Świat wzniosłych uczuć i dobrych manier, czyli Norwidowskie prawo inwersji

• Authors: Eliza Kącka

Title variants

EN

The world of lofty feelings and good manners, or Norwid’s law of inversion

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi przede wszystkim propozycję nowego odczytania Tajemnicy lorda Singelworth w kontekście Norwidowskiej antropologii z jednej, a tła historyczno-kulturowego z drugiej strony. Rozumienie „czystości” przez Norwida, niewolne od inspiracji ewangelicznych, wchodzi w ciekawe zależności z realiami, w których przyszło funkcjonować nie tylko samemu poecie, ale też bohaterowi jego zagadkowej noweli. Odczytanie Tajemnicy lorda Singelworth skupia się wokół obrazu lotu balonem, z którego lord – wedle tej interpretacji, nieodosobnionej zresztą w norwidologii – zrzuca papier zawierający treść natury fizjologicznej. Scena ta umieszczona zostaje w kontekście innych literackich lotów balonem, a także – w związku z ekscentrycznym zachowaniem lorda – skonfrontowana z manifestacjami dziwności, jakie w Paryżu XIX wieku urządzał przyjaciel Baudelaire’a, Philoxène Boyer. Singelworth wypada zatem na jednego z ciekawych dziwaków literatury dziewiętnastowiecznej. Jednocześnie pozostaje jedną z figur, w związku z którymi przywołać można – wyprowadzone w artykule – norwidowskie prawo inwersji.

EN

First of all, the presented article offers a novel interpretation of Lord Singleworth’s Secret in the context of Norwid’s anthropology on the one hand, and a historical and cultural background on the other. Norwid’s understanding of “cleanliness,” which was inspired in some measure by the Gospels, had interesting connections with the life circumstances of Norwid himself and the main character of his puzzling short story. The reading of Lord Singleworth’s Secret revolves around the image of a balloon flight during which the lord-according to this interpretation, not alien in Norwidology-throws a paper with “physiological content.” This scene is put in the context of other literary balloon flights, and also, due to Lord Singleworth’s eccentric behaviour, confronted with the manifestations of bizareness organized by Baudelaire’s friend Philoxène Boyer in the 19th century. So it seems that Singleworth is one ofthe most interesting weirdos of the 19th-century literature. Nonetheless, he remains one of the characters for whom we may invoke Norwid’s law of inversion-inferred in the article.

Keywords

PL

czystość; antropologia; Paryż XIX wieku; ironia; inwersja; czystość; antropologia; Paryż XIX wieku; ironia; inwersja

EN

cleanliness; anthropology; 19th-century Paris; irony; inversion

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Norwidiana
• Year: 2020
• Volume: 38
• Pages: 99-110

Dates

published

2020-12-29

Contributors

author

Eliza Kącka

• University of Warsaw, Poland

References

• Adamiec M., „Tajemnica lorda Singelworth” albo metafizyka balonu, „Studia Norwidiana” 3-4: 1985-1986, s. 201-215.
• Benjamin W., Paryż II Cesarstwa u Baudelaire’a, w: tenże, Twórca jako wytwórca. Eseje i rozprawy, przeł. R. Reszke, Warszawa 2011, s. 55-132.
• Benjamin W., Paryż II Cesarstwa według Baudelaire’a, przeł. H. Orłowski, w: tenże, Twórca jako wytwórca, wyboru dokonał H. Orłowski, wstęp J. Kmita, przeł. H. Orłowski, J. Sikorski, S. Pieczara, Poznań 1975, s. 182-235.
• Cullerre A., U wrót obłędu. Studyum psychologiczne, przeł. L. Wolberg, Warszawa 1891.
• David S.-Ch., Philoxène Boyer: Un sale ami de Baudelaire, Paris 1987.
• Gomulicki J.W., O „Trylogii włoskiej” Norwida. Geneza – kształtowanie – wymowa, [w:] C. Norwid, Trylogia włoska, opracowanie tekstu, studium wstępne oraz wybór rysunków J.W. Gomulicki, Warszawa 1979, s. 5-25.
• Prus B., Pisma wszystkie. Humoreski, nowele, opowiadania, t. II, red. T. Żabski, Warszawa–Lublin 2015.
• Rzepczyński S., O umyśle „zgadobliwym”. „Tajemnica lorda Singelworth”, „Studia Norwidiana” 14: 1996, s. 105-112.
• Samsel K., Norwid – Conrad. Epika w perspektywie modernizmu, Warszawa 2015.
• Skalińska E., Jeszcze o „Tajemnicy lorda Singelworth”. Między ironią a autoironią, „Colloquia Litteraria” 2017, nr 1, s. 107-122.
• Taine H.A., Historya Literatury Angielskiej, przeł. E. Orzeszkowa, Warszawa 1900.
• Trybuś K., Stary poeta. Studia o Norwidzie, Poznań 2000.
• Wilde O., Zbrodnia lorda Artura Savile’a. Studium o obowiązku, przeł. H. Seidel, w: tenże, Eseje. Opowiadania. Bajki. Poematy prozą, red. J. Żuławski, Warszawa 1957, s. 157-202
• Zieliński J., Stearynowe utrapienie, [w:] „Klucze od Echa” – Osobność – Wiersze Cypriana Norwida, red. E. Kącka, Kraków 2018, s. 93-102.

Identifiers

DOI

10.18290/sn.2038-7