Kontrurbanizacja a jakość życia na wsi

• Authors: Magdalena Dej , Katarzyna Zajda

Title variants

Kontrurbanizacja a jakość życia na wsi

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poruszono kwestię kontrurbanizacji oraz jej związków z jakością życia na wsi. W pierwszej części artykułu zarysowano rozumienie pojęcia kontrurbanizacji i przedstawiono szeroki przegląd literatury międzynarodowej, jaka na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat powstała na ten temat. Odniesiono się zwłaszcza do tych prac, które wskazują na potrzebę prowadzenia badań z zakresu kontrurbanizacji w Europie Środkowo-Wschodniej. W dalszej części przeanalizowano różne motywy migracji na peryferyjne obszary wiejskie, zwłaszcza w kontekście powiązań pomiędzy procesami kontrurbanizacji a jakością życia. Zwrócono uwagę zarówno na motywy pozytywne – migracja na obszary wiejskie powodowana chęcią podniesienia jakości życia, oraz negatywne (migracje powodowane presją sytuacji życiowej) – wybór wsi jako miejsca za-mieszkania wynikający z chęci redukcji kosztów utrzymania czy konieczności zaopiekowania się najbliższymi krewnymi. W końcowej części artykułu, na podstawie istniejącego stanu wiedzy sformułowano propozycję kilku problemów badawczych, które zdaniem autorek powinny w najbliższym czasie zostać podjęte na gruncie polskim, w ramach szerokich interdyscyplinarnych studiów z zakresu geografii, socjologii i innych nauk społecznych.

EN

The article deals with the matter of counter-urbanisation and its relation to quality of life as a topic for the further research which should be carried out in Poland due to the gaps in existing knowledge. The understanding of the concept of counter-urbanisation was outlined and a broad overview of recent international literature concerning the subject was presented in the first part of the article. A special attention was paid to the works which indicate the need for research in Central and Eastern Europe. In the further part, the different motives for migration to peripheral rural areas, especially in the context of relation between counter-urbanisation processes and quality of life, were analysed. The focus was put on both positive (migration to rural areas motivated by the desire to improve the quality of life) and negative (migration to rural areas motivated by lower cost of living or by the obligation to take care of close relatives) factors. In the final part of the article, the authors propose a number of research questions concerning Polish context of the subject which should be a matter of an interdisciplinary study involving geography, sociology and other social sciences.

Keywords

PL

kontrurbanizacja; jakość życia; wieś; kontrurbanizacja; jakość życia; wieś

EN

counter-urbanisation; quality of life; rural areas

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2016
• Issue: 57
• Pages: 51-66

