„Horyzonty tożsamości”. Buriackie społeczności lokalne w Mongolii

• Authors: Wojciech Połeć

Abstracts

EN

The article is focusing on the Buryat local communities in eastern Mongolia and raises the issue of the role of local communities and local places of worship in building identity at the mesostructural level, which may be considered to be the basic level of identity references. These considerations are based on qualitative research conducted in July and August 2019 in eastern Mongolia in four Buryat local communities. The author tries to show that the use of the category of local communities as a starting point for analyses is a fruitful strategy for placing the studied communities in wider social, cultural and political contexts. The article is an attempt to use the categories related to the notion of local communities to describe Buryat local communities in Mongolia and to show how non-European examples of local communities can enrich sociological reflection on local communities and different types of identities. The title “Horizons of Identity” refers to the achievements of landscape anthropology, which inspired the author in the preparation of this work.

PL

W niniejszym artykule skupiam się na buriackich społecznościach lokalnych we wschodniej Mongolii. Poruszam kwestię roli społeczności lokalnych i lokalnych miejsc kultu dla budowania tożsamości na poziomie mezostrukturalnym, który można uznać za podstawowy poziom odniesień tożsamościowych. Podstawą niniejszych rozważań są badania o charakterze jakościowym przeprowadzone w lipcu i sierpniu 2019 r. w mongolskim ajmaku wschodnim w czterech buriackich społecznościach lokalnych. W moich rozważaniach staram się pokazać, że zastosowanie kategorii społeczności lokalnych jako punktu wyjścia analiz jest owocną strategią w przypadku analiz umiejscawiających badane społeczności w szerszych kontekstach społecznych, kulturowych i politycznych. Artykuł jest próbą zastosowania kategorii związanych z pojęciem społeczności lokalnych do opisu buriackich społeczności w Mongolii i wskazania, w jaki sposób pozaeuropejskie przykłady społeczności lokalnych mogą wzbogacić socjologiczną refleksję nad tego rodzaju grupami i różnymi poziomami tożsamości. Tytułowe „horyzonty tożsamości” są nawiązaniem do dorobku antropologii krajobrazu, której perspektywa stała się inspiracją w przygotowaniu tej pracy.

Keywords

PL

Buriaci; Mongolia; społeczności lokalne; wierzenia religijne; tożsamość; szamanizm; buddyzm; oboo; nutag

EN

Buryats; Mongolia; local communities; religious beliefs; identity; shamanism; Buddhism; oboo; nutag

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2021
• Issue: 77
• Pages: 55-74

Dates

published

2021

Contributors

author

Wojciech Połeć

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Katedra Socjologii, Instytut Nauk Socjologicznych i Pedagogiki, Warszawa

