021

Contributors

author

Ewa Szczeglacka-Pawłowska

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/000000018051384X

References

• Abramowska J., Darwin, Ezop i Anioł, w: Nie tylko o Norwidzie, red. J. Czarnomorska, Z. Przychodniak, K. Trybuś, Poznań 1997.
• Abramowska J., Pisarze w zwierzyńcu, Poznań 2010.
• Baranowska M., Anioł [hasło], w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2009, s. 26-28.
• Duchińska S., Kronika Paryzka, „Biblioteka Warszawska” 1864, t. 3.
• Feliksiak E., Darwin Norwida, „Teksty” 1972, nr 4.
• Gomulicki J.W., Metryki i objaśnienia: „Ostatnia z bajek”, PW, t. VII , cz. II .
• Halkiewicz-Sojak G., Wobec tajemnicy i prawdy. O Norwidowskich obrazach „całości”, Toruń 1998.
• Igliński G., Z Mickiewiczowskiego bestiariusza. Owady i robaki w „Dziadach”, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, R. IX (LI ) 2016.
• Kluszczyńska M., Ogród zoologiczny jako miejsce konstruowania Zwierzęcia, w: Ludzie i zwierzęta, t. VI; Pongo, red. R. Chymkowski, A. Jaroszuk, Warszawa 2014.
• Koziołek R., Kompleks Darwina, „Teksty Drugie” 2011, z. 3. Księga o Aniołach, red. H. Oleschko, Kraków 2002.
• Lehr-Spławiński P., Darwin – Narwid – Norwid, w: Dziewiętnastowieczność, red. E. Czaplejewicz, W. Grajewski, Wrocław-Warszawa 1988.
• Łukaszewicz K., Ogrody zoologiczne: wczoraj, dziś, jutro, Warszawa 1975.
• Merdas A. RSCJ, Ocalony wieniec, Warszawa 1995.
• Mytych-Forajter B., Poetyka i łowy. O idei dawnego polowania w literaturze polskiej XIX wieku, Katowice 2004.
• Otsason R., Anioł [hasło], w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, Lublin 2000, t. 1, s. 234-235.
• Pamiętniki Anioła Stróża przez księdza Chardou, Pelplin 1872.
• Propp W.A., Morfologia bajki magicznej, przeł. P. Rojek, Kraków 2011.
• Rejchman B., Teoria Darwina w stosunku do nauki życia, Warszawa 1882.
• Rudkowska M., Ostatnie z bajek. Romantyczna iluzja wspólnoty ludzko-zwierzęcej i jej rozpad, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, 2014.
• Siemieński L., Przewodnik myśliwca, Leszno i Gniezno 1848.
• Stefanowska Z., Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 1976.
• Szagun D., Anioł i anielskość w romantyzmie na podstawie poezji Kornela Ujejskiego i Cypriana Norwida, w: Anioł w literaturze i w kulturze, red. J. Ługowska, J. Skawiński, Wrocław 2004, t. 1.
• Szczeglacka-Pawłowska E., Romantyzm „brulionowy”, Warszawa 2015.
• Waksmundzka I., Anioł u Norwida, „Colloquia Litteraria” 2017, nr 1.
• Warsza J., Ludzkie zoo, „Krytyka Polityczna” 2010, nr 24-25.
• Wieczorkiewicz A., Ludzki okaz na czterech scenach, „Czas Kultury” 2007, nr 6.
• Wilczyńska E., Symbolika pszczół i mrówek w polskiej kulturze ludowej, „Tekstura. Rocznik Filologiczno-Kulturoznawczy” 2013, t. 1.

Identifiers

DOI

10.18290/sn2139.6

Biblioteka Nauki

17936373