Dates

published

2016-06-30

Contributors

author

Magdalena Dej

author

Katarzyna Zajda

References

• Andersen H. S. (2011), Explanations for long-distance counter-urban migration into fringe areas in Denmark, “Population, Space and Place”, 17, s. 627–641.
• Andersen W. P., Papageorgiou Y. (1992), Metropolitan and nonmetropolitan population trends in Canada, 1966–1982, “The Canadian Geographer”, 36, 2, s. 124–144.
• Beale C. L. (1974), Rural development, population and settlement prospects, “Journal of Soil and Water Conservation”, 29, 1, s. 23–27.
• Beale C. L. (1976), A further look at nonmetropolitan population growth since 1970, “American Journal of Agricultural Economics”, 58, s. 953–958.
• Berry B. J. L. (1976a), The counterurbanization process: urban America since 1970, “Urban Af-fairs Annual Review”, 11, s. 17–30.
• Berry B. J. L. (1976b), Urbanization and Counterurbanization, Sage Publications, Beverly Hills. Berry B. J. L., Gillard Q. (1977), The Changing Shape of Metropolitan America, Ballinger, Cambridge.
• Bijker R., Haartsen T., Strijker D. (2012), Migration to less-popular rural areas in the Netherlands: Exploring the motivations, “Journal of Rural Studies”, 28, s. 490–498.
• Bolton N. (1988), The rural population turnaround: a case study of North Devon, Unpublished Ph. D. Thesis, Plymouth Polytechnic, Plymouth.
• Bourne L. S., Logan M. (1976), Changing urbanisation patterns at the margin: the examples of Australia and Canada, [w:] B. Berry (red.), Urbanization and Counterurbanization. Sage Publications, Beverly Hills, s. 111–144.
• Bourne L. S., Simmons J. (1979), Canadian settlement trends: an examination of the spatial pattern of growth, 1971–1976, Centre for Urban and Community Studies, University of Toronto, Toronto.
• Boyle P., Halfacree K., Robinson V. (2013), Exploring Contemporary Migration, Routledge, New York.
• Borys T., Knippschild R. (red.) (2014), Jakość życia w obszarze przygranicznym – wzmocnienie ponadgranicznych przepływów dla wspólnego zrównoważonego rozwoju i planowania regionalnego, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław.
• Brierley J., Tod D. (1990), Prairie and Small Town Survival: The Challenge of Agro-Manitoba, Mellen, Lewiston.
• Brown D., Schafft K. (2002), Leaving Athens: Narratives of counterurbanisation in time of crisis, “Journal of Rural Studies”, 32, s. 158–167.
• Cawley M. (1990), Population change in the Republic of Ireland 1981–1986, “Area”, 22, 1, s. 67–74.
• Champion A. G. (1981), Population trends in rural Britain, “Population Trends”, 26, 20–23.
• Champion A. G. (1987), Recent changes in the pace of population deconcentration in Britain, “Geoforum”, 18, s. 379–401.
• Champion A. G. (1992), Urban and regional demographic trends in the developed world, “Urban Studies”, 29, s. 461–482.
• Champion A. G. (1993a), A decade of regional and local population change, “Town and Country Planning”, 62, 3, s. 43–45.
• Champion A. G. (1993b), People in Britain – taking stock, “Town and Country Planning”, 62, 3, s. 42–45.
• Champion A. G. (1994), Population change and migration in Britain since 1981: evidence for continuing deconcentration, “Environment and Planning A”, 26, s. 1501–1520.
• Champion A. G. (1998), Studying counterurbanisation and the rural population turnaround, [w:] P. Boyle, K. Halfacree (red.), Migration into Rural Areas, Theories and Issues, Wiley, Chichester, s. 21–40.
• Champion A. (2000), Demography, [w:] U. Gardiner, H. Mathews H. (red.), The Changing Geography of the United Kingdom, Routled London, New York, s. 169–189.
• Champion A., Vandermotten C. (1997), Migration, counterurbanisation and regional restructuring in Europe, [w:] H. Blotevogel, A. J. Fielding (red.), People, jobs and mobility in New Europe, John Wiley, Chichester, s. 69–90.
• Champion A. G., Watkins C. (1990), People in the Countryside: Studies of Social Change in Rural Britain, Paul Chapman, London.
• Cross D. (1990), Counterurbanization in England and Wales, Avebury, Adlershot.
• Cybulska A. (2012), Zaufanie społeczne, komunikat CBOS nr 33/2012.
