Ku filozofii dziedzictwa wielokulturowego Śląska

• Authors: Marta Golowska

Title variants

EN

Towards a Philosophy of Multicultural Heritage in Silesia

Abstracts

EN

The subject of this article is an attempt to present the legal situation of national and ethnic minorities, with particular emphasis on the multicultural region of Silesia. The aim of the study is to showcase the cultural heritage of Silesia and to consider whether the Silesians can be recognized as an ethnic minority. The article provides a synthesis of reflections on Silesia as a nation based on the Constitution of the Republic of Poland and the Act of January 6, 2005, on national and ethnic minorities, as well as on regional languages, to determine whether the Silesians can be regarded as a minority. The article analyzes the concepts of national and cultural heritage, identifying their connection to identity. The fundamental law of the Republic of Poland indicates the notion of national heritage and protects the culture, traditions, and language of national and ethnic minorities. Silesian identity is manifested through the preservation of its own culture, traditions, and language, which constitutes a significant aspect of Silesian identity. However, despite having a distinct cultural identity, the Silesian community is not covered by the Act on national and ethnic minorities, depriving them of fundamental legal guarantees for minorities.

PL

W artykule została przedstawiona sytuacja prawna mniejszości narodowych i etnicznych, ze szczególnym uwzględnieniem wielokulturowego Śląska, na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Celem opracowania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Ślązacy mogą być uznani za mniejszość etniczną? Dokonano analizy pojęcia dziedzictwa narodowego i kulturowego, identyfikując ich związek z tożsamością. Tożsamość Śląska przejawia się poprzez zachowanie własnej kultury, tradycji i języka, co jest istotną oznaką śląskości. Społeczność Śląska posiada odrębną tożsamość kulturową, ale nie jest objęta ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych, co pozbawia ją podstawowych gwarancji prawnych dla mniejszości.

Keywords

PL

dziedzictwo kulturowe; dziedzictwo narodowe; wielokulturowość; Konstytucja RP; Śląsk

EN

cultural heritage; national heritage; multiculturalism; Constitution of Poland; Silesia

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Polonijne
• Year: 2023
• Volume: 44
• Pages: 161-175