• https://orcid.org/0000000173539785

References

• Abajew N.W. (2014), Tengrianskij kult swjaszczennych gor i gieroiczeskij epos mongoło-burjat, „Bagylnik” BSGroups Ltd., Ułan-Ude.
• Anderson B. (1997), Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Belyaeva V. (2009), Szamani i lamowie w sercu Sajanów. Współczesny system wierzeniowy Buriatów Doliny Tunkijskiej, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław – Poznań.
• Bilegsaikhan T. (2017), Some Remarks on Ovoo Worship among the Dariganga Mongols, „Rocznik Orientalistyczny”, t. LXX(2), s. 261–273.
• Bokszański Z. (2005), Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bulag U.E. (1998), Nationalism and Hybridity in Mongolia, Clarendon Press, Oxford.
• Buyandelger M. (2013), Tragic Spirits: Shamanism, Memory, and Gender in Contemporary Mongolia, University of Chicago Press, Chicago https://doi.org/10.7208/chicago/9780226013091.001.0001
• Buyandelgeriyn M. (2007), Dealing with uncertainty: Shamans, marginal capitalism, and the remaking of history in postsocialist Mongolia, „American Ethnologist”, t. 34(1), s. 127–147 https://doi.org/10.1525/ae.2007.34.1.127
• Chagdajew W.W. (1998), Szamanizm i mirowyje religii, Izd. GP „Irkutskaja obl. Tip”, Irkutsk.
• Chimidtsiye K., Połeć W. (2019), Mongolscy pasterze w erze globalizacji: zmiany w pasterstwie a kultura koczowników, [w:] T. Herudziński, J. Wojnicki (red.), Społeczności lokalne – samorządność i inicjatywy oddolne w globalnym świcie, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 86–99.
• Clifford J. (2000), Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przeł. E. Dżurak, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Dugarowa T.C. (2012), Fienomenologija etniczeskogo samosoznanija burjat, Izdatiel’stwo BGU, Ułan-Ude.
• Firlit E. (2018), Więziotwórcza rola parafii we współczesnych społecznościach lokalnych, [w:] T. Herudziński, P. Swacha (red.), Społeczności lokalne. Konteksty przemian i innowacje, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 79–92.
• Gombojew B.C. (2006), Kultowyje miesta Barguzinskoj doliny, Izdatielsko-poligraficzeskij kompleks FGOU WPO WSGAKI, Moskwa – Ułan-Ude.
• Hamayon R.N. (2006), A Challenging Technique Involving Imaginary Figures of Power among the Pre-Soviet West-Buryats, [w:] D. Sneath (red.), States of Mind: Power, Place and the Subject in Inner Asia, Center for East Asian Studies, Western Washington University for Mongolia and Inner Asia Studies Unit, University of Cambridge, Cambridge, s. 15–46.
• Herudziński T. (2016), Wprowadzenie. Społeczności lokalne jako przedmiot analizy socjologicznej, [w:] T. Herudziński, P. Swacha (red.), Społeczności lokalne wobec wyzwań współczesności, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 5–15.
• Kałużyński S. (1983), Dawni Mongołowie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Kłoskowska A. (2005), Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Lewandowski E. (2004), Pejzaż etniczny Europy, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
• Łodziński S. (2005), Romowie w Narodowym Spisie Powszechnym 2002 w Polsce. Kwestie liczebności i tożsamosci etniczej, [w:] E. Nowicka, B. Cieślińska (red.), Wędrowcy i migranci. Pomiędzy marginalizacją a integracją, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, s. 19–38.
• Nowicka E. (2016), Korzenie ałtargany sięgają głęboko. Buriaci między Rosją, Mongolią i Chinami, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Nowicka E., Wyszyński R. (1996), Lamowie i sekretarze. Poziomy więzi społecznej we współczesnej Buriacji, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Nowicka E., Połeć W. (2019), Religious Diversity for the Sake of Ethnic Unity? Shamanism and Buddhism in Creating Buryat Ethnic Identity, „Polish Sociological Review”, t. 2(206), s. 237–247 https://doi.org/10.26412/psr206.07
• Nowicka E., Zhanaev A. (2020) ,Po obu stronach Ononu. Buriaci na pograniczu rosyjsko-mongolskim, Collegium Civitas Press, Warszawa.
• Ojuntungałag A. (2016), Burjaty Mongolii, Izd-wo „NowaPrint”, Ułan-Ude.
• Ossowski S. (1984), O ojczyznie i narodzie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Ossowski S. (2001), O osobliwościach nauk społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Połeć W. (2019), Czyżby przedwczesny krzyk Minerwy? O renesansie syberyjskiego szamanizmu, „Humaniora. Czasopismo Internetowe”, t. 3(27), s. 79–96 https://doi.org/10.14746/h.2019.3.6
• Radzik R. (1999), Od zbiorowości etnicznej do wspólnoty narodowej. Podstawowe pojęcia układu etniczno-narodowego w Europie środkowo-wschodniej w XIX i XX wieku, „Studia Socjologiczne”, t. 2(153), s. 29–63.
• Shimamura I. (2011), The Roots Seekers. Shamanism and Ethnicity among the Mongol Buryats, Shumpusha Publishing, Yokohama.
• Smyrski Ł. (2012), „Tradycja wynaleziona” w dyskursie etnicznym i postkolonialnym na Syberii, [w:] M. Głowacka-Grajper, R. Wyszyński (red.), 20 lat rzeczywistości poradzieckiej. Spojrzenie socjologiczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 207–221 https://doi.org/10.31338/uw.9788323519911.pp.207-221
• Smyrski Ł. (2018), Między władzą spojrzenia a praktyką. Antropologia krajobrazu, Oficyna Naukowa, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Smyrski Ł. (2020), Sacred Mountains in The Context of Modern Nation: The Political Dimension of Landscape in Mongolia, „Etnografia Polska”, t. 64(1–2) https://doi.org/10.23858/EP64.2020.002
• Szmigielska K. (2015), Urianchajowie – pasterze „pępowiną związani z Ałtajem”. Krajobraz jako źródło tożsamości mongolskich nomadów, „Lud”, t. 99, s. 231–251.
• Szmyt Z. (2012), Azja u bram. Studium nad migracjami Buriatów w Rosji, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań.
• Szynkiewicz S. (1981), Rodzina pasterska w Mongolii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
• Tangad O. (2013), Scheda po Czyngis Chanie. Demokracja po mongolsku, Wydawnictwo TRIO, Warszawa.
• Wach J. (1961), Socjologia religii, przeł. Z. Poniatowski, B. Wolniewicz, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Wyszyński R. (2010), Narodziny czy śmierć narodu. Narodowotwórcze działania elit białoruskich i buriackich po upadku ZSRR, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Zapaśnik S. (2014), „Walczący islam” w Azji Centralnej. Problemy społecznej genezy zjawiska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Zhanaev A. (2019), The Human Being in Social and Cosmic Orders. Categories of Traditional Culture and the Problems of Contemporary Buryat Identity, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa https://doi.org/10.31338/uw.9788323540175

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.77.04

Biblioteka Nauki

2027856