• Czapiński J., Panek T. (red.) (2015), Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
• D’Agostini L., Fantini A. (2008), Quality of Life and Quality of Living Conditions in Rural Areas: Distinctively Perceived and Quantitatively Distinguished, “Social Indicators Re-search”, 89, s. 487–499.
• Dahms F. (1995), Dying Villages, Counterurbanization and the Urban Field – a Canadian Perspective, “Journal of Rural Studies”, 11,1, s. 21–33.
• Dahms F., McComb J.(1999), Counterurbanization, Interaction and functional Change in a Rural Amenity Area – A Canadian Example, “Journal of Rural Studies”, 15, 2, s. 129–146.
• Dean K. (1986), Counterurbanisation continues in Brittany, “Geography”, 71, s. 151–154.
• Foulkes M., Newbold K. B. (2008), Poverty catchments: migration, residential mobility, and population turnover in impoverished rural Illinois communities, “Rural Sociology”, 73, s. 440–462.
• Gkartzios M. (2013), Leaving Athens: Narratives of counterurbanisation in times of crisis, “Journal of Rural Studies”, 32, s. 158–167.
• Grzeszczak J. (1996), Tendencje kontrurbanizacyjne w krajach Europy Zachodniej, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 167, Warszawa.
• Grzeszczak J. (1998), Przesunięcie „miasto-wieś” w przemyśle krajów Unii Europejskiej, Zeszyty IGiPZ PAN, 55, Warszawa.
• Halamska M. (2011), Wiejskość jako kategoria socjologiczna, „Wieś i Rolnictwo”, 1(150), s. 37–54.
• Halamska M. (2013), Żyć na wsi: elementy stylu życia, „Wieś i Rolnictwo”, 1(158), s. 25–43.
• Halamska M. (2016), Zmiany struktury społecznej wiejskiej polski, „Studia Socjologiczne”, 1(220), s. 37–66.
• Halfacree K. (1994), The importance of ‘the rural’ in the constitution of counterurbanization: evidence from England in the 1980s., “Sociologis Ruralis”, 34, s. 164–189.
• Halliday J., Coombes M. (1995), In Search of Counterurbanisation: Some Evidence from Devon on the Relationship between Patterns of Migration and Motivation, “Journal of Rural Studies”, 11, 4, s. 433–446.
• Heffner K., Czarnecki A. (red.) (2011), Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich, IRWiR PAN, Warszawa.
• Hugo G. (1986), Australia’s Changing Population: Trends and Implications, Oxford University Press, Melbourne.
• Hugo G. (1994), The turnaround in Australia: some first observations from the 1991 census, “Australian Geographer”, 25, s. 1–17.
• Hugo G., Bell M. (1998), The hypothesis of welfareled migration to rural areas: the Australian case, [w:] P. Boyle, K. Halfacree (red.), Migration into Rural Areas, Theories and Issues, Wiley, Chichester, s. 107–133.
• Hugo G., Smailes P. (1985), Urban-rural migration in Australia: a process view of the turnaround, “Journal of Rural Studies”, 1, s. 11–30.
• Jauhiainen J. S. (2009), Will the retiring baby boomers return to rural periphery?, “Journal of Rural Studies”, 25, s. 25–34.
• Joseph A., Cloutier D. (1991), Elderly migration and its implications for service provision in rural communities; an Ontario perspective, “Journal of Rural Studies”, 7, s. 433–444.
• Joseph A., Keddie P., Smit B. (1988), Unraveling the population turnaround in rural Canada, “The Canadian Geographer”, 32, 1, s. 17–30.
• Kajdanek K. (2012), Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia, Wydawnictwo Nomos, Kraków.
• Kamińska A. (2011), Miastowi. Slow food i aronia losu, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
• Kontuly T., Wiard S., Vogelsang R. (1986), Counterurbanization in the Federal Republic of Germany, “Professional Geographer”, 38, s. 170–181.
• Kowalczuk K. (2012), Gotowość Polaków do współpracy w latach 2002–2012, komunikat CBOS nr 19/2012.
• Lewis G. (2000), Changing places in a rural world: the population turnaround in perspective, “Geography”, 85, 2, s. 157–165.
• Michalska-Żyła A. (2016), Jakość życia na poziomie lokalnym, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 56, s. 53–66.
• Mithell C. J. A., Briant C. R. (2009), Counterurbanization, [w:] R. Kitchin, N. Thrift (red.), International Encyclopedia of Human Geography, Elsevier.