Dates

published

2023

Contributors

author

Marta Golowska

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000208742477

References

• Albert M.T., Kultura, dziedzictwo, tożsamość, [w:] Dziedzictwo kulturowe w XX wieku. Szanse i wyzwania, red. M.A. Murzyn, J. Purchla, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury 2007, s. 49-56.
• Appiah K.A., Race, Culture, Identity: Misunderstood Connections, San Diego: University of California 1994.
• Banaszak B., Prawo mniejszości narodowych do kultywowania własnej tożsamości kulinarnej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. 31, s. 19-26.
• Banaszkiewicz A., Naród – pojęcie niedookreślone?, „Studia Administracyjne” 2018, nr 10, s. 5-21.
• Bończa Tomaszewski N., Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX wieku i na początku XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2005.
• Burszta W., Wielokulturowość. Pytania pierwsze, [w:] U progu wielokulturowości. Nowe oblicza społeczeństwa polskiego, red. M. Kempny, A. Kapciak, S. Łodziński, Warszawa: Oficyna Naukowa 1997.
• Dobosz P., Pojęcie dziedzictwa kulturowego i jego znaczenie dla działań polskiej administracji publicznej wobec integracji europejskiej. „Ochrona Zabytków” 55(2002), nr 2, s. 121-141.
• Flis J., Szkolny słownik geograficzny, Warszawa: WSiP 1985.
• Gellner E., Narody i nacjonalizm, tłum. T. Hołówka, Warszawa: PIW 1991.
• Ireland T., Schofield J., The Ethics of Cultural Heritage, [w:] The Ethics of Cultural Heritage, red. T. Ireland, J. Schofield, New York: Springer 2015, s. 1-10.
• Kersel M.M., Luke C., Civil Societies? Heritage Diplomacy and Neo-Imperialism, [w:] Global Heritage: A Reader, red. L. Meskell, Somerset: Wiley-Blackwell 2015, s. 70-93.
• Kilias J., Wspólnota abstrakcyjna. Zarys socjologii narodu, Warszawa: Wydawnictwo IFiS 2004.
• Kowalski W., Międzynarodowo-prawne aspekty ochrony wspólnego dziedzictwa kulturowego. Od sporów do współpracy, [w:] Ochrona wspólnego dziedzictwa kulturowego, red. J. Kowalczyk, Warszawa: Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków 1993, s. 15-24.
• Kurpiel A., Dziedzictwo kulturowe mniejszości narodowych i etnicznych na Dolnym Śląsku, [w:] Filologia trudnego sąsiedztwa. Tom studiów dedykowany profesorowi Markowi Zyburze w 60-lecie urodzin, red. K. Ruchniewicz, współpraca P. Przybyła i D. Wojtaszyn, Wrocław: Quaestio 2017, s. 155-165.
• Lis W., Problem ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego na Litwie, „Studia Polonijne” 38(2017), s. 115-127.
• Mucha J., Wielokulturowość etniczna i nieetniczna, „Sprawy Narodowościowe” 1999, nr 14-15, s. 51-62.
• Ossowski S., Zagadnienia więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim, [w:] tegoż, Dzieła, t. 3, Warszawa: PWN 1967, s. 241-242.
• Paleczny T., Relacje międzykulturowe w dobie kryzysu ideologii i polityki wielokulturowości, Kraków: Księgarnia Akademicka 2017.
• Popieliński P., Etniczność i narodowość rdzennych mieszkańców Górnego Śląska po 1989 roku, „Poznańskie Studia Slawistyczne” 2015, nr 8, s. 137-151.
• Pruszyński J., Dziedzictwo kultury w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., [w:] Konstytucja i władza we współczesnym świecie. Doktryna – prawo – praktyka. Prace dedykowane Profesorowi Wojciechowi Sokolewiczowi na siedemdziesięciolecie urodzin, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2002, s. 130-140.
• Pruszyński J., Ochrona zabytków w Polsce. Geneza, organizacja, prawo, Warszawa: PWN 1989.
• Raport z wyników. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych 2012.
• Rusek H., Wielokulturowość z konfliktem w tle – Ślązacy: Naród? Narodowość? Grupa Etniczna?, Pograniczne, „Studia Społeczne” 2015, t. 25, s. 121-133.
• Sarnecki P., Uwagi do art. 5 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, M. Zubik, t. 1, wyd. 2 uzup., Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2016, s. 230-238.
• Smith L., The Uses of Heritage, London–New York: Routledge 2006.
• Sobczak J., Dziedzictwo narodowe w polskim porządku konstytucyjnym, „Ius Novum” 13(2019), nr 2, s. 147-163.
• Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków: Universitas 2006.
• Szczepański M.S., Ślęzak-Tazbir W., Kulisy naszych czasów. Między ciągłością i zmianą – metamorfozy tożsamości indywidualnych i zbiorowych, [w:] Etniczność, pamięć, asymilacja, red. L.M. Nijakowski, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2009, s. 18-37.
• Śliz A., Szczepański M.S., Między etnicznością a narodowością. Socjologiczne studium przypadku grupy Górnoślązaków, „Przegląd Zachodni” 2013, nr 3, s. 117-128.
• Śliż A., Szczepański M.S., Różnorodność a równość. Prospekty wielokulturowości w perspektywie socjologicznej, „Studia Socjologiczne” 2021, nr 2 (241), s. 13-44.
• Taras P., Rola dziedzictwa i wspólnej historii w kształtowaniu tożsamości kulturowej polonii, „Studia Polonijne” 8(1984), s. 47-82.
• Tomaszewski A., Ku nowej filozofii dziedzictwa, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury 2012.
• Wanatowicz M.W., Od indyferentnej ludności do śląskiej narodowości? Postawy narodowe ludności autochtonicznej Górnego Śląska w latach 1945-2003 w świadomości społecznej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2004.
• Wojnar I., Aktualne procesy edukacji i kultury w Polsce i na świecie, [w:] Edukacja wobec wyzwań XXI wieku, red. I. Wojnar, J. Kubin, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa 1996, s. 18-37.
• Zeidler K., Pojęcie „dziedzictwa narodowego” w Konstytucji RP i jego prawna ochrona, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2004, t. 12, s. 343–344.
• Zięba-Załucka H., Konstytucja RP wobec problemu mniejszości narodowych i etnicznych, „Annales UMCS”, Sectio G, Ius, 2000, t. 47, s. 97-106.
• Żuk G., Edukacja aksjologiczna. Zarys problematyki, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2016.
• Gordon M.M., Assimilation in American Life: The Role of Race, Religion and National Origins, New York: Oxford University Press 1964.

Identifiers

DOI

10.18290/sp2344.8

Biblioteka Nauki

31339212