Postęp i myśl krytyczna u Norwida i Piotra Ławrowa

• Authors: Arent van Nieukerken

Title variants

EN

Progress and critical thought in Norwid’s and Peter Lavrov’s work

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polski późny romantyk Cyprian Norwid i rosyjski filozof i socjolog Piotr Ławrow spotkali się jako emigranci w Paryżu lat siedemdziesiątych XIX wieku. Szanowali się wzajemnie, choć mieli wykluczające się na pierwszy rzut oka światopoglądy (ale łączyło ich niezadowolenie z politycznego status quo). Ławrow był ateistą i uważał, że w epoce naukowego postępu religia stanowi czynnik „reakcyjny”, hamujący dalszą emancypację jednostki (choć wcześniej spełniła pozytywną rolę). Norwid uważał zaś, że postęp bez zakorzenienia w chrześcijańskim sacrum zawęża ideę człowieczeństwa, redukując ją do „fizjologicznego” determinizmu. Artykuł pokazuje współczesne konteksty sporu między polskim katolikiem a ateistycznym Rosjaninem i poświęca sporo uwagi negatywnym konsekwencjom wąskiej postawy scentystycznej (odrzuconym zresztą przez Ławrowa), np. relacji między ówczesnymi badaniami antropologicznymi a teoriami rasowymi.

EN

The Polish romantic poet Cyprian Norwid and the Russian philosopher and sociologist Piotr Lavrov met while living as exiles in Paris during the seventies of the XIX century. They respected each other, although their worldviews could at first sight not be reconciled (but they were both discontent of the political status quo). Lavrov was an atheist and considered religion to be a „reactionary” force in the age of scientific progress, slowing down the further emancipation of the individual (though previously it performed a positive role). Norwid-on the other hand-thought that progress without roots in Christian sacrality would restrict the idea of humanity and reduce it to a physiological determinism. This article shows the debate between a Polish catholic and an atheist Russian in the context of the period. It focuses on the negative consequences of a narrow scientist attitude (as a matter of fact, rejected by Lavrov), e.g. the relation between contemporary anthropological research and racial theories.

Keywords

PL

Norwid; Ławrow; postęp; religia; scjentyzm; rasa; Norwid; Ławrow; postęp; religia; scjentyzm; rasa

EN

Norwid; Lavrov; progress; religion; scientism; race

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Norwidiana
• Year: 2020
• Volume: 38
• Pages: 59-69

Dates

published

2020-12-29

Contributors

author

Arent van Nieukerken

• University of Amsterdam, Netherlands

References

• Biela M., Czy Norwid współpracował z Hyacinthe de Charencey przy pisaniu „Syna Panny”, „Studia Norwidiana” 27-28: 2009-2010, s. 149-183.
• Trojanowiczowa Z., Lijewska E., Kalendarz życia i twórzości Cypriana Norwida, Poznań 2007.

Identifiers

DOI

10.18290/sn.2038-4