• Mithell C. J. A., Madden M. (2014), Rethinking commercial counterurbanisation: Evidence from rural Nova Scotia, Canada, “Journal of Rural Studies”, 36, s. 137–148.
• Mrozik K. (2013), Zmiany jakości życia mieszkańców w gminie wiejskiej podlegającej suburbanizacji, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 320, s. 91–101.
• Murawska A. (2012), Zmiany w poziomie i jakości życia ludności na obszarach wiejskich w Polsce, “Journal of Agribusiness and Rural Development” 3(25), s. 169–180.
• Perry R., Dean K., Brown B. (red.) (1986), Counterurbanization, Case studies of Urban to Rural Movements, GeoBooks, Norwich.
• Podedworna H. (2010), Styl życia mieszkańców wsi, [w:] B. Łaciak (red.), Polskie style życia. Między miastem a wsią. Kongres Obywatelski, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.
• Popjakova D., Blazek M. (2015), Verification of counterurbanisation process: example of the Ceske Budejovice region, “Bulletin of Geography. Socio-economic Series”, No. 27, s. 153–169.
• Rimkuviene D. (2013), Quality of Life of Rural Population: the Aspects of Income and Living Conditions, “Economics and Rural Development”, Vol. 9, No.1, s. 56–62.
• Robert S., Randolph W. G. (1983), Beyond decentralization: the evolution of population distribution in England and Wales, 1961–1981, “Geoforum”, 14, s. 75–102.
• Rogala P. (2015), Subiektywna jakość życia a cechy demograficzne badanej społeczności, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 378, s. 59–67.
• Rosner A. (2010), Rola ruchu naturalnego i migracyjnego w procesie zmian przestrzennego rozkładu gęstości zaludnienia obszarów wiejskich, „Wieś i Rolnictwo”, 4(149), s. 42–56.
• Shucksmith M., Cameron S., Merridew T., Pichler F. (2009), Urban–Rural Differences in Quality of Life across the European Union, “Regional Studies”, Vol. 43.10, s. 1275–1289.
• Shucksmith M., Chapman P., Clark G. (1996), Rural Scotland Today: The Best of Both Worlds?, Avebury, Aldershot.
• Simon M. (2014), Exploring Counterurbanisation in a Post-Socialist Context: Case of the Czech Republic, “Sociologia Ruralis”, 54, 2, s. 117–142.
• Słaby T. (2007), Poziom i jakość życia, [w:] T. Panek, A. Szulc (red.), Statystyka społeczna, SGH, Warszawa.
• Spellerberg A., Huschka D., Habich R. (2007), Quality of Life in Rural Areas: Processes of Divergence and Convergence, “Social Indicators Research”, 83, s. 283–307.
• Spencer D. (1997), Counterurbanisation and Rural Depopulation Revisited: Landowners, Planners and Rural Development Process, “Journal of Rural Studies”, 13, 1, s. 75–92.
• Spoor M., Tasciotti L., Peleah M. (2014), Quality of Life and Social Exclusion in Rural Southern, Central and Eastern Europe and the CIS, “Post-Communist Economies”, Vol. 26, No. 2, s. 201–219.
• Steenbekkers A., Simon C., Veldheer V. (2006), Thuis op het Platteland: De Leefsituatie van Platteland en Stad Vergeleken. Sociaal en Cultureel Planbureau, The Hague.
• Szymańska D., Biegańska J. (2011), Obszary podmiejskie dużych miast w Polsce w świetle migracji stałych, [w:] M. Soja, A. Zborowski (red.), Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej, IGiGP UJ, Kraków.
• Twardzik M. (2011), Rodzaje relacji między właścicielami drugich domów a mieszkańcami wsi, [w:] K. Heffner, A. Czarnecki (red.), Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich, IRWiR PAN, Warszawa, s. 113–127.
• Wamsley D. J., Epps W. R., Duncan C. J. (1998), Migration to the New South Wales north coast 1986–1991: Lifestyle motivated counterurbanisation, “Geoforum”, 29(1), s. 105–118.
• Woźniak M. (2015), Jakość życia społeczeństwa jako główny cel rozwoju obszarów wiejskich woj. Podkarpackiego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 378, s. 68–75.
• Zajda K. (2011), Nowe formy kapitału społecznego wsi. Studium przypadku lokalnych grup działania z województwa łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Zelinsky W. (1971), Is nonmetropolitan America being repopulated? The evidence from Pennsylvania’s minor civil divisions, “Demography”, 15, s. 13–39.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.